Стэнлі Бен Прузінер

Стэнлі Бен Прузінер
Стэнлі Бен Прузінер
	англ.: Stanley B. Prusiner
Дата нараджэння	28 мая 1942 (80 гадоў)
Месца нараджэння	Дэ-Мойн, Аява;
Грамадзянства	ЗША;
Род дзейнасці	урач, вірусолаг, біяхімік, выкладчык універсітэта, неўролаг
Навуковая сфера	неўралогія і біяхімія
Месца працы	Каліфарнійскі ўніверсітэт у Сан-Францыска[d]; Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі;
Навуковая ступень	прафесар
Альма-матар	Медыцынская школа Перэльмана пры Універсітэтце Пенсільваніі[d]; Каліфарнійскі ўніверсітэт у Сан-Францыска[d]; Старшая школа Уолнат-Хілс[d];
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Сербская акадэмія навук і мастацтваў[d]; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Амерыканскае філасофскае таварыства;
Узнагароды	прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні (1994) прэмія Вольфа па медыцыне (1995) медаль Бенджаміна Франкліна[d] (1998) міжнародная прэмія Фонда Гайрднера (1993) прэмія Пауля Эрліха і Людвіга Дармштэтэра[d] (1995) прэмія Луізы Грос-Хорвіц (1997) Dickson Prize in Medicine[d] (1993) Keio Medical Science Prize[d] (1996) Potamkin Prize[d] (1991) стыпендыя Аляксандра фон Гумбальта[d] прэмія Макса Планка[d] (1992) Bristol-Myers Squibb Award for Distinguished Achievement in Neuroscience Research[d] (1994) прэмія Шарля-Леапольда Маера[d] (1996) Richard Lounsbery Award[d] (1993) медаль сэра Ханса Крэбса[d] (1999) Robert J. and Claire Pasarow Foundation Award for Distinguished Contributions to Neuropsychiatric Research[d] (1995) Metlife Foundation Award for Medical Research in Alzheimer's Disease[d] (1991) прэмія Гумбальта замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (15 мая 1997)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Стэнлі Бен Прузінер (англ.: Stanley B. Prusiner, нар. 28 мая 1942, Дэ-Мойн, Аява, ЗША) — амерыканскі неўролаг, біяхімік і вірусолаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1997 годзе за даследаванні прыёнаў.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Стэнлі Прузінер нарадзіўся ў Дэ-Мойне штата Аява, сын Марыям (па нараджэнні Spigel) і архітэктара Лоўрэнса Прузінера. Дзяцінства пражыў у Дэ-Мойне і Цынцынаці ў Аяве, навучаўся ў Walnut Hills High School. Атрымаў ступень бакалаўра хіміі ва ўніверсітэце Пенсільваніі, потым ступень доктара медыцыны ў Школе медыцыны ўніверсітэта Пенсільваніі.^[6] Пасля Прузінер праходзіў стажыроўку ў Каліфарнійскім універсітэце ў Сан-Францыска. Пазней перайшоў у Нацыянальныя інстытуты аховы здароўя ЗША, дзе вывучаў глутаміназы ў E.coli ў лабараторыі графа Штатмена.

Пасля трох гадоў у Нацыянальных інстытутах аховы здароўя ЗША, Прузінер вярнуўся ва Каліфарнійскі ўніверсітэт у Сан-Францыска для завяршэння рэзіндэнтуры ў неўралогіі. Пасля завяршэння рэзіндэнтуры ў 1974 годзе, паступіў ва Каліфарнійскі ўніверсітэт у Сан-Францыска на неўралагічнае аддзяленне. З таго часу Прузінер займаў розныя пасады як ва Каліфарнійскім універсітэце ў Сан-Францыска, так і ў Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі.

Прафесар Каліфарнійскага ўніверсітэта.

