Эканоміка Канады

З пляцоўкі Вікіпедыя
Перайсці да навігацыі Перайсці да пошуку
Таронта — фінансавы цэнтр Канады

Канада — развітая краіна, член Вялікай сямёркі і Вялікай двадцаткі, Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (АЭСР). Разам з Мексікай і ЗША — сваім галоўным гандлёвым партнёрам — уваходзіць у зону свабоднага гандлю НАФТА. Таксама Канада з'яўляецца актыўным удзельнікам Садружнасці нацый і Франкафоніі. Канада адрозніваецца найвышэйшымі пазіцыямі ў свеце па ІЧР (12 месца), якасці жыцця, грамадзянскіх правах, эканамічнай свабодзе, ўзроўню адукацыі. Нягледзячы на постіндустрыяльны характар эканомікі, гаспадарка Канады мае выразны сыравінны твар і абапіраецца на мінеральныя, гідраэнергетычныя, лясныя, рыбныя і інш. рэсурсы.

Агульныя асаблівасці і паказчыкі[правіць | правіць зыходнік]

Канада — па праву адной з самых багатых краін свету і адной з самых маштабных эканомік (замыкае першую дзясятку краін па намінальным ВУП) — з'яўляецца членам Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (АЭСР) і Вялікай сямёркі. Як і ў іншых развітых краінах, у канадскай эканоміцы пераважае сфера паслуг, дзе занята амаль тры чвэрці эканамічна актыўнага насельніцтва[1].

Фондавая біржа Таронта

Нягледзячы на тое, што ў ХХ стагоддзі рост вытворчасці, горназдабыўной прамысловасці і сектара паслуг ператварыў краіну з пераважна сельскагаспадарчай ў прамысловую і гарадскую, сярод іншых развітых краін свету Канада вылучаецца праз важнасць свайго сыравіннага сектара, у якім лесанарыхтоўка і нафтавая прамысловасць з'яўляюцца самымі прыбытковымі галінамі[2]. Многія гарады на поўначы Канады, дзе ўмовы для вядзення сельскай гаспадаркі неспрыяльныя, існуюць дзякуючы найбліжэйшым шахтам або крыніцам драўніны.

Канада мае змяшаную эканоміку; па індэксе Heritage Foundation яна мае меншую ступень эканамічнай свабоды, чым ЗША, але больш высокую, чым большасць заходнееўрапейскіх краін[3]. Фондавая біржа Таронта з 1500 зарэгістраванымі кампаніямі агульнай капіталізацыяй у 2 трлн долараў — сёмая ў свеце. Эканоміка Канады вельмі шчыльна інтэграваная з гаспадаркай ЗША: на паўднёвага суседа прыходзіцца 75 % канадскага экспарту і 58 — імпарту.[4] У 2015-16 гг.. ВУП Канады падрос усяго на 2 %, за 2017 — на 3 %. Па стане на 2017 год агульнанацыянальны ўзровень беспрацоўя ў Канадзе быў 6,3 %. Правінцыйныя долі беспрацоўя вар'іруюцца ад нізкага ўзроўню (5,8 % у 2009) у Манітобы да 17 % у правінцыі Ньюфаўндленд і Лабрадор[5]. Федэральны доўг Канады ацэньваецца ў 1,6 млрд долараў (амерыканскіх). у 2016-17 гадах у параўнанні з $ 463,7 млрд у 2008-09 гадах[6].

Найноўшая гісторыя эканомікі[правіць | правіць зыходнік]

