Перайсці да зместу

Двукоссе

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
« »
Французскае двукоссе
„ “  " "  “ ”
Нямецкае двукоссе  Машынапіснае падвойнае двукоссе  Англійскае падвойнае двукоссе
Пунктуацыя
апостраф (’ ')
дужкі ([ ], ( ), { }, ⟨ ⟩)
двукроп’е (:)
коска (,)
працяжнік (, –, —, ―)
шматкроп'е (…, ..., . . .)
клічнік (!)
кропка (.)
дэфіс ()
дэфіс-мінус (-)
пытальнік (?)
двукоссе (“ ”, ‘ ’, « », ‹ ›)
кропка з коскай (;)
касая рыса (слэш, дроб) (/,  ⁄ )
Словараздзяляльнікі
прабел ( ) ( ) ( )
інтэрпункт (·)
Асноўная тыпаграфіка
амперсанд (&)
камерцыйнае at (@)
зорачка (астэрыск) (*)
адваротная касая рыса (\)
маркер спісу (буліт) ()
цыркумфлекс (^)
крыжык (†, ‡)
градус (°)
перавернуты клічнік (¡)
перавернуты пытальнік (¿)
актаторп (рашотка, хэш) (#)
знак нумара ()
знак дзялення (÷)
парадкавы індыкатар (º, ª)
працэнт, праміле, мільённая доля (%, ‰, )
абзац ()
рыска (′, ″, ‴)
знак параграфа (§)
тыльда (~)
падкрэсленне (_)
вертыкальная рыса (¦, |)
Інтэлектуальная ўласнасць
знак аховы аўтарскага права (©)
знак аховы сумежных правоў (®)
сімвал знака абслугоўвання ()
знак аховы сумежных правоў
для фанаграмы
()
таварны знак ()
Знакі валют
знак валюты (агульны) (¤)
знакі валют (канкрэтныя)
( ฿ ¢ $ ƒ £ ¥ )
Рэдкая тыпаграфіка
астэрызм ()
інтэрабанг ()
іранічны знак (؟)
Іншае
Дыякрытычныя знакі
Шпацыя
У іншых пісьменнасцях
Армянская пунктуацыя
Кітайская пунктуацыя

Двукоссе — парны пунктуацыйны знак, які выкарыстоўваецца для вылучэння простай мовы, цытат, назваў літаратурных твораў, газет, часопісаў, арганізацый, а таксама асобных словаў, калі яны ўключаюцца ў тэкст не са сваім звычайным сэнсам, выкарыстоўваюцца ў іранічным сэнсе, прапануюцца ўпершыню, альбо, наадварот, як састарэлыя і да т. п.

Віды двукоссяў

[правіць | правіць зыходнік]
Назва двукосся Выгляд Шасн. код Unicode Мнемакод HTML
Ялінкі, вуглавое (або французскае) двукоссе « » U+00AB і U+00BB « і »
Звычайнае (або нямецкае) двукоссе „ “ U+201E і U+201C „ і “
Асаблівае (або польскае) двукоссе „ ” U+201E і U+201D „ і ”
Англійскае двукоссе “ ” U+201C і U+201D “ і ”
Няпарнае двукоссе ” ” U+201D ”
Прамое (праграмісцкае) падвойнае двукоссе[1] " " U+0022 "

Набор ASCII, як і большасць раскладак клавіятуры, мае толькі прамыя адзіночныя ( ' - 0x27) і падвойныя (" — 0x22) двукоссі, якія і ўжываліся ў беларускіх тэкстах цягам доўгага часу. Але з пашырэннем Unicode рэкамендуецца ўжываць двукоссі беларускай тыпаграфікі: «вуглавыя» (U+00AB і U+00BB) і звычайныя (U+201E і U+201C).