У 1992 годзе Прузінер абраны ў Нацыянальную акадэмію навук, і ў яе кіруючы савет у 2007 годзе. Ён таксама член Амерыканскай акадэміі мастацтва і навук (1993), Каралеўскага таварыства (1996), Амерыканскага філасофскага таварыства (1998), Сербскай акадэміі навук і мастацтваў (2003) і Інстытута медыцыны.

У 2009 годзе вучоны наведваў Беларусь, быў у музеі гісторыі і культуры яўрэяў Беларусі.

Продкі вучонага ў XVIII стагоддзі жылі ў Мінску, Шклове, Магілёве, Пружанах і Міры. У канцы XIX стагоддзя прадзед Стэнлі, юрыст Вульф Прузінер, які жыў у Маскве, вымушаны з’ехаць у Амерыку пасля высялення яўрэяў з Масквы.^[7]

Навуковая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Адкрыў прыёны — інфекцыйныя агенты бялковай прыроды, якія выклікаюць пашкоджанні галаўнога мозга (энцэфалапатыі) чалавека і жывёл, у т.л. скрэйпі (сверб) авечак і губчатую энцэфалапатыю («шаленства») буйнога рагатага быдла.

Вызначыў амінакіслотную паслядоўнасць прыёнавага бялка і індэтыфікаваў яго ген.

Цяпер Прузінер узначальвае навукова-даследчую лабараторыю ў Каліфарнійскім універсітэце ў Сан-Францыска, займаецца даследаваннем прыёнавых хвароб, хваробы Альцгеймера і таўпатыі.^[8]

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

1991 — Potamkin Prize
1993 — The Richard Lounsbery Award
1993 — Міжнародная прэмія Гайрднера
1994 — Прэмія Альберта Ласкера за фундаментальныя медыцынскія даследаванні
1995 — The Paul Ehrlich and Ludwig Darmstaedter Prize
1996 — Прэмія Вольфа па медыцыне
1996 — The Keio International Award for Medical Science
1997 — Прэмія Луізы Грос-Хорвіц
1997 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне
1998 — Медаль Бенджаміна Франкліна^[9]
2010 — Нацыянальны навуковы медаль ЗША^[10]

Зноскі

↑ Stanley B. Prusiner // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ Stanley B. Prusiner // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Stanley Prusiner // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>
↑ Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
↑ Stanley B. Prusiner - Autobiography (нявызн.). NobelPrize.org. Праверана 2 студзеня 2007.
↑ Знаменитые гости Музея истории и культуры евреев Беларуси
↑ UCSF Prusiner Lab site Архівавана 28 жніўня 2008.
↑ Franklin Laureate Database - Benjamin Franklin Medal 1998 Laureates (нявызн.). Franklin Institute. Праверана 14 лютага 2013.(недаступная спасылка)
↑ http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=117875

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 125. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (Т. 13).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Стааронка Стэнлі Б. Прузінера на Нобелеўскім сайце (англ.)
Афіцыйны сайт Прэміі Луізы Грос-Хорвіц (англ.)
Prusiner Laboratory Архівавана 13 лютага 2013. на сайце Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Сан-Францыска (англ.)
Institute for Neurodegenerative Diseases — run by Dr. Prusiner (англ.)

[_d754cebe192ac24d-1] Stanley B. Prusiner // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_ac5916925f71bfed-2] Stanley B. Prusiner // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[_c0855533a007bdd8-3] Stanley Prusiner // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>

[_033495c6053bf66f-4] Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[_6f91517a68bd0f9b-5] NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

[Nobel-6] Stanley B. Prusiner - Autobiography (нявызн.). NobelPrize.org. Праверана 2 студзеня 2007.

[7] Знаменитые гости Музея истории и культуры евреев Беларуси

[8] UCSF Prusiner Lab site Архівавана 28 жніўня 2008.

[9] Franklin Laureate Database - Benjamin Franklin Medal 1998 Laureates (нявызн.). Franklin Institute. Праверана 14 лютага 2013.(недаступная спасылка)

[10] ttp://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=117875

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]