лагатып НАФТА

Эканамічная інтэграцыя з ЗША значна ўзрасла пасля Другой сусветнай вайны, амерыканскія тавары і галасы амерыканскіх СМІ сталі паўсюднымі. Гэта прыцягнула ўвагу канадскіх нацыяналістаў, якія непакояцца аб культурнай і эканамічнай аўтаноміі ў эпоху глабалізацыі. [7]. Пагадненне аб гандлі прадукцыяй аўтамабільнай прамысловасці ад 1965 года адкрыла межы для гандлю аўтамабілямі і камплектуючымі. У 1970-х занепакоенасць з нагоды энергетычнай самадастатковасці і ўдзелу замежнага капіталу ў апрацоўчых сектарах падштурхнула ліберальны ўрад прэм'ер-міністр П'ера Трудо да прыняцця Нацыянальнай энергетычнай праграмы і стварэння Агенцтва па наглядзе за замежнымі інвестыцыямі[8]. У 1980 годзе прэм'ер-міністр Браян Малруні адмяніў Нацыянальную энергетычную праграму і змяніў назву агенцтва па наглядзе за замежнымі інвестыцыямі на «Інвестмент Канада» з мэтай заахвочвання замежных інвестыцый[9]. Канадска-амерыканскае пагадненне аб свабодным гандлі 1988 года ліквідавала тарыфы паміж дзвюма краінамі, а Паўночнаамерыканскае пагадненне аб свабодным гандлі (НАФТА) ў 1992 годзе распаўсюдзілася і на Мексіку. У сярэдзіне 1990-х гадоў ліберальны ўрад на чале з Жанам Крэцьенам пачаў адкладаць штогадовыя бюджэтныя лішкі і стабільна выплаціў дзяржаўны доўг[10]. Глабальны эканамічны крызіс 2008 года выклікаў эканамічны спад, які можа павысіць ўзровень беспрацоўя ў краіне да 10 %[11]. Чысты знешні доўг Канады вырас з $ 40,6 млрд до $ 193,8 млрд у першым квартале 2010 года[12] Камбінаваны федэральны і правінцыйны дэфіцыт у 2009-10 фінансавым годзе можа дасягнуць $ 100 млрд[13] Дэфіцыт федэральнага бюджэту прагназуецца на ўзроўні C $ 49,2 млрд у 2010-11 гадах[14]

Прамысловасць[правіць | правіць зыходнік]

Здабыўная[правіць | правіць зыходнік]

Канада займае першае месца ў свеце па здабычы калійных солей, цынку і ўрану, а таксама вядучае месца па здабычы такіх металаў як золата, нікель, алюміній і свінец. Радовішчы металаў на Лаўрэнційскім узвышшы распрацоўваюцца ў асноўным адкрытым спосабам. Канада з’яўляецца буйным пастаўшчыком мінеральнай сыравіны ў ЗША і іншыя індустрыяльна развітыя краіны.

Энергетыка[правіць | правіць зыходнік]

Завод кампаніі Syncrude па перапрацоўцы бітумінозных пяскоў, Альберта

Атлантычнае ўзбярэжжа Канады ўтрымлівае велізарныя марскія радовішчы прыроднага газу, а правінцыя Альберта вядомая буйнымі нафтавымі і газавымі рэсурсамі: велізарныя запасы бітумінозных пяскоў ў раёне Атабаска робяць Канаду трэцяй па велічыні ў свеце краінай па запасах нафты (169 млрд тон у 2016) пасля Венесуэлы і Саудаўскай Аравіі[15]. Здабыча нафты вядзецца збольшага на захадзе Канады. Кампанія Syncrude Canada Ltd. займаецца перапрацоўкай бітумінозных пяскоў у правінцыі Альберта, за кошт якіх канада забяспечвае 14 % сваін нафтавых патрэбаў. Па гадавым аб’ёме здабычы прыроднага газу Канада знаходзіцца на 5-м месцы ў свеце (4,3 % сусветнай здабычы у 2016). Канада займае першае месца ў свеце па вытворчасці ўранавага канцэнтрату. Большая частка электраэнергіі (3/5) выпрацоўваецца на ГЭС, 15 % — на АЭС, па 10 % — на газе і вугалі. У Канадзе працуе самая вялікая дзеючая АЭС у сучасным свеце — Брус. Багатая на гідраэнергію Канада не вельмі зацікаўлена ў развіцці альтэрнатыўнай энергетыкі, таму па долі энергіі, атрыманай на ВЭС (1,8 % у 2013), яна саступае большасці развітых краін свету. Частку нафты, прыроднага газу і электраэнергіі Канада экспартуе ў ЗША, з'яўляючыся адной з нямногіх развітых краін-нета-экспарцёрў энерганосьбітаў[16].

Апрацоўчая[правіць | правіць зыходнік]

Bombardier CSeries CS100 у швейцарскім "убранні"

