Перайсці да зместу

Аляксандра Іванаўна Александровіч

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Александровіч.
Алеся Александровіч
Аляксандра Іванаўна Александровіч
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 12 ліпеня 1904(1904-07-12)
Месца нараджэння
Дата смерці 25 жніўня 1947(1947-08-25) (43 гады)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці літаратуразнаўца, педагог
Гады творчасці 1920-я—1940-я
Грамадская дзейнасць
Член у
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алякса́ндра Іва́наўна Александро́віч (12 ліпеня 1904, Мінск — 25 жніўня 1947) — беларускі педагог і літаратуразнавец. Сястра паэта Андрэя Александровіча, жонка Міхася Мароза[1].

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

У 1920 годзе прымала ўдзел у рабоце клуба беларускай мастацкай інтэлігенцыі. З 1920 года — у Беларускім дзяржаўным тэатры. Сябравала з Міхасём Чаротам і ў 1921 годзе стала першай выканаўцай ролі Алесі ў музычнай драме М. Чарота «На Купалле» ў БДТ-1[2][3], гэтая роля была напісаная адмыслова для яе[1].

Алеся Александровіч прымала актыўны ўдзел у рабоце «Беларускай хаткі», знакамітай наладжваннем беларускага жыцця, аб’яднаннем беларускай моладзі. Як адзначала Алеся ў анкеце пры паступленні ў БДУ[1], яна на працягу некалькіх гадоў спявала ў Беларускім народным хоры пад кіраўніцтвам У. Тэраўскага, куды прыцягнула і свайго брата Андрэя[4]. Слухаць сольнае выкананне Алесі вельмі любіў Янка Купала[1]. Цёпла і пранікнёна яна спявала песні ў апрацоўцы Д. Агрэнева-Славянскага «Чалавек жонку б’е», а таксама «Каля хацінкі». Не праходзіла без бісаў, як успамінаў Кастусь Пуроўскі, і песня на словы Купалы «Шумныя бярозы», якую выконвалі Алеся Александровіч, Ганна Бялькевіч і Язэп Васілеўскі[1].

Акцёр і тэатральны дзеяч Яўген Рамановіч пісаў[5], што

" [Алеся Александровіч] была ўжо добра вядомай у Мінску салісткай з непараўнанай дзявочай абаяльнасцю і рэдкім па чысціні лірычным сапрана. Усім нам Алеся ў тыя гады здавалася ідэальным увасабленнем беларускай дзяўчыны, якая нібы сышла са старонак паэзіі Янкі Купалы. "

У 1928 годзе скончыла БДУ. Склала падручнікі «Родная краіна» (пазней «Роднае слова») для 4-га класа (вытрымаў 13 выданняў, 1945-57), «Кніга для чытання ў першым класе» (4 выданні, 1934-37). Перавыдаваліся «Хрэстаматыя па літаратуры» для 3-га і 4-га класаў (1938-41, сум. з О. Селіванавай) і чытанне для 7-га класа «Родная літаратура» (1945-47)[2].

Пасля вайны яна працавала ў Літаратурным музеі Янкі Купалы[6]. Пісала артыкулы, уступныя словы да выданняў, успаміны пра Я. Купалу, Цётку, Ф. Багушэвіча, М. Танка, А. Куляшова і інш. Перакладала на беларускую мову кнігі для дзяцей[2].

Памерла 25 жніўня 1947 года ў Мінску. Пахаваная на Вайсковых могілках Мінска[7].

Алеся Александровіч і Янка Купала

[правіць | правіць зыходнік]

Знаёмая з Я. Купалам з пачатку 1920-х гадоў. Часта бывала на кватэры паэта. Улетку 1933 года на яе запрашэнне Купала з жонкай адпачываў у Капылі ў доме Марозаў, бацькоў мужа Александровіч. Складальнік жыццёвага і творчага летапісу Янкі Купалы да 1917 году. Аўтар успамінаў пра Купалу[6].

Творы

[правіць | правіць зыходнік]
  • «Іван Дамінікавіч Луцэвіч (Янка Купала)» («Савецкі селянін», 9 снежня 1945 года).
  • «Сябра моладзі» («Сталинская молодежь», 29 чэрвеня 1945 года).
  • «Аб дакастрычніцкай творчасьці Янкі Купалы» (часопіс «Полымя», 1947, № 6).
  • «Паэма Янкі Купалы „Адвечная песьня“ ў ацэнцы дарэвалюцыйнай крытыкі» (часопіс «Беларусь», 1947, № 6).
  • Успаміны ў зборніку «Янка Купала», Мн, 1952.

Зноскі

  1. ↑ а б в г д Стагоддзе Купалавай Алесi(недаступная спасылка)
  2. ↑ а б в т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
  3. ↑ Наш край в новой энциклопедии Архівавана 4 сакавіка 2016. (руск.)
  4. ↑ Яўхім Кіпель. ГУРТАВАНЬНЕ БЕЛАРУСКАЕ МОЛАДЗI Архівавана 29 мая 2014.
  5. ↑ Гесь, Аляксандра. Стагодзьдзе Купалавай Алесі. Газета Звязда (11 мая 2012 году).(недаступная спасылка)
  6. ↑ а б Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Александровіч Алеся». — C. 36.
  7. ↑ Аблажэй — Брыль – Белліт  (14 ліпеня 2023). Праверана 18 ліпеня 2024.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Ватацы, Н. Б. Александровіч Алеся // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1. А капэла — Габелен. — С. 83. — 727 с. — 10 000 экз.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Аляксандра_Іванаўна_Александровіч&oldid=4804856"