Прэмія Вольфа па медыцыне

Прэмія Вольфа па медыцыне
Тып	навуковая ўзнагарода[d]
Заснаванне	1978
Краіна	Ізраіль

Прэмія Вольфа ў галіне медыцыны прысуджаецца адзін раз у год Фондам Вольфа (англ.: Wolf Foundation) у Ізраілі. Гэта адна з шасці прэмій Вольфа, створаных Фондам, якая ўручаецца з 1978 года.

Прэміі Вольфа лічыцца трэцяй самай прэстыжнай ўзнагародай ў галіне медыцыны пасля Нобелеўскай прэміі і прэміі Ласкера.

Спіс лаўрэатаў

1970-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1978	Джордж Снел	ЗША	для адкрыццё антыгенаў Н-2, якія кадуюць асноўныя антыгены трансплантацыі і пачатак імуннага адказу Арыгінальны тэкст (англ.)   for discovery of H-2 antigens, which codes for major transplantation antigens and the onset of the immune response.
	Жан Дасэ	Францыя	за адкрыццё сістэмы HL-A, галоўнага комплексу гістасумяшчальнасці ў чалавека і яе першапачатковай ролі ў трансплантацыі органаў Арыгінальны тэкст (англ.)   for discovering the HL-A system, the major histocompatibility complex in man and its primordial role in organ transplantation.
	Ён ван Руд	Нідэрланды	за ўклад у разуменне складанасці сістэмы HL-A у чалавека і яе наступстваў у трансплантацыі і ў хваробах Арыгінальны тэкст (англ.)   for his contribution to the understanding of the complexity of the HL-A system in man and its implications in transplantation and in disease.
1979	Роджэр Сперы	ЗША	за яго даследаванні па функцыянальнай дыферэнцыяцыі правага і левага паўшар’яў галаўнога мозгу Арыгінальны тэкст (англ.)   for his studies on the functional differentiation of the right and left hemispheres of the brain.
	Арвід Карлсан	Швецыя	за яго працы, якія ўсталявалі ролю дафаміна ў якасці нейрамедыятара Арыгінальны тэкст (англ.)   for his work which established the role of dopamine as a neurotransmitter.
	Алег Гарнікевіч	Аўстрыя	за адкрыццё новага падыходу ў барацьбе з хваробай Паркінсана з дапамогай левадопы Арыгінальны тэкст (англ.)   for opening a new approach in the control of Parkinson’s disease by L-Dopa.
1980	Сезар Мільштэйн Леа Закс Джэймс Гованс	Аргенціна / Вялікабрытанія; Ізраіль; Вялікабрытанія	за іх уклад у веданне функцый і дысфункцый клетак арганізма шляхам даследаванняў імуналагічнай ролі лімфацытаў, выпрацоўкі спецыфічных антыцелаў і высвятлення механізмаў кантролю і дыферэнцыяцыі нармальных і ракавых клетак Арыгінальны тэкст (англ.)   for their contributions to knowledge of the function and dysfunction of the body cells through their studies on the immunological role of the lymphocytes, the development of specific antibodies and the elucidation of mechanisms governing the control and differentiation of normal and cancer cells.