У Канадзе развіта апрацоўчая прамысловасць, галіны якой сканцэнтраваны на поўдні Антарыа і Квебека. [17]. Аснову апрацоўчай прамысловасці складае машынабудаванне, якое спецыялізуецца на вытворчасці транспартных сродкаў і кантралюецца ў асноўным кампаніямі ЗША. У аўтамабілебудаванні шырокае прадстаўніцтва маюць таксама японскія фірмы. Развіты сельскагаспадарчае і энергетычнае машынабудаванне, вытворчасць абсталявання для горназдабыўной і лясной прамысловасці (Таронта). У Манрэалі (Квебек) базуецца нацыянальная аэракасмічная прамысловасць (кампанія Bombardier Inc., што, дарэчы, акрамя самалётаў выпускае яшчэ цягнікі метро і трамваі). Канада — адзін з вядучых сусветных вытворцаў Hi-Fi і Hi-End кампанентаў, і акустычных сістэм. Металургія працуе на мясцовай сыравіне і прадстаўлена пераважна выплаўкай каляровых металаў (нікелевая, медная і інш.). Чорная металургія — вытворчасць чугуну і сталі — сканцэнтравана ў Прыазер’і (Гамільтан) і на ўзбярэжжы Атлантычнага акіяна. Буйнейшыя нафтаперапрацоўчыя заводы знаходзяцца ў Ванкуверы, Манрэалі, Эдмантане. Канада ўваходзіць у лік буйнейшых экспарцёраў калійных і азотных угнаенняў. Канада — вядучая лесапрамысловая дзяржава свету. Па экспарце піламатэрыялаў і паперы Канада займае 1-е месца ў свеце. Асноўная частка цэлюлозна-папяровай вытворчасці сканцэнтравана паблізу ГЭС на рацэ Святога Лаўрэнція.

Сельская гаспадарка[правіць | правіць зыходнік]

Канола і лён, Саскачэван

Канада з'яўляецца адным з найбуйнейшых сусветных пастаўшчыкоў сельскагаспадарчай прадукцыі; канадскія прэрыі выдатна падыходзяць для вырошвання пшаніцы, кукурзы і іншых збожжавых[3]; прычым экспартная палітыка ў гэтай сферы вызначаецца Канадскай збожжавай камісіяй. Канада ўваходзіць у першую дзясятку краін свету па валавой вытворчасці збожжа. Усё большае распаўсюджанне канолы (канадскага рапсу) выводзіць Канаду ў сусветныя лідары па вытворчасці біяпаліва. Асноўныя вытворцы сельскагаспадарчай прадукцыі — фермерскія гаспадаркі, высокаспецыялізаваныя прадпрыемствы (пераважна збожжавыя і жывёлагадоўчыя з мясной і малочнай спецыялізацыяй). Большая частка апрацоўваемых зямель сканцэнтравана на поўдні, у стэпавай зоне. Тут спецыялізуюцца на збожжавай гаспадарцы, пашавай мясной жывёлагадоўлі і мясашэрснай авечкагадоўлі. У прыазёрных раёнах развіваецца малочная гаспадарка і пладаводства. Вялікае значэнне маюць рэсурсы пушнога звера і прамысловай рыбы (ласось, селядзец, палтус, траска).

Транспарт[правіць | правіць зыходнік]

У Канадзе развіты ўсе віды транспарту, для яе характэрна значная працягласць транспартных шляхоў. У апошнія дзесяцігоддзі найбольш хуткімі тэмпамі развіваўся аўтамабільны, трубаправодны і авіяцыйны транспарт. Чыгунка дамінуе ва ўнутраных перавозках масавых грузаў. Вялікае значэнне ва ўнутраных грузаперавозках маюць водныя шляхі, перш за ўсё Вялікія азёры і рака Святога Лаўрэнція.

Замежны гандаль[правіць | правіць зыходнік]

Канада уваходзіць у дзясятку лідараў сусветнага гандлю[18]. У 2015-16 гг.. Канада дэманстравала адмоўнае гандлёвае сальда (30-45 млрд долараў). У параўнанні з $ 46,9 млрд прафіцыту ў 2008 годзе[19]. гэта вельмі кепскія вынікі. Канада з’яўляецца буйным пастаўшчыком сыравіны і харчавання на сусветны рынак. Акрамя металаў, пшаніцы, электраэнергіі, драўніны, Канама экспартуе аўтамабілі і самалёты. Найбуйнейшымі імпарцёрамі канадскай прадукцыі з'яўляюцца Злучаныя Штаты (74,7 %), Кітай (4,3 %), Вялікабрытанія (2,6 %) і Японія (2,2 %). У 2016 годзе Канада імпартавала тавараў на суму больш за $ 429 млрд. Найбуйнейшымі пастаўшчыкамі ў краіну кляновага ліста былі ЗША (58,3 %), Кітай (10,8 %), Японія (2,6 %), Германія (2,5 %). Імпарт вельмі разнастайны, пераважаюць машыны і абсталяванне, прадукцыя хімічнай прамысловасці, спажывецкія тавары шырокага попыту.

