Перайсці да зместу

Пратэсты ў Іране (2019—2020)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Пратэсты ў Іране (2019—2020)
Частка Іранскі крызіс (з 2019)
Студэнты на акцыі пратэсту 11 студзеня 2020.
Дата 15 лістапада 2019 — 25 лютага 2020
Месца  Іран
Бакі канфлікту
Урад: Мітынгоўцы

пры падтрымцы:  Вялікабрытанія

Сілы
невядома 87 000 — 200 000 чалавек
Страты
як мінімум 3 забітыя 304 — 1500 забітых, 4800 параненых, 7000 арыштаваны

Пратэсты ў Іране — серыя грамадзянскіх акцый пратэсту, якія адбываліся ў некалькіх гарадах па ўсім Ірану. Першапачатковай прычынай ўзнікнення пратэсту паслужыў рост коштаў на паліва ў 50-200%[1][2][3][4]. У далейшым грамадзянскі канфлікт перарос у акцыі супраць палітычнага рэжыму ў Іране і вышэйшага кіраўніка Алі Хаменеі[5][6]. Пратэсты пачаліся ўвечары 15 лістапада і на працягу некалькіх гадзін распаўсюдзіліся на 21 горад, калі відэа пратэсту пачалі распаўсюджвацца ў Інтэрнэце[7][8][9]. Выявы гвалтоўных пратэстаў неўзабаве разышліся па Інтэрнэце, і пратэсты дасягнулі міжнароднага ўзроўню[10].

Агляд

[правіць | правіць зыходнік]

Хоць пратэсты пачаліся як мірныя сходы, яны неўзабаве ператварыліся ў жорсткія беспарадкі і паўстанне супраць іранскага ўрада[11]. Ужывальная ўрадам Ірана тактыка спынення акцый пратэсту ўключала агульнанацыянальнае адключэнне інтэрнэту і стральбу па дэманстрантах з дахаў, верталётаў і з блізкай адлегласці з кулямётаў. Па словах гараджан, урадавыя сілы затым канфіскавалі целы загінулых дэманстрантаў і вывезлі іх, каб замаскіраваць сапраўдную колькасць ахвяраў і сур’ёзнасць пратэстаў. Amnesty International пісала, што ўрад пагражаў сем’ям забітых дэманстрантаў, калі тыя выступяць у сродках масавай інфармацыі або арганізуюць пахаванне[12][13]. Як паведамлялася замежнымі СМІ, былі забіты 1500 іранскіх грамадзян[14][15], а падаўленне акцый выклікала бурную рэакцыю пратэстуючых, якія разбурылі 731 урадавы банк, уключаючы цэнтральны банк Ірана, дзевяць ісламскіх рэлігійных цэнтраў, знеслі антыамерыканскія рэкламныя шчыты, а таксама плакаты і статуі Вярхоўнага лідара Алі Хаменеі. 50 урадавых вайскоўцаў баз былі таксама атакаваны пратэстуючымі. Гэтая серыя пратэстаў была аднесена да катэгорыі самых жорсткіх з моманту ўзнікнення Ісламскай Рэспублікі Іран у 1979 годзе[16][17].

Каб заблакаваць абмен інфармацыяй аб пратэстах і гібелі сотняў пратэстоўцаў на платформах сацыяльных сетак, урад заблакаваў Інтэрнэт па ўсёй краіне, што прывяло да амаль поўнага адключэння Інтэрнэту на працягу прыкладна шасці дзён[18][19][20][21].

Ход падзей

[правіць | правіць зыходнік]

Лістапад

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля таго, як урад аб’явіў аб павышэнні цэн рана раніцай 15 лістапада, іранцы ў розных гарадах выйшлі на вуліцы ў знак пратэсту.

Па паведамленнях, адзін з першых пратэстуючых быў забіты ў Сірджане пасля таго, як сілы бяспекі адкрылі агонь. У сваю чаргу дэманстранты ў горадзе падпалілі заправачную станцыю і скандавалі: «Рухані, пакінь гэтую краіну»[5]. Пратэстоўцы ў Ахвазе запатрабавалі, каб людзі байкатавалі куплю паліва і спынялі свае аўтамабілі пасярод дарогі ў знак пратэсту[9].

У Мешхедзе, другім па велічыні горадзе Ірана, дэманстранты перакрылі рух на вуліцах і аўтамагістралях[22]. Пратэстоўцы сабраліся позняй ноччу ў Годсе, прыгарадзе Тэгерана, і знішчылі паліцэйскую машыну[23].

Пратэсты працягнулі пашырацца. 16 лістапада дэманстранты сабраліся ў больш чым 50 гарадах краіны, такіх як Тэгеран, Тэбрыз, Ісфахан і Шыразі[24]. Сілы бяспекі стралялі ў пратэстоўцаў, спрабуючы разагнаць іх, забіўшы па меншай меры дзесяць пратэстуючых у Ісфагане, Бехбахане, Керманшаху, Караджа і Шыразе[25].