1980-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1981	Барбара Мак-Клінтак	ЗША	за вобразны і важны ўнёсак у наша разуменне паводзін і функцый структуры храмасом, а таксама за ідэнтыфікацыю і апісанне транспазіруемых генетычных (мабільных) элементаў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for her imaginative and important contributions to our understanding of chromosome structure behaviour and function, and for her identification and description of transposable genetic (mobile) elements.
	Стэнлі Норман Коэн	ЗША	за яго канцэпцыі, якія ляжаць у аснове геннай інжынерыі; за пабудову біялагічна функцыянальнай гібрыднай плазміды і за дасягненне фактычнай экспрэсіі чужароднага гена, імплантаванага ў E. coli метадам рэкамбінантнай ДНК. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his concepts underlying genetic engineering; for constructing a biologically functional hybrid plasmid, and for achieving actual expression of a foreign gene implanted in E. coli by the recombinant DNA method.
1982	Жан-П’ер Шанжэ	Францыя	за вылучэнне, ачыстку і характарыстыку рэцэптараў ацэтылхаліну. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the isolation, purification and characterization of the acetylcholine receptor.
	Саламон Снайдэр	ЗША	за распрацоўку спосабаў пазначэння рэцэптараў нейрамедыятараў, якія забяспечваюць інструменты для апісання іх уласцівасцяў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the development of the ways to label neurotransmitter receptors which provide tools to describe their properties.
	Джэймс Уайт Блэк	Вялікабрытанія	за распрацоўку агентаў, якія блакуюць бэта-адрэнарэцэптары і гістамінавыя рэцэптары Арыгінальны тэкст (англ.)   for developing agents which block beta adrenergic and histamine receptors.
1983/4	Не прысуджалася
1984/5	Дональд Штайнер	ЗША	за адкрыцці ў галіне біясінтэзу і перапрацоўкі інсуліну, якія мелі глыбокае значэнне для базавай біялогіі і клінічнай медыцыны. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discoveries concerning the bio-synthesis and processing of insulin which have had profound implications for basic biology and clinical medicine.
1986	Асаму Хаяісі	Японія	за адкрыццё ферментаў оксігеназы і высвятленне іх структуры і біялагічнага значэння. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discovery of the oxygenase enzymes and elucidation of their structure and biological importance.
1987	Педра Куатрэкасас Меір Вільчэк	ЗША Ізраіль	за вынаходніцтва і развіццё афіннай храматаграфіі і яе выкарыстанне ў біямедыцынскіх навуках. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the invention and development of affinity chromatography and its applications to biomedical sciences.
1988	Генры Хэрс Элізабет Нойфельд	Бельгія ЗША	за біяхімічнае высвятленне лізасомных захворванняў назапашвання і выніковага ўкладу ў біялогію, паталогію, прэнатальную дыягностыку і тэрапію. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the biochemical elucidation of lysosomal storage diseases and the resulting contributions to biology, pathology, prenatal diagnosis and therapeutics.
1989	Джон Гёрдан	Вялікабрытанія	за ўвядзенне яйкаклеткі ксенопуса ў малекулярную біялогію і дэманстрацыю таго, што ядро дыферэнцыраванай клеткі і яйкаклеткі адрозніваюцца па экспрэсіі, але не па змесце генетычнага матэрыялу. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his introduction of the xenopus oocyte into molecular biology and his demonstration that the nucleus of a differentiated cell and of the egg differ in expression but not in the content of genetic material.
	Эдвард Льюіс	ЗША	за дэманстрацыю і даследаванне генетычнага кантролю развіцця сегментаў цела гамеазіснымі генамі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his demonstration and exploration of the genetic control of the development of body segments by homeotic genes.
1990	Маклін Мак-Карці	ЗША	за ўдзел у дэманстрацыі таго, што трансфармацыйны фактар у бактэрый абумоўлены дэзоксірыбануклеінавай кіслатой (ДНК) і адкрыццём таго, што генетычны матэрыял складаецца з ДНК. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his part in the demonstration that the transforming factor in bacteria is due to deoxyribonucleic acid (DNA) and the concomitant discovery that the genetic material is composed of DNA.

1990-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
1991	Сеймур Бензер	ЗША	за стварэнне новай вобласці малекулярнай нейрагенетыкі сваімі піянерскімі даследаваннямі па выкрыццю нервовай сістэмы і паводзін з дапамогай генных мутацый. Арыгінальны тэкст (англ.)   for having generated a new field of molecular neurogenetics by his pioneering research on the dissection of the nervous system and behavior by gene mutations.
1992	Джуда Фолкман	ЗША	за яго адкрыцці, якія паклалі пачатак канцэпцыі і развілі сферу даследаванняў ангіягенезу. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discoveries which originated the concept and developed the field of angiogenesis research.
1993	Не прысуджалася
1994/5	Майкл Берыдж Ясутомі Нісідзука	Вялікабрытанія Японія	за іх адкрыцці, якія тычацца трансмембраннай перадачы сігналаў з удзелам фасфаліпідаў і кальцыя. Арыгінальны тэкст (англ.)   for their discoveries concerning cellular transmembrane signalling involving phospholipids and calcium.
1995/6	Стэнлі Бен Прузінер	ЗША	за адкрыццё прыёнаў, новага класа патагенаў, якія выклікаюць важнае нейрадэгенератыўнае захворванне, выклікаючы змены ў структуры бялку. Арыгінальны тэкст (англ.)   for discovering prions, a new class of pathogens that cause important neurodegenerative disease by inducing changes in protein structure.
1997	Мэры Фрэнсіс Лаян	Вялікабрытанія	за яе гіпотэзу адносна выпадковай інактывацыі Х-храмасом у млекакормячых. Арыгінальны тэкст (англ.)   for her hypothesis concerning the random inactivation of X-chromosomes in mammals.
1998	Міхаэль Села Рут Арнан	Ізраіль Ізраіль	за іх асноўныя адкрыцці ў галіне імуналогіі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for their major discoveries in the field of immunology.
1999	Эрык Кэндэл	ЗША	для высвятлення арганізмавых, клеткавых і малекулярных механізмаў, дзякуючы якім кароткачасовая памяць ператвараецца ў доўгатэрміновую форму. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the elucidation of the organismic, cellular and molecular mechanisms whereby short-term memory is converted to a long-term form.
2000	Не прысуджалася