Віды двукоссяў у мовах свету

[правіць | правіць зыходнік]
Мова Асноўнае Альтэрнатыўнае Прагал Назва
асноўнае укладзенае асноўнае укладзенае
Албанская «…» ‹…› “…„ ‘…‚
Афрыкаанс „…” ‚…’ [2] Aanhalingstekens
Балгарская[3] „…“ «…» [4] балг.: Кавички
Беларуская «…» „…“ бел.: Двукоссе
Бразільская партугальская “…” ‘…’ Aspas або Vírgulas dobradas
Валійская ‘…’ “…” “…” ‘…’ 1–2 pt
Венгерская[3] „…” »…« венг.: macskaköröm (‘каціныя кіпцюры’), венг.: idézőjel (‘знак цытаты’=„ ”), венг.: hegyével befelé forduló jelpár (» «)
Грузінская груз. ბრჭყალები (brč’q’alebi ‘кіпцюры’)
Грэчаская «…» ‹…› “…„ ‘…‚ 1 pt грэч. εισαγωγικά, (‘уводзіны’)
Дацкая »…« ›…‹ „…“
або ”…”
‚…‘ дацк.: citationstegn («знак цытаты»), дацк.: anførselstegn, дацк.: gåseøjne («гусіныя вочы»)
Інданезійская індан.: Tanda kutip, tanda petik
Інтэрлінгва Virgulettas
Ірландская “…” ‘…’ 1–2 pt
Ісландская „…“ ‚...‘ ісл.: Gæsalappir (‘гусіныя лапкі’)
Іспанская[3] «…» “…” “…” ‘…’ [5] 0 pt ісп.: Comillas latinas or ісп.: comillas angulares (« »), ісп.: comillas inglesas dobles (“ ”), ісп.: comillas inglesas simples (‘ ’). ‹ і › ніколі не выкарыстоўваюцца ў іспанскай мове
Італьянская[3] «…» “…” ‘…’ 1–2 pt італ.: Virgolette
Італьянская, Швейцарыя[6] «…» ‹…› гл. вышэй
Іўрыт “…” [2] “…„ merkha'ot — іўр.: מֵרְכָאוֹת (мн. лік да merkha — іўр.: מֵרְכָא)
Карэйская “…” ‘…’ 『…』 「…」 кар.: 따옴표(“ttaompyo”)
Каталонская[3] «…» “…” “…” ‘…’ 0 pt катал.: Cometes
Латышская «…» „…” лат.: Pēdiņas
Літоўская „…“ ‚…‘ «…» ‹…› літ.: Kabutės
Лужыцкая „…“ ‚…‘
Нарвежская «…» ‘…’ „…” ‘…’ [7] нарв.: Anførselstegn, нарв.: gåseauge/нарв.: gåseøyne (‘гусіныя вочы’), нарв.: hermeteikn/нарв.: hermetegn, нарв.: sittatteikn/нарв.: sitattegn, нарв.: dobbeltfnutt
Нідэрландская „…” ‚…’ “…” ‘…’ нідэрл.: Aanhalingstekens («знак цытаты»)
Нямецкая „…“ ‚…‘ »…« ›…‹ ням.: Anführungszeichen, ням.: Gänsefüßchen («гусіныя лапкі»), ням.: Hochkommas/ням.: Hochkommata («высокія коскі»)
Нямецкая, Швейцарыя[6] «…» ‹…› Гл. вышэй
Партугальская «…» ‹…› “…” ‘…’ Aspas або Vírgulas dobradas[8]
Партугальская (Бразілія) “…” ‘…’ Aspas
Польская[9] „…” ‚…’ [4] «…» [10] польск.: Cudzysłów
Руская[3] «…» „…“ 0 pt руск.: Кавычки (агульны паняцце); руск.: ёлочки (yolochki, ‘елачкі’: вуглавое двукоссе); руск.: лапки (lapki, ‘маленькія лапкі’: звычайнае двукоссе)
Румынская[3] „…” «…» рум.: Ghilimele (мн. лік), рум.: ghilimea (адзіночны лік, выкарыстоўваецца вельмі рэдка)
Славацкая „…“ ‚…‘ »…« ›…‹
Славенская „…“ ‚…‘ »…« ›…‹
Спрошчаная кітайская “…” ‘…’ ﹃...﹄ ﹁...﹂ [11] Fullwidth form GB/T 15834:1995 Архівавана 9 верасня 2006.
Сербская „…“ ‚…‘ »…« ›…‹ сербск.: Наводници, знаци навода
Традыцыйная кітайская 「…」 『…』 [12] “…” ‘…’ 引號 (yǐn hào) 國語文教育叢書第三
Турэцкая «…» ‹…› “…” ‘…’ 0–1 pt турэцк.: Tırnak İşareti («пазногцевы знак»)
Харвацкая „…“ ‘…’ »…« ‘…’ харв.: Navodnici „…“ і »…« (альтэрнатыўны варыянт не выкарыстоўваецца ў рукапісных тэкстах, толькі ў прэсе і друку), харв.: polunavodnici ‘…’
Чэшская „…“ ‚…‘ »…« ›…‹ чэшск.: Uvozovka (адзіночны лік), чэшск.: uvozovky (множны лік) (cf. чэшск.: uvozovat — «укараняць»)
Эсперанта эспер.: Citiloj
Эстонская „…“ «…» эст.: Jutumärgid (‘story marks’)
Фінская ”…” ’…’ »…» ’…’ фінск.: Lainausmerkki («знак цытаты», адзіночны лік), фінск.: lainausmerkit (множны лік)
Французская[3] « … » « … » or “…”[13] [4] “ … ” ‘ … ’ ¼-em / non-break фр.: Guillemets
Французская, Швейцарыя[6] «…» ‹…› Гл. вышэй
Шведская ”…” ’…’ »…» ’…’ шведск.: citationstecken, шведск.: anföringstecken, шведск.: citattecken (сучасны паняцце), шведск.: dubbelfnutt (размоўны варыянт, для падвойнага ASCII-двукосся)
Японская 「…」 『…』 [12] (in'yōfu)

