Перайсці да зместу

Балві

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад
Балві
лат.: Balvi
Герб Сцяг
Герб Сцяг
Краіна
Статус
краявы горад
Рэгіён
Край
Каардынаты
Заснаваны
1928
Першая згадка
Ранейшыя назвы
Больвен, Балоўск
Горад з
Плошча
5,08 км²
Вышыня цэнтра
113 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
7109[1] чалавек (2016)
Шчыльнасць
1554.5 чал./км²
Часавы пояс
Тэлефонны код
(+371) 645
Паштовы індэкс
LV-4501[2]
Код ATVK
0380201[3]
Афіцыйны сайт
Балві на карце Латвіі
Балві (Латвія)
Балві

Ба́лві (лат.: Гук Balvi, латг.: Bolvi, бел.: Балоўск, ням.: Bolwen, руск.: Боловск) — невялікі горад у Латвіі, цэнтр Балвійскага края, да 1 ліпеня 2009 года — цэнтр Балвійскага раёна.

Упершыню згадваецца як невялікі пасёлак у 1224 годзе, статус горада атрымаў у 1928 годзе[4].

Горад размешчаны ў 226 км ад сталіцы краіны г. Рыга і ўсяго ў 25,5 км ад мяжы з Расійскай Федэрацыяй (Пыталаўскі раён). Знаходзіцца на паўночным усходзе краіны, на поўначы рэгіёна Латгалія, на рацэ Балупэ, басейн ракі Заходняя Дзвіна (Даўгава), у 6 км ад жалезна-дарожнай станцыі Балві па лініі РыгаПыталава. Шаша праходзіць праз горад з захаду на ўсход ад горада Гулбэнэ да горада Віляка. Мясцовасць забалочаная, лясістая, на рацэ возера і зроблены стаўкі.

У XII — пач. XIII стагоддзяў паселішча знаходзілася ў складзе латгальскай дзяржавы Агзеле (Атзеле).

Упершыню згадваецца ў 1224 годзе як частка Рыжскага біскупства, створанага нямецкімі крыжакамі на заваяваных імі прыбалтыйскіх землях. У 1551 годзе рыжскі архібіскуп Вільгельм фон Брандэнбург здаваў у арэнду зямлі каля Балві рыцару Майснеру.

У перыяд паміж 15621772 гадамі Балвійскі рэгіён уваходзіў у склад Рэчы Паспалітай. З гэтай прычыны мясцовае латгальскае насельніцтва не зведала лютэранскай Рэфармацыі і захавала каталіцтва. У 1765 годзе шляхціч Канстанцый Хілсен узводзіць у паселішчы драўляны касцёл і маёнтак. У 1772 годзе пасля першага раздзела Рэчы Паспалітай Балоўск быў далучаны да Расійскай імперыі. У 1802 годзе паселішча ўвайшло ў склад Люцынскага павета новаўтворанай Віцебскай губерні. Цэнтр Балоўскай воласці. У гады расійскай улады Кацярына II даравала мясцовыя землі дваранскаму сямейству Ялагіных. Сям’я Харажынскіх выкупіла іх каля 1806 года, а ў 1876 годзе Балві стала ўладаннем нямецка-балтыйскага роду Тразэе-Розенек. Не менш за 20 % насельніцтва Балвійскага раёна, у тым ліку каля паловы насельніцтва горада ў канцы XIX — пач. XX стагоддзі складалі яўрэі. У 1834 годзе ў Балоўску была адчынена праваслаўная царква.[5]

У снежні 1917 года Люцынскі павет увайшоў у склад Савецкай Латвіі (Рэспублікі Іскалата). У лютым 1918 года заняты германскімі войскамі. Пасля Лістападаўскай рэвалюцыі ў Германіі ў снежні 1918 года германскія войскі саступілі Люцынскі павет Чырвонай Арміі. Балві ўвайшлі ў склад Латвійскай Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі, абвешчанай 17 снежня 1918 года. У 1919 годзе Балві былі заняты войскамі Латвійскай Рэспублікі. 5 ліпеня 1919 года ў Балві быў сфарміраваны Латгальскі партызанскі полк.

