Вінніца

Вінніца
Герб[d]	Сцяг[d]
Краіна	Украіна
Каардынаты	49°14′14″ пн. ш. 28°28′02″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Сяргей Маргуноў[d]
Заснаваны	1363
Першая згадка	1355
Плошча	79,94 км²
Вышыня цэнтра	248 м
Водныя аб’екты	Паўднёвы Буг
Насельніцтва	▼369 739 чал. (1 студзеня 2022);
Часавы пояс	UTC+2 і UTC+03:00
Тэлефонны код	+380-432
Паштовы індэкс	21000-21499
Афіцыйны сайт	Віньніцкая меская рада
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ві́нніца (укр.: Вінниця) — горад абласнога значэння, адміністрацыйны цэнтр Вінніцкай вобласці Украіны. Плошча 79,94 км². Насельніцтва 387 000 чал. (2024)^[2]. Знаходзіцца за 199 км на паўднёвы захад ад Кіева. Чыгуначны вузел.

Гісторыя

Заснавана ў 2-й палове XIV ст. літоўскімі князямі Карыятавічамі. У 1395 годзе ўключана ў Вялікае Княства Літоўскае, пасля Люблінскай уніі (1569) у складзе Кароны. У XV—XVI ст. неаднаразова спусташалася татарамі. У 1640 годзе атрымала магдэбургскае права.

З 1793 года ў Расійскай імперыі, цэнтр павета Брацлаўскага намесніцтва, з 1798 — Падольскай губерні. Была значным гандлёвым цэнтрам Падолля.

З 1917 года ў складзе Украіны. У 1918—1920 гадах акупіравана нямецка-аўстрыйскімі войскамі, белагвардзейцамі. З 1932 года цэнтр вобласці. Гл. таксама Вінніцкая трагедыя.

У Вялікую Айчынную вайну ў 1941—1944 гадах акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі.

Узброеныя сілы Расіі 14 ліпеня 2022 года нанеслі ўдар ракетамі марскога базіравання «Калібр» па будынку гарнізоннага дома афіцэраў у Вінніцы^[3].

Асвета

Транспарт

Вінніцкі трамвай

Насельніцтва

Год	Колькасць
1849	1 214
1858	10 280
1878	23 591	^[4]
1885	18 389
1888	19 419

Год	Колькасць
1893	24 989
1897	30 563
1905	36 277
1923	51 315
1926	57 990

Год	Колькасць
1931	60 018
1939	93 032
2010	367 610
2015	372 432	^[5]
2018	371 855	^[6]

Год	Колькасць
2021	370 601	^[7]
2022	369 739	^[1]

Гарады-пабрацімы

Vinica^[d], Паўночная Македонія (18 мая 2013)^[8]
Бат-Ям^[d], Ізраіль (11 кастрычніка 2012)^[9]^[10]
Бурса, Турцыя (красавік 2004)^[11]^[12]
Бэлць, Малдова
Бірмінгем, ЗША (10 сакавіка 2003)^[13]^[14]^[…]
Вэнтспілс, Латвія (14 верасня 2022)^[15]
Карлсруэ, Германія (22 красавіка 2023)^[16]^[17]^[…]
Кельцы, Польшча (19 сакавіка 1994)^[18]^[19]
Люблін, Польшча (8 кастрычніка 2013)^[20]^[21]^[…]
Ліпецк, Расія
Мюнстэр, Германія (9 сакавіка 2023)^[22]^[23]
Нансі, Францыя (9 снежня 2023)^[24]^[25]
Неўскі раён, Расія
Панявежскае гарадское самакіраванне^[d], Літва (16 лютага 2015)
Панявежыс, Літва (16 лютага 2015)^[26]^[27]^[…]
Пітэрбара, Вялікабрытанія (1991)^[28]
Руставі, Грузія (17 верасня 2016)^[29]
/ Рыбніца, Малдова / Прыднястроўе^[30]
Цюрых, Швейцарыя (2010)
Ясы, Румынія

Славутасці

Спаса-Праабражэнскі сабор

Вядомыя асобы

Вольга Мікалаеўна Грамыка (нар. 1978) — беларуская пісьменніца.
Віктар Ніканавіч Емяльянаў (1926—1990) — беларускі архітэктар.
Валерый Аляксеевіч Чалы (нар. 1970) — украінскі дыпламат.