2000-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2001	Аўрам Гершко Аляксандр Варшаўскі	Ізраіль; Расія / ЗША	за адкрыццё ўбіквітынавай сістэмы ўнутрыклеткавай дэградацыі бялку і найважнейшых функцый гэтай сістэмы ў клеткавай рэгуляцыі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the discovery of the ubiquitin system of intracellular protein degradation and the crucial functions of this system in cellular regulation.
2002/3	Ральф Брынстэр	ЗША	за распрацоўку працэдур для маніпулявання яйкаклеткамі і эмбрыёнамі мышэй, што зрабіў магчымым трансгенез і яго прымяненне ў мышэй. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the development of procedures to manipulate mouse ova and embryos, which has enabled transgenesis and its applications in mice.
	Марыа Капекі Олівер Сміціс	Італія / ЗША; Вялікабрытанія / ЗША	за ўклад у распрацоўку метада нацэльвання на гены, што дазваляе высветліць функцыі генаў у мышэй. Арыгінальны тэкст (англ.)   for their contribution to the development of gene-targeting, enabling elucidation of gene function in mice.
2004	Роберт Вайнберг	ЗША	за яго адкрыццё, што ракавыя клеткі, уключаючы пухлінавыя клеткі чалавека, нясуць саматычна мутаваныя гены-анкагены, якія дзейнічаюць, каб стымуляваць іх злаякасную праліферацыі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discovery that cancer cells including human tumor cells, carry somatically mutated genes-oncogenes that operate to drive their malignant proliferation.
	Роджэр Цьсен	ЗША	за яго асноўны ўклад у распрацоўку і біялагічнае прымяненне новых флуарэсцэнтных і фоталабільных малекул для аналізу і парушэння перадачы сігналу клеткі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his seminal contribution to the design and biological application of novel fluorescent and photolabile molecules to analyze and perturb cell signal transduction.
2005	Аляксандр Лявіцкі	Ізраіль	за наватарскую тэрапію сігнальнай трансдукцыі і за распрацоўку інгібітараў тыразінкіназы ў якасці эфектыўных агентаў супраць злаякасных пухлін і шэрагу іншых захворванняў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for pioneering signal transduction therapy and for developing tyrosine kinase inhibitors as effective agents against cancer and a range of other diseases.
	Энтані Хантэр	Вялікабрытанія / ЗША	за адкрыццё пратэінкіназ, фасфаралюючыя тыразінавыя рэшткі ў бялках, крытычна важных для рэгуляцыі шырокага спектру клеткавых падзей, уключаючы злаякасную трансфармацыю. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the discovery of protein kinases that phosphorylate tyrosine residues in proteins, critical for the regulation of a wide variety of cellular events, including malignant transformation.
	Энтані Джэймс Поўсан	Вялікабрытанія / Канада	за яго адкрыццё бялковых даменаў, неабходных для пасярэдніцтва бялковых узаемадзеянняў у клеткавых сігнальных шляхах, а таксама за тое, што гэтае даследаванне дало ўяўленне аб раку. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discovery of protein domains essential for mediating protein-protein interactions in cellular signaling pathways, and the insights this research has provided into cancer.
2006/7	Не прысуджалася
2008	Хаім Сідар Аарон Разін	ЗША Ізраіль	за іх фундаментальны ўклад у наша разуменне ролі меціліравання ДНК у кантролі экспрэсіі генаў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for their fundamental contributions to our understanding of the role of DNA methylation in the control of gene expression.
2009	Не прысуджалася
2010	Аксель Ульрых	Германія	за наватарскія даследаванні рака, якія прывялі да распрацоўкі новых лекаў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for groundbreaking cancer research that has led to development of new drugs.

