Спіс каралеў Францыі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Каралева Францыі)
Гл. таксама Спіс каралёў Францыі

Спіс каралеў і імператрыц Францыі -- жонак уладароў. Паводле законаў Францыі, сталец мог займаць толькі мужчына, ніводная жанчына ў гісторыі краіны аднаасобна не ўладала.

З 987 года вядома 49 каралеў, 3 імператрыцы і адна жонка караля без тытула каралевы (Мадам дэ Ментэнон). Інгеборга Дацкая і Ганна Брэтонская былі каралевамі Францыі больш аднаго разу, прычым Інгеборгу муж пазбавіў тытула каралевы, а потым вярнуў яго, а Ганна была жонкай двух каралёў. Марыя-Жазэфіна-Луіза Савойская (дачка сардзінскага караля Віктар-Амадэя III, жонка Людовіка XVIII) была каралевай дэ-юрэ ў перыяд Французскай Рэспублікі і Французскай Імперыі, але дэ-факта каралевай так і не стала.

У 1285—1328 гадах кароны Навары і Францыі аб'яднаны праз шлюб Іааны I Наварскай, уладарнай каралевы Навары, з каралём Францыі Філіпам IV. З прычыны гэтага, іх тры сыны — Людовік X, Філіп V і Карл IV — былі каралямі Францыі і Навары. Адпаведна, іх жонкі мелі тытул «каралевы Францыі і Навары». Са смерцю малодшага сына, Карла IV, карона Навары на больш за 200 гадоў выйшла з тытула караля Францыі, аж да ўзыходжання на сталец караля Генрыха IV Вялікага (1589), які зноў аб'яднаў абодва тытулы і ўжо назаўжды.

У 1620 годзе Навара канчаткова аб'яднана з каралеўствам Францыя, аднак уладары, нароўні з іншымі тытуламі, працягвалі ўжываць тытул «кароль Навары» да 1791 года, іх жонкі насілі так самы тытул. Падчас Рэстаўрацыі (1814—1815) на кароткі перыяд адноўлены тытул «караля Навары», падчас Рэвалюцыі 1830 года тытул канчаткова скасаваны. Прадстаўнікі дынастыі Банапартаў і Арлеанскага дому не ўжывалі гэты тытул.

