Верхнялужыцкая мова: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
J budissin (размовы | уклад) →Прыклад тэксту: update |
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.6 |
||
Радок 8: | Радок 8: | ||
|колькасць носьбітаў = каля 20 000 |
|колькасць носьбітаў = каля 20 000 |
||
|рэйтынг = |
|рэйтынг = |
||
|статус = знікаючая (''definitely endangered'')<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/index.php|title=UNESCO|accessdate=|lang=en|description=UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger|archiveurl= |
|статус = знікаючая (''definitely endangered'')<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/index.php|title=UNESCO|accessdate=|lang=en|description=UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger|archiveurl=https://www.webcitation.org/69gzTrhH6?url=http://www.unesco.org/culture/languages-atlas/index.php|archivedate=5 жніўня 2012|deadurl=no}}{{праверана|22|9|2012}}</ref>; дрэнны (''endangered'')<ref>{{cite web|url=http://www.helsinki.fi/~tasalmin/europe_index.html|title=Helsinki.fi|accessdate=|lang=en|description=UNESCO Red Book on Endangered Languages by Tapani Salminen|archivedate=2012-10-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BcWrxyVD}}{{праверана|22|9|2012}}</ref> |
||
|вымер = |
|вымер = |
||
|катэгорыя = [[Мовы Еўразіі]] |
|катэгорыя = [[Мовы Еўразіі]] |
||
Радок 140: | Радок 140: | ||
{{Interwiki|hsb|Верхнялужыцкай|}} |
{{Interwiki|hsb|Верхнялужыцкай|}} |
||
* [http://arhivarij.narod.ru/luzhica.html '''Падручнік, слоўнік, карысныя матэрыялы, усё на рускай'''] |
* [http://arhivarij.narod.ru/luzhica.html '''Падручнік, слоўнік, карысныя матэрыялы, усё на рускай'''] |
||
* [http://www.luzice.euweb.cz/samowuk/index.html Дапаможнік горналужыцкай мовы на чэшскай] ([http://arhivarij.narod.ru/Verhneluzhickij.doc '''Тут''' пераклад пачатку чэшскага падручніка на рускую]). |
* [http://www.luzice.euweb.cz/samowuk/index.html Дапаможнік горналужыцкай мовы на чэшскай] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20081014130612/http://www.luzice.euweb.cz/samowuk/index.html |date=14 кастрычніка 2008 }} ([http://arhivarij.narod.ru/Verhneluzhickij.doc '''Тут''' пераклад пачатку чэшскага падручніка на рускую]). |
||
* [http://luzicane.narod.ru/slovar01.txt Лужыцка-нямецкі слоўнік] |
* [http://luzicane.narod.ru/slovar01.txt Лужыцка-нямецкі слоўнік] |
||
Версія ад 17:38, 14 студзеня 2022
Верхнялужыцкая мова | |
---|---|
Саманазва | Hornjoserbšćina |
Краіны | Германія |
Рэгіёны | Саксонія |
Арганізацыя, якая рэгулюе | Upper Sorbian Language Commission[d] |
Агульная колькасць носьбітаў | каля 20 000 |
Статус | знікаючая (definitely endangered)[1]; дрэнны (endangered)[2] |
Класіфікацыя | |
Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
Пісьменнасць | лацінка (Верхнялужыцкі варыянт) |
Моўныя коды | |
ISO 639-1 | — |
ISO 639-2 | hsb |
ISO 639-3 | hsb |
WALS | sou |
Ethnologue | hsb |
ELCat | 4280 |
IETF | hsb |
Glottolog | uppe1395 |
Вікіпедыя на гэтай мове |
Верхнялужыцкая мова (в.-луж.: hornjoserbska rěč) — мова лужыцкіх сербаў і адна з афіцыйных моў Германіі.
Адносіцца да славянскай групы моў. Агульны лік носьбітаў — каля 40 000 чалавек, яны жывуць у Саксоніі. Лік носьбітаў мовы ў штодзённым жыцці значна ніжэйшы.
Пашырэнне
Агульны лік лужыцкіх сербаў у Горнай Лужыцы — 40 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 13 000. Агульны лік лужычан у Дольнай Лужыцы — 20 000, аднак актыўна карыстаюцца мовай — 7 000. У адрозненні ад ніжнялужыцкай мовы верхнялужыцкая мова не знаходзіцца на мяжы вымірання. Усяго ж пражываюць у Лужыцы прыкладна 600 000 чалавек — лужычанаў і нялужычанаў (немцаў). Цэнтрам верхнялужыцкай культуры з’яўляецца горад Баўцэн у Саксоніі.
Асаблівасці
Націск заўсёды падае на першы склад. Шэраг фанетычных асаблівасцей збліжае горнасербскую мову з беларускай: наяўнасць фрыкатыўнага /h/, змякчэнне гукаў /d/, /t/ адпаведна да /dź/, /ć/, наяўнасць прыстаўнога /в/.
Алфавіт
|
|
Прыклад тэксту
«Naša wjeska»
To je naša wjeska. Blisko wjeski je lěs. Tam widźiš našu chěžu. Wokolo chěže je zahroda. W zahrodźe je naša wowca. Naša kruva tam njeje. Tu je dróha do města. Widźiš tam šulu? Tam je naš wučer. Wučer ma psyka. Blisko zahrody je naš susod. Susod ma awto a jědźe do města. Maš doma tež awto? Blisko dwora je štom. Wokoło štoma je trawa. Što hišće widźiš?
«Нашая вёска»
Гэта наша вёска. Паблізу вёскі ё лес. Там бачыш нашу хату. Вакол хаты агароджа. У агароджы нашая авечка. Нашая карова там не есь. Вось дарога ў горада. Бачыш там школу? Там наш настаўнік. Настаўнік мае сабаку. Паблізу агароджы наш сусед. Сусед мае аўтамабіль і ездзіць у горад. А ты маеш дома аўтамабіль? Паблізу двара ё дрэва. Вакол дрэва трава. Што яшчэ ты бачыш?
Зноскі
- ↑ UNESCO (англ.). — UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger. Архівавана з першакрыніцы 5 жніўня 2012. (Праверана 22 верасня 2012)
- ↑ Helsinki.fi (англ.). — UNESCO Red Book on Endangered Languages by Tapani Salminen. Архівавана з першакрыніцы 23 кастрычніка 2012. (Праверана 22 верасня 2012)
- ↑ У новай версіі ć знаходзіцца пасля č. Да 2005 года ў алфавіце можна сустрэць ć пасля t.
- ↑ Перад g і k вымаўляецца як [ŋ].