Двукоссе ў беларускай мове

[правіць | правіць зыходнік]

Цяпер у беларускай мове, як у прыватным выкарыстанні, так і ў сродках масавай інфармацыі, не існуе адзінага агульнапрынятага варыянту двукосся, хаця традыцыйна ў беларускіх друкарнях выкарыстоўваліся 2 віды двукоссяў: «вуглавое двукоссе» (ялінкі) і звычайнае альбо нямецкае двукоссе.

Ужыванне двукоссяў у старых выданнях

[правіць | правіць зыходнік]
Праца Год выдання Месца выдання Графіка Ужываныя двукоссі
газета «Наша Ніва» 1911 Вільня, друкарня Марціна Кухты кірыліца « » і „ “
Максім Багдановіч. Вянок 1913 (1914) Вільня, друкарня Марціна Кухты кірыліца „ “ і « »
Газета «Вольная Беларусь» 1918 Мінск кірыліца « »
Торф і яго выкарыстанне ў народнай гаспадарцы:
працы сесіі Беларускай акадэміі навук, красавік 1934 г.
1935 выдадзена АН БССР кірыліца „ “
«Навука» на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі 1931 выдадзена АН БССР кірыліца „ “
гізэта «Наша Ніва», №34 1907 Вільня кірыліца „ “
Вокладка драмы «Раскіданае гняздо» Янкі Купалы 1919 Вільня, друкарня «Прамень» кірыліца „ “
Рэкламная абвестка кнігі «Калоссе» 1938 кірыліца і лацінка „ ”
Газета «З Беларускага Палетку» 1937 Вільня, друкарня імя Фр. Скарыны кірыліца і лацінка „ “
Дадатак на Нашай Нівы: апавяданне Элізы Ажэшкі «Гэдалі», вокладка 1907 лацінка „ “
Рэкламная абвестка ў «Нашай Ніве» 1912 лацінка „ “
Аздабленне кнігі Адама Станкевіча не раней за 1938 лацінка „ “
Z historyi apolohetyki chryściajanskaj 1928 Вільня лацінка „ “
Мужыцкая праўда 1862—1863 лацінка „ ”

Зноскі

  1. Таксама вядомае як «сіметрычнае» двукоссе, яго выкарыстанне ў тыпаграфіцы недапушчальнае. Атрымала распаўсюджанне ад друкарскіх машынак.
  2. а б Традыцыйна
  3. а б в г д е ё ж У дыялогах перавага аддаецца працяжніку
  4. а б в Рэдка
  5. Канцавая частка двукосся дадаецца ў пачатак кожнага абзацу
  6. а б в У Швейцарыі такое двукоссе выкарыстоўваецца для ўсіх моў
  7. Рукапісныя
  8. Крыніца: Bergström, Magnus, & Neves Reis 2004. Prontuário Ortográfico e Guia da Língua Portuguesa. Editorial Notícias, Lisboa
  9. Надаецца перавага ў загалоўках і тэкстах вялікім шрыфтам
  10. Могуць замяняць як пачатак, так і канец двукосся
  11. Адзіныя, што выкарыстоўваюцца ў вертыкальным пісьме
  12. а б Гэтыя віды перакуленыя для выкарыстання ў гарызантальным пісьме; спачатку выкарыстоўваліся ﹁...﹂ і ﹃...﹄ у вертыкальным пісьме
  13. Першая версія — у адпаведнасці з French Imprimerie nationale. Але англійскія двукоссі з'яўляюцца больш пашыранымі.