У 1919 годзе сяло Балві атрымала статус пасёлка. У 1925 годзе пасёлак увайшоў у склад новаўтворанага Яўнлатгальскага1938 — Абрэнскага) павета. У 1928 годзе стаў горадам. У 1938 годзе зацверджаны герб горада.[6]

14 чэрвеня 1941 года савецкімі ўладамі была праведзена дэпартацыя «нядобранадзейных» элементаў. 2 ліпеня 1941 года горад заняты войскамі вермахта. Яўрэйскае насельніцтва было практычна цалкам знішчана падчас Халакоста. У 1944 годзе перад контрнаступленнем савецкіх войскаў немцы цалкам спальваюць горад. У паваенны перыяд адбудаваны па савецкай планіроўцы. У 1949 годзе стаў цэнтрам новаўтворанага Балвійскага раёна.

У канцы 1980-х — пачатку 1990-х гадоў стаў адным з цэнтраў так званай «Спяваючай рэвалюцыі» (рух за незалежнасць Балтыйскіх рэспублік ад СССР). Балві сёння з’яўляецца важным латгальскім культурна-гістарычным цэнтрам. У 2005 годзе быў зацверджаны сцяг горада.

Год Колькасць
1920 758 [7]
1935 2 024 [7]
1959 3 025 [7]
1970 5 679 [7]
1979 7 772 [7]
1989 9 383 [7]
1991 9 600 [7]
2000 8 655 [7]
Год Колькасць
2001 8 545 [7]
2002 8 404 [7]
2003 8 356 [7]
2004 8 253 [7]
2005 8 113 [7]
2006 8 051 [7]
2007 8 030 [7]
2008 7 968 [7]
Год Колькасць
2009 7 943 [7]
2010 7 903 [7]
2011 7 176 [7]
2012 7 011 [7]
2013 6 854 [7]
2014 6 753 [7]
2015 6 659 [7]
2016 7 109 [8]
Год Колькасць
2017 6 334 [9]
2018 6 135 [7]
2019 6 073 [10]
2020 5 943 [11]
2021 5 840 [12]
2022 5 699 [13]
2023 5 672 [14]
2024 5 584 [15]

Нацыянальны склад

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле даных за 2005 год, у Балві пражывала 8 109 чалавек:

У савецкія гады быў створаны значны прамысловы патэнцыял, пабудаваны мясакамбінат, масларобны завод.

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Колькасць жыхароў у самакіраваннях. 01.01.2016 (лат.)
  2. Кніга паштовых індэксаў Латвіі — красавік 2011 (лат.)
  3. Класіфікатар адміністрацыйных тэрыторый і тэрытарыяльных адзінак Латвіі — 16 лютага 2011 (лат.)
  4. Балві (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
  5. Балві. Царква Унебаўзяцця Найсвяцейшай Багародзіцы
  6. Факты з гісторыі Балві(недаступная спасылка) (лат.)
  7. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х ц ч http://pop-stat.mashke.org/latvia-cities.htm
  8. Office of Citizenship and Migration Affairs — 1990.
  9. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 11 верасня 2017.
  10. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 2 чэрвеня 2019.
  11. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 19 лютага 2021.
  12. Central Statistical Bureau of Latvia Праверана 15 чэрвеня 2021.
  13. Pilsētu (blīvi apdzīvotu) un lauku (reti apdzīvotu) teritoriju iedzīvotāju skaits reģionos, pilsētās, novados un pagastos (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) – Teritoriālā vienība, Laika periods un RādītājiCentral Statistical Bureau of Latvia. Праверана 22 снежня 2022.
  14. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā) 2021 - 2022Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 3 кастрычніка 2023.
  15. Iedzīvotāju skaits pēc tautības reģionos, pilsētās, novados, pagastos, apkaimēs un blīvi apdzīvotās teritorijās gada sākumā (pēc administratīvi teritoriālās reformas 2021. gadā)Central Statistical Bureau of Latvia. Праверана 19 чэрвеня 2024.
  16. Докшыцы — Балві: перспектывы развіцця Архівавана 20 мая 2017.