Дынастыя Каралінгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Ірментруда Арлеанская Удальрыхенгеры 27 верасня 830 13 снежня 842 6 кастрычніка 869 Карл II Лысы
Рышыльда Праванская Базаніды каля 845 870 5/6 кастрычніка 877 2 чэрвеня 910
Адэлаіда Парыжская Жэрардзіды (Матфрыдзінгі) каля 850—853 люты 875 5/6 кастрычніка 877 10 красавіка 879 10 лістапада 901 Людовік II Заіка
Рыхарда Швабская Ахалальфінгі (Бертальдзінгі) каля 840 862 12 снежня 884 13 студзеня 888 18 верасня 894—896 Карл Тоўсты
Тэадрада дэ Труа 868 884 29 лютага 888 3 студзеня 898 903 Эд I
Фрэдэруна 887 907 917 Карл III Прастак
Агіва Уэсекская Уэсекс 902 7 кастрычніка 919 922 пасля 955
Беатрыса дэ Вермандуа Герберцінгі-Каралінгі каля 880 895 922 923 пасля 931 Роберт I
Эма Французская Раберціны 894 921 13 ліпеня 923 934 Раўль I
Герберга Саксонская Людальфінгі каля 913 939 10 верасня 954 5 мая 984 Людовік IV
Эма Італійская Базаніды каля 948 965 2 сакавіка 986 ? Лотар
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дынастыя Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Адэлаіда Аквітанская Дом дэ Пуацье каля 945 970 3 ліпеня 987 24 кастрычніка 996 1004 Гуга Капет
Сусанна Італьянская Іўрэйскі дом каля 955 988 996 996 7 лютага 1003 Роберт II Набожны
Берта Бургундская Вельфы (1-ы дом) каля 964 997 верасень 1001 16 студзеня 1010
Канстанцыя Арльская Арльскія 986 1003 20 ліпеня 1031 25 ліпеня 1032
Мацільда Фрызская Фрызскія каля 1024 1034 1044 Генрых I
Ганна Яраслаўна Рурыкавічы каля 1024 19 мая 1051 4 жніўня 1060 1075
Берта Галандская Жэрульфінгі каля 1058 1072 1092 30 ліпеня 1093 Філіп I
Бертрада дэ Манфор Манфоры каля 1070 15 мая 1092 29 ліпеня 1108 1117
Адэлаіда Савойская Савойскі дом 1092 28 сакавіка 1115 1 жніўня 1137 18 лістапада 1154 Людовік VI
Элеанора Аквітанская Пуацье 1122 22 ліпеня 1137 1137 ? 21 сакавіка 1152
ануляванне
1 красавіка 1204 Людовік VII
Канстанцыя Кастыльская Анскарыды Бургундыя (Кастыльская галіна) 1141 1154 1154 1160
Адэль Шампанская Блуа каля 1140 1160 ? 18 верасня 1180 4 чэрвеня 1206
Ізабела дэ Эно Фландрыя 23 красавіка 1170 28 красавіка 1180 29 мая 1180 15 сакавіка 1190 Філіп II
Інгеборга Дацкая Эстрыдсен 1174 14 жніўня 1193 15 жніўня 1193 5 лістапада 1193
раздзельнае пражыванне
29 ліпеня 1236
Агнеса Меранская Андэкс-Мераны каля 1180 1 чэрвеня 1196 ? 1200
развод
20 ліпеня 1201
Інгеборга Дацкая Эстрыдсен 1174 14 жніўня 1193 1200
уз'яднанне
14 ліпеня 1223
смерць мужа
29 ліпеня 1236
Бланка Кастыльская Анскарыды Бургундыя (Кастыльская галіна) 4 сакавіка 1188 22 мая 1200 14 ліпеня 1223 6 жніўня 1223 8 лістапада 1226 26 лістапада 1252 Людовік VIII
Маргарыта Праванская Барселона (Праванская галіна) c. 1221 27 мая 1234 ? 25 жніўня 1270 21 снежня 1295 Людовік IX
Ізабела Арагонская Барселона (Арагонская галіна) 1247 28 мая 1262 25 жніўня 1270 не каранавана 28 студзеня 1271 Філіп III
Марыя Брабанцкая Лувенскі дом 1254 21 жніўня 1274 24 чэрвеня 1275 5 кастрычніка 1285 10 студзеня 1321
Іаана I Наварская Шампань каля 1271 16 жніўня 1284 5 кастрычніка 1285 ? 4 красавіка 1305 Філіп IV Прыгожы
Маргарыта Бургундская Капетынгі Бургундскі дом (асноўная лінія) 1290 23 верасня 1305 29 лістапада 1314 не была каранавана 15 жніўня 1315 Людовік X Сварлівы
Клеменцыя Венгерская Анжуйская дынастыя (Капетынгі) 1293 19 жніўня 1315 24 жніўня 1315 5 чэрвеня 1316 12 кастрычніка 1328
Жанна Бургундская Шалон-Бургундыя 1291 1307 20 лістапада 1316 ? 3 студзеня 1322 21 студзеня 1330 Філіп V Доўгі
Бланка Бургундская каля 1296 1308 3 студзеня 1322 не каранавана 19 мая 1322 красавік 1326 Карл IV Прыгожы
Марыя Люксембургская Люксембургі 1304 21 верасня 1322 15 мая 1323 26 сакавіка 1324
Жанна д'Эўро Эўро 1310 5 ліпеня 1325 11 мая 1326 1 лютага 1328
смерць мужа
4 сакавіка 1371
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Валуа (Галоўная лінія) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Жанна Бургундская (Крываножка) Капетынгі Бургундскія (старэйшая галіна) 1293 ліпень 1313 1 лютага/1 красавіка 1328 29 мая 1328 12 верасня 1348 Філіп VI
Бланка Наварская Эўро (Навара) 13301333 студзень 1349 або 1350 не каранавана 22 жніўня 1350
смерць мужа
5 кастрычніка 1398
Жанна Авернская Авернь 8 мая 1326 13 лютага 1349 22 жніўня 1350 26 верасня 1350 29 верасня 1360 Іаан II Добры
Жанна дэ Бурбон Бурбоны 3 лютага 1338 1350 8 красавіка 1364 19 мая 1364 4 лютага 1378 Карл V Мудры
Ізабела Баварская Вітэльсбахі каля 1370 17 ліпеня 1385 1389 21 кастрычніка 1422