Некалькі банкаў у Эсламшахрэ, Бехбахане і Тэгеране, а таксама адна рэлігійная школа ў Ісфагане былі спалены пратэстуючымі. Таксама дэманстранты спалілі помнік Рухалы Хамейні, заснавальніка Ісламскай Рэспублікі[26].

16 лістапада доступ у Інтэрнэт па ўсёй краіне быў амаль цалкам зачынены, пры гэтым актыўнасць у Інтэрнэце ацэньвалася ў 7%[27][28].

Дзяржаўныя інфармацыйныя агенцтвы паведамілі, што да гэтага часу былі арыштаваны больш за 1000 чалавек, а пратэсты ахапілі больш за 100 гарадоў Ірана[25].

Уладальнікі крам у Тэгеране і Ісфагане зачынілі кірмашы і абвясцілі страйк. Студэнты з Тэбрызскага ўніверсітэта пакінулі свае заняткі і далучыліся да дэманстрацый[29].

Студэнты Тэгеранскага ўніверсітэта сабраліся другі дзень запар, каб выказаць пратэст супраць бягучай сітуацыі ў краіне і скандавалі «Смерць дыктатару» і «Не Газа, не Ліван, маё жыццё толькі для Ірана». Пратэсты працягваліся ў Тэгеране. Сталічны базар быў запоўнены сіламі бяспекі, якія спрабавалі перашкодзіць гандлярам пачаць страйк. Грамадзяне Тэгерана паведамілі, што, нягледзячы на ​​адключэнне інтэрнэту, пратэсты працягваліся.

Аб цяжкіх сутыкненнях паведамлялася ў Шыразе, дзе сілы бяспекі адкрылі агонь па людзям[30]. Улады паведамілі, што пратэстоўцы па ўсёй краіне спалілі дзевяць ісламскіх семінарый і пятнічных малітоўных аддзяленняў[31]. Пратэсты працягваліся на працягу пятага дня запар 19 лістапада, нягледзячы на ​​прысутнасць сіл бяспекі ў гарадах краіны. Паведамлялася пра акцыі ў Тэгеране, Караджа, Шыразе і Ісфагане[32]. Горад Шуш ў правінцыі Хузестан быў фактычна зачынены, так як рабочыя пратэставалі супраць цяперашніх умоў працы[33].

Як паведамлялі замежныя крыніцы, рэвалюцыйная гвардыя забрала целы загінулых дэманстрантаў і параненых у бальніцах, каб схаваць праўдзівыя страты і пераменшыць маштаб пратэстаў. У некаторых выпадках урадавыя чыноўнікі прадавалі цела пратэстуючых[34]. Згодна з The Guardian, пратэсты дасягнулі 70% правінцый краіны[35].

Снежань

[правіць | правіць зыходнік]

7 снежня ў Дзень студэнта ў Іране, студэнты ў Тэгеране і іншых гарадах правялі дэманстрацыі ў падтрымку пратэстаў[36]. Рана раніцай 17 снежня студэнты з універсітэта Шахід Бехешці ў Тэгеране сабраліся каля інтэрнатаў і пратэставалі супраць забойства пратэстоўцаў[37].

25 снежня, за дзень да 40-га дня жалобнага шэсця пратэстуючых, якія загінулі ў ходзе лістападаўскіх пратэстаў, сілы бяспекі арыштавалі некалькіх членаў сям’і П. Бахтыяры, чыя смерць у ходзе пратэстаў узбурыла краіну[38].

26 снежня сілы бяспекі атакавалі розныя могілкі вакол Ірана, каб перашкодзіць сем’ям загінуўшых у лістападаўскіх пратэстах правесці цырымоніі ў гонар 40-га дня смерці іх блізкіх. Некаторыя з тужлівых былі арыштаваны[39][40].

Студзень

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля таго як афіцыйныя ўлады краіны прызналі, што па памылцы збілі пасажырскі лайнер «Украінскіх авіяліній», больш за дзве тысячы маладых актывістаў выйшлі на стыхійны мітынг у Тэгеране ўвечары 11 студзеня[41]. Галоўным лозунгам пратэстуючых стала патрабаванне ліквідаваць Вярхоўнага лідара Ірана[42]. 12 студзеня падобныя мітынгі супраць палітыкі КВІР прайшлі ў Ісфахане і Хамадане[43][44].

Вялікабрытанія ў адкрытую падтрымлівала пратэстуючых, а 13 студзеня Роб Макэр, яе пасол у Іране, быў затрыманы прама падчас пратэстнай акцыі, знаходзячыся сярод пратэстоўцаў[45]. Аднак затым іранскія ўлады яго вызвалілі.