2010-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2011	Сін’я Яманака Рудольф Еніш	Японія; Германія / ЗША	за стварэнне індукаваных плюрыпатэнтных ствалавых клетак (iPS-клетак) з клетак скуры (SY) і дэманстрацыі таго, што клеткі iPS могуць быць выкарыстаны для лячэння генетычных захворванняў у млекакормячых, усталёўваючы такім чынам іх тэрапеўтычны патэнцыял (RJ). Арыгінальны тэкст (англ.)   for the generation of induced pluripotent stem cells (iPS cells) from skin cells (SY) and demonstration that iPS cells can be used to cure genetic disease in a mammal, thus establishing their therapeutic potential (RJ).
2012	Рональд Марк Эванс	ЗША	за адкрыццё звышсямейства генаў, якія кадуюць ядзерныя рэцэптары і высвятляюць механізм дзеяння гэтага класа рэцэптараў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discovery of the gene super-family encoding nuclear receptors and elucidating the mechanism of action of this class of receptors.
2013	Не прысуджалася
2014	Нахум Зоненберг	Ізраіль / Канада	за адкрыццё бялкоў, якія кантралююць механізм экспрэсіі бялкоў і іх працу. Арыгінальны тэкст (англ.)   for his discovery of the proteins that control the protein expression mechanism and their operation.
	Гэры Раўкан Віктар Эмбрас	ЗША; ЗША	за адкрыццё малекул мікраРНК, якія граюць ключавую ролю ў кантролі экспрэсіі генаў у натуральных працэсах і развіцці захворванняў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for the discovery of the micro-RNA molecules that play a key role in controlling gene expression in natural processes and disease development.
2015	Джон Каплер Філіпа Марак	ЗША; ЗША	за вялікі ўклад у разуменне ключавых антыген-спецыфічных малекул, рэцэптараў Т-клетак для антыгенаў і антыцелаў і таго, як гэтыя малекулы ўдзельнічаюць у імунным распазнанні і эфекторнай функцыі. Арыгінальны тэкст (англ.)   for major contributions to the understanding of the key antigen-specific molecules, the T cell receptor for antigen and antibodies and how these molecules participate in immune recognition and effector function.
	Джэфры Раветч	ЗША
2016	Карл Рональд Кан	ЗША	за наватарскія даследаванні па вызначэнні сігналаў інсуліну і яго зменаў пры захворванні. Арыгінальны тэкст (англ.)   for pioneering studies defining insulin signaling and its alterations in disease.
	Льюіс Кэнтлі	ЗША	за адкрыццё фосфаіназітыд-3-кіназы і яе ролі ў фізіялогіі і захворваннях. Арыгінальны тэкст (англ.)   for discovery of phosphoinositide- 3 kinases and their roles in physiology and disease.
2017	Джэймс Элісан	ЗША	за рэвалюцыю ў лячэнні рака дзякуючы адкрыццю бар’ера імуннага кантролю. Арыгінальны тэкст (англ.)   for a revolution in cancer treatment due to the discovery of the immune control barrier.
2018	Не прысуджалася
2019	Джэфры Фрыдман	ЗША	за адкрыццё лептыну і цалкам новай эндакрыннай сістэмы, якая кантралюе масу цела (і многія іншыя працэсы). Арыгінальны тэкст (англ.)   for the discovery of Leptin and the entirely new endocrine system controlling body weight (and many other processes).
2020	Эманюэль Шарпанцье	Францыя	за расшыфроўку і перапрафілявання бактэрыяльнай імуннай сістэмы CRISPR/Cas9 для рэдагавання геному. Арыгінальны тэкст (англ.)   for deciphering and repurposing the bacterial CRISPR/Cas9 immune system for genome editing.
	Джэніфер Даўдна	ЗША	за выяўленне рэвалюцыйнага механізму бактэрыяльнага імунітэту з дапамогай РНК-кіраванага рэдагавання геному. Арыгінальны тэкст (англ.)   for revealing the medicine-revolutionizing mechanism of bacterial immunity via RNA-guided genome editing.

2020-я

Год	Імя	Краіна	Абгрунтаванне
2021	Джаан Стэйц	ЗША	за яе шматлікія фундаментальныя ўклады ў галіне біялогіі РНК. Арыгінальны тэкст (англ.)   for her many fundamental contributions to the field of RNA biology.
	Лін Макуат	ЗША	за адкрыццё механізму, які знішчае мутантную матрычную РНК у клетках, нонсэнс-апасродкаваны распад мРНК. Арыгінальны тэкст (англ.)   for discovering a mechanism that destroys mutant messenger RNA in cells, nonsense-mediated mRNA decay.
	Адрыян Крайнер	Уругвай / ЗША	за яго фундаментальныя механістычныя адкрыцці ў галіне сплайсінга РНК, якія прывялі да першага ў свеце лячэння спінальнай мышачнай атрафіі (СМА). Арыгінальны тэкст (англ.)   for his fundamental mechanistic discoveries on RNA splicing leading to a world’s first treatment for spinal muscular atrophy (SMA).
2022	Не прысуджалася
2023	Дэніел Дж. Дракер	Канада	за наватарскую працу па высвятленні механізмаў і тэрапеўтычнага патэнцыялу энтэраэндакрынных гармонаў. Арыгінальны тэкст (англ.)   for pioneering work in elucidating the mechanisms and therapeutic potential of enteroendocrine hormones.