смерць мужа
24 верасня 1435 Карл VI Вар'ят
Марыя Анжуйская Анжуйская лінія Валуа 1401? 18 снежня 1422 ? 22 ліпеня 1461
смерць мужа
1463 Карл VII
Шарлота Савойская Савойскі дом паміж 1440 and 1445 14 лютага? лістапада? 1451 22 ліпеня 1461 ? 30 жніўня 1483
смерць мужа
1 снежня 1483 Людовік XI
Ганна Брэтонская Дом Дро 25 студзеня 1477 6 снежня 1491 8 лютага 1492 7 красавіка 1498
смерць мужа
9 студзеня 1514 Карл VIII
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Валуа (Арлеанская галіна) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Жанна Французская, герцагіня Берыйская Валуа 23 красавіка 1464 8 верасня 1476 7 красавіка 1498
узыходжанне мужа
Не каранавана снежань 1498
ануляванне
4 лютага 1505 Людовік XII
Ганна Брэтонская Дом Дро 25 студзеня 1477 8 студзеня 1499 18 лістапада 1502 9 студзеня 1514
Марыя Цюдар Цюдары 18 сакавіка 1496 9 кастрычніка 1514 5 лістапада 1514 1 студзеня 1515
смерць мужа
25 чэрвеня 1533
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Валуа (Ангулемская галіна) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Клод Французская Валуа-Арлеан 14 кастрычніка 1499 18 мая 1514 1 студзеня 1515
узыходжанне мужа
10 мая 1517 20 ліпеня 1524 Францыск I
Элеанора Аўстрыйская Габсбургі (Іспанская галіна) 15 лістапада 1498 4 ліпеня 1530 5 сакавіка 1532 31 сакавіка 1547
смерць мужа
25 лютага 1558
Кацярына Медычы Медычы 13 красавіка 1519 28 кастрычніка 1533 31 сакавіка 1547
узыходжанне мужа
10 чэрвеня 1549 10 ліпеня 1559
смерць мужа
5 студзеня 1589 Генрых II
Марыя Сцюарт Сцюарты 8 снежня 1542 24 красавіка 1558 10 ліпеня 1559
узыходжанне мужа
Не каранавана
як ужо каранаваная каралева Шатландыі
5 снежня 1560
смерць мужа
8 лютага 1587 Францыск II
Елізавета Аўстрыйская Габсбургі (Аўстрыйская галіна) 5 June 1554 26 лістапада 1570 25 сакавіка 1571 30 мая 1574
смерць мужа
22 студзеня 1592 Карл IX
Луіза дэ Вадэмон Латарынгія 30 красавіка 1553 13 лютага 1575 Не каранавана 2 жніўня 1589
смерць мужа
29 студзеня 1601 Генрых III
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Бурбонаў (Вандомская галіна) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Маргарыта дэ Валуа Валуа-Ангулемы 14 мая 1553 18 жніўня 1572 2 жніўня 1589 не каранавана 1599
развод
27 мая 1615 Генрых IV Вялікі
Марыя Медычы Медычы 26 красавіка 1573 5 кастрычніка 1600 13 мая 1610 14 мая 1610
смерць мужа
3 ліпеня 1642
Ганна Аўстрыйская Габсбургі (Іспанская галіна) 22 верасня 1601 24 лістапада 1615 не каранавана 14 мая 1643
смерць мужа
20 студзеня 1666 Людовік XIII
Марыя Тэрэза Аўстрыйская Габсбургі (Іспанская галіна) 10 верасня 1638 9 чэрвеня 1660 не каранавана 30 ліпеня 1683 Людовік XIV
Марыя Ляшчынская Ляшчынскія 23 чэрвеня 1703 4 верасня 1725 не каранавана 24 чэрвеня 1768 Людовік XV
Марыя-Антуанэта Аўстрыйская Габсбург-Латарынгскія 2 лістапада 1755 19 красавіка 1770 (па даверанасці)
16 мая 1770
10 мая 1774 не каранавана 21 верасня 1792
звяржэнне мужа
16 кастрычніка 1793
пакарана смерцю
Людовік XVI
Марыя-Жазэфіна-Луіза Савойская (дэ юрэ) Савойскі дом 2 верасня 1753 16 красавіка 1771 16 чэрвеня 1795
абвяшчэнне мужа
не каранавана 13 лістапада 1810 Людовік XVIII
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дынастыя Банапартаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Мары Руж Жазефа Ташэ дэ ла Пажэры, названая імператрыца Жазэфіна дэ ла Пажэры 23 чэрвеня 1763 9 сакавіка 1796 18 мая 1804
узыходжанне мужа
2 снежня 1804 10 студзеня 1810
развод
29 мая 1814 Напалеон I
Марыя-Луіза Аўстрыйская, герцагіня Пармская, імператрыца Габсбургі-Латарынгія 12 снежня 1791 11 сакавіка 1810 (па даверанасці)
1 красавіка 1810
Не каранавана? 6 красавіка 1814
адрачэнне мужа
17 снежня 1847
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Бурбонаў (Вандомская галіна) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Марыя Тэрэза Французская Бурбоны 19 снежня 1778 чэрвень 1799 2 жніўня 1830 на працягу 20 хвілін не каранавана 2 жніўня 1830
адрачэнне мужа
19 кастрычніка 1851 «Людовік XIX»
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дом Бурбонаў (Арлеанская галіна) з дынастыі Капетынгаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Марыя Амалія Неапалітанская Бурбоны Сіцылійскія 26 красавіка 1782 25 лістапада 1809 9 жніўня 1830
узыходжанне мужа
Не каранавана 24 лютага 1848
адрачэнне мужа
24 сакавіка 1866 Луі-Філіп I
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Дынастыя Банапартаў[правіць | правіць зыходнік]

Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж
Яўгенія дэ Манціхо, імператрыца Манціхо 5 мая 1826 30 студзеня 1853 не каранавана 4 верасня 1870
звяржэнне з прастола мужа
11 ліпеня 1920 Напалеон III Банапарт
Выява Імя Дом Нараджэнне Шлюб Каралева з Каранацыя Каралева да Смерць Муж

Рэгенткі Францыі[правіць | правіць зыходнік]

Шэраг французскіх каралеў былі рэгенткамі на час адсутнасці сваіх мужоў ці ў маленства сваіх сыноў:

Мадам дэ Ментэнон[правіць | правіць зыходнік]

Мадам дэ Ментэнон была фаварыткай караля Людовіка XIV, які тайна ажаніўся з ёй узімку 1683—1684 гадоў. Шлюб быў спраўлены архібіскупам Парыжскім у прысутнасці Пер ла Шэза (спавядальніка караля), маркіза дэ Маншэўрой, шэвалье дэ Фарбена і Бантэмпа. З прычыны няроўнароднасці мужа і жонкі шлюб быў марганатычным і не быў ніколі афіцыйна абвешчаны. Таму Мадам дэ Ментэнон была толькі жонкай караля і ніколі не была каралевай Францыі.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Joy Law, Fleur de lys: The kings and queens of France. — ISBN 0-07-036695-0
  • Rene de La Croix, duc de Castries, The Lives of the Kings & Queens of France. — ISBN 0-394-50734-7
  • Elsie Thornton-Cook, Royal Line of France: The Story of the Kings and Queens of France. — ISBN 0-8369-0939-9