Зноскі

  1. ↑ Iran gasoline rationing, price hikes draw street protests(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 снежня 2019. Праверана 13 студзеня 2020.
  2. ↑ Iran Abruptly Raises Fuel Prices, and Protests Erupt
  3. ↑ Iran begins gasoline rationing, raises prices Архівавана 27 лістапада 2019.
  4. ↑ Iran starts gasoline rationing, price hikes
  5. ↑ а б گسترش اعتراض‌ها به افزایش قیمت بنزین: یک معترض در سیرجان با شلیک ماموران کشته شد
  6. ↑ Iran petrol price hike: Protesters warned that security forces may intervene
  7. ↑ Amnesty International: Over 100 Killed in 21 Cities in Iran Protests
  8. ↑ Hikes in the cost of petrol are fuelling unrest in Iran
  9. ↑ а б افزایش قیمت بنزین؛ شهرهای مختلف ایران صحنه اعتراضات شد
  10. ↑ Iran’s ‘Iron Fist’: Rights Group Says More Than 100 Protesters Are Dead
  11. ↑ Iran Declares Protests Are Over, but the Evidence Suggests Otherwise
  12. ↑ With Brutal Crackdown, Iran Is Convulsed by Worst Unrest in 40 Years
  13. ↑ Amnesty says at least 208 killed in Iran protests
  14. ↑ U.S. says Iran may have killed up to 1,000 protesters
  15. ↑ One of the worst crackdowns in decades is happening in Iran. Here’s what we know
  16. ↑ Iran: More than 100 protesters believed to be killed as top officials give green light to crush protests
  17. ↑ Iranian protests were not about the price of gas
  18. ↑ Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities
  19. ↑ Confirmed: Internet access is being restored in #Iran after a weeklong internet shutdown amid widespread protests
  20. ↑ Iranian officials 'stealing bodies' from morgues to hide true scale of government crackdown
  21. ↑ Mysterious Disappearances: Is Iran Stealing Bodies From Morgues to Disguise Crackdown on Protesters?
  22. ↑ Iran Abruptly Raises Fuel Prices, and Protests Erupt
  23. ↑ اعتراضات به گرانی بنزین در ایران به خشونت کشیده شد؛ معترضان خیابان‌ها را در شهرهای مختلف مسدود کردند
  24. ↑ ادامه اعتراض‌‌ها به افزایش قیمت بنزین
  25. ↑ а б معاون پلیس هرمزگان «ناآرامی» در بندرعباس را تکذیب کرد
  26. ↑ "لحظه به لحظه با تحولات گران شدن بنزین؛ آنچه گذشت - BBC Persian"
  27. ↑ اختلال گسترده در دسترسی به اینترنت درپی اعتراض‌‌ها به افزایش قیمت بنزین در ایران
  28. ↑ Iran in ‘near-total national internet shutdown’ amid ongoing protests
  29. ↑ افزایش شمار قربانیان در سومین روز اعتراض‌ها: تعداد کشته‌ها به ده‌ها نفر رسید
  30. ↑ پیام‌های مردمی به ایران اینترنشنال: از جو امنیتی تا شلیک مستقیم به معترضان
  31. ↑ حمله به دستکم ۹ حوزه علمیه و دفتر امام جمعه در جریان اعتراضات به افزایش قیمت بنزین
  32. ↑ پنجمین روز پیاپی اعتراض‌ها در ایران: ادامه درگیری‌ها با وجود افزایش جو امنیتی
  33. ↑ «شوش به خاطر اعتراض‌های کارگران نیشکر هفت تپه تعطیل شده است»
  34. ↑ Brutal crackdown of Iran protesters points to increasing divide, leadership losing grip: 'The regime is afraid'
  35. ↑ The Guardian view on Iran’s protests: unrest is crushed, unhappiness endures
  36. ↑ "تجمعا
  37. ↑ اعتراض شبانه دانشجویان خوابگاه کوی بهشتی برای عدالت
  38. ↑ در آستانه برگزاری مراسم چهلم پویا بختیاری،‌ اعضای خانواده او شبانه بازداشت شدند
  39. ↑ Fearing Fresh Protests Iran Arrests Outspoken Family Of Slain Protester
  40. ↑ An Iranian couple wanted to mourn son killed in protests. Now they are in jail.
  41. ↑ Iranian protesters take to streets after Tehran admits Ukrainian plane was unintentionally shot down..
  42. ↑ Protests in Tehran after Iran admits shooting down plane..
  43. ↑ تجمع‌های اعتراضی در چند شهر ایران؛ شلیک تیر هوایی و گاز اشک‌آور در تهران. رادیو فردا.
  44. ↑ ایران شلیک به هواپیمای اوکراینی را پذیرفت؛ برپایی تجمعات اعتراضی - BBC Persian. BBC News فارسی.
  45. ↑ Великобритания: арест посла в Иране – «недопустимое нарушение дипломатического протокола» Архівавана 13 студзеня 2020. // Голос Америки, 13 января 2020
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Пратэсты_ў_Іране_(2019—2020)&oldid=4857528"