Паводле звестак беларускай статыстыкі аб'ём двухбаковага гандлю паміж Беларуссю і Канадай склаў ў 2012 годзе 69,3 млн. даляраў. Агульны беларускі экспарт у Канаду павялічыўся ў параўнанні з 2011 годам на 21,5 млн. долараў. Канада ў 2012 годзе паставіла ў Беларусь тавараў на 35,3 млн. даляраў. Агульны аб'ём беларускага экспарту тавараў ў Канаду за 2017 год склаў 13,3 млн. даляраў ЗША. Гандлёвае сальда было адмоўным і склала 33,8 млн. даляраў. Асноўным артыкулам беларускага экспарту ў 2017 годзе былі азотныя ўгнаенні (42,4 %), мэбля, клееная фанера, вадкасныя помпы, шкловалакно, прылады на вадкіх крышталях, лазеры, прадукты харчавання. Канадскі імпарт у Беларусь па выніках 2017 года склаў 47,1 млн. даляраў ЗША. У нашу краіну пастаўляліся лекавыя сродкі і вакцыны, марожаная рыба, перадаткавыя механізмы машын, абсталявання і транспартных сродкаў, моцныя спіртныя напоі, пілы, дыягнастычныя рэагенты, камп'ютары. Варта зазначыць, што і Беларусь і Канада з'яўляюцца найбуйнейшымі экспарцёрамі калійных солей у свеце. Не могучы паставіць нам калійных соляў, Канада скрыгоча зубамі і раз у некалькі гадоў прывозіць на Мінск-Арэну «Cirque du Soleil». У экспарце паслуг — за кошт транспартных і інфармацыйных — Беларусь мае дадатнае сальда (8,9 млн даляраў у 2017 годзе).[20]

Зноскі

  1. ↑ Employment by Industry (недаступная спасылка). Statistics Canada (8 студзеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 19 кастрычніка 2009.
  2. ↑ Easterbrook, WT (March 1995). "Recent Contributions to Economic History: Canada". Journal of Economic History (Economic History Society) 19: 98. https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-history_1995-03_55_1/page/98. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Index of Economic Freedom (недаступная спасылка). The Heritage Foundation and the Wall Street Journal (2009). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 9 студзеня 2009.
  4. ↑ http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=39&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Partner&year=2016
  5. ↑ Latest release from Labour Force Survey (недаступная спасылка). Statistics Canada (6 лістапада 2009). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 18 лістапада 2009.
  6. ↑ «Budget fights deficit with freeze on future spending». CTV News. March 4, 2010.
  7. ↑ Granatstein, JL (1997). Yankee Go Home: Canadians and Anti-Americanism. Toronto: HarperCollins. ISBN 0-00-638541-9. https://archive.org/details/yankeegohome00jlgr. 
  8. ↑ Morck, Randall; Tian, Gloria; Yeung, Bernard (2005). "Who owns whom? Economic nationalism and family controlled pyramidal groups in Canada". in Lorraine Eden, Wendy Dobson. Governance, multinationals, and growth. Edward Elgar Publishing. p. 50. ISBN 1843769093. 
  9. ↑ Jenkins, Barbara L (1992). The paradox of continental production. Cornell University Press. p. 117. ISBN 0801426766. https://archive.org/details/paradoxofcontine0000jenk. 
  10. ↑ Jean Chrétien, CBC (13 ліпеня 2009). Праверана 20 кастрычніка 2009.
  11. ↑ Sturgeon, Jamie. Jobless rate to peak at 10%: TD (недаступная спасылка). National Post (13 сакавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы 1 лютага 2010. Праверана 20 кастрычніка 2009.
  12. ↑ «Canada’s foreign debt climbs $41-billion Архівавана 19 чэрвеня 2010.». Financial Post. June 17, 2010.
  13. ↑ «Why foreign investors can’t get enough of our debt(недаступная спасылка)». Financial Post. January 17, 2010.
  14. ↑ «Canada budget tackles deficit, averts election» // Reuters. March 4, 2010
  15. ↑ https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2018-full-report.pdf
  16. ↑ Brown, Charles E (2002). World energy resources. Springer. pp. 323, 378–389. ISBN 3540426345. https://archive.org/details/worldenergyresou0000brow. 
  17. ↑ Leacy, FH (ed.). Vl-12. Statistics Canada (1983). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 18 студзеня 2010.
  18. ↑ Latest release. World Trade Organization (17 красавіка 2008). Архівавана з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 3 ліпеня 2008.
  19. ↑ «Canada has first yearly trade deficit since 1975». The Globe and Mail. February 10, 2010.
  20. ↑ http://canada.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/trade_economic/(недаступная спасылка)
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Эканоміка_Канады&oldid=4063332"