Зноскі

↑ ^а ^б Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022 — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>
↑ Якою буде Вінниця у 2041 році? Населення зросте до понад 400 тисяч людей, що ще зміниться? - 20 хвилин (укр.). vn.20minut.ua. Праверана 17 верасня 2024.
↑ tass.ru
↑ А. С. Винница // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 425–426.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892902"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4413678"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24363859"></a>
↑ http://vn.ukrstat.gov.ua/index.php/statistical-information/2820-2010-11-26-08-09-32.html
↑ Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року — Київ: Державна служба статистики України, 2018. Праверана 14 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64581614"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>
↑ Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року — Київ: Державна служба статистики України.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107450340"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab12
↑ https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab6 Праверана 29 красавіка 2022.
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab6
↑ https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab5 Праверана 29 красавіка 2022.
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab5
↑ https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab4 Праверана 29 красавіка 2022.
↑ https://birminghamsistercities.org/ukraine Праверана 29 красавіка 2022.
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab10
↑ https://vmr.gov.ua/istorychnyi-krok-u-spivpratsi-vinnytsi-ta-karlsrue-serhii-morhunov-pro-pidpysannia-uhody-pro-pobratymstvo
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab7
↑ https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab1 Праверана 29 красавіка 2022.
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab1
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/Contents/ContentItems/4s2h44bepmbphsvkdf1vt4qscy#parentHorizontalTab11
↑ https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/winnica-ukraina-miasto-zaprzyjaznione,9137,w.html
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab9
↑ https://www.stadt-muenster.de/international/solidaritaetspartnerschaft
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab8
↑ https://www.nancy.fr/actualites/detail-actualites/signature-dune-charte-de-jumelage-entre-nancy-et-vinnytsia-ukraine
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab2
↑ https://2021.vmr.gov.ua/en/Lists/TwinCities/ShowContent.aspx?ID=9
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab3
↑ https://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab13
↑ https://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab7 Праверана 29 красавіка 2022.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вінніца

Анлайн карта і даведнік паслуг Вінніца

[_e5713d92dfbd4a51-1] а ^б Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022 — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q115154676"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>

[2] Якою буде Вінниця у 2041 році? Населення зросте до понад 400 тисяч людей, що ще зміниться? - 20 хвилин (укр.). vn.20minut.ua. Праверана 17 верасня 2024.

[3] tass.ru

[_f88177b53af0f827-4] А. С. Винница // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 425–426.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892902"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4413678"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24363859"></a>

[_7bdb9222cec54cd2-5] ttp://vn.ukrstat.gov.ua/index.php/statistical-information/2820-2010-11-26-08-09-32.html

[_3da3d0c7da55da24-6] Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року — Київ: Державна служба статистики України, 2018. Праверана 14 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64581614"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>

[_04cb9ece6bbbe30a-7] Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року — Київ: Державна служба статистики України.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107450340"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>

[_b74a5ccb570a6fc8-8] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab12

[_eca06c4af3b718e3-9] ttps://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab6 Праверана 29 красавіка 2022.

[_c0db3d1c52d62018-10] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab6

[_928eb163d20b1147-11] ttps://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab5 Праверана 29 красавіка 2022.

[_427645a5b0b02cca-12] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab5

[_feef790053875a7b-13] ttps://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab4 Праверана 29 красавіка 2022.

[_28e0121fd880f2a3-14] ttps://birminghamsistercities.org/ukraine Праверана 29 красавіка 2022.

[_efdd8143f773e4c0-15] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab10

[_42d1a209ec18a316-16] ttps://vmr.gov.ua/istorychnyi-krok-u-spivpratsi-vinnytsi-ta-karlsrue-serhii-morhunov-pro-pidpysannia-uhody-pro-pobratymstvo

[_9932ba253d17abce-17] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab7

[_5f855cea3c7308cf-18] ttps://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab1 Праверана 29 красавіка 2022.

[_fe66345aea0c3b52-19] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab1

[_3da901aeb2c19362-20] ttps://www.vmr.gov.ua/en/Contents/ContentItems/4s2h44bepmbphsvkdf1vt4qscy#parentHorizontalTab11

[_4bc70573d38167d4-21] ttps://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/miasta-partnerskie-i-zaprzyjaznione/winnica-ukraina-miasto-zaprzyjaznione,9137,w.html

[_099e3a647b468682-22] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab9

[_f71b833fb44d0648-23] ttps://www.stadt-muenster.de/international/solidaritaetspartnerschaft

[_ed2ba0e453c14a48-24] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab8

[_8f3bbf5e0994a642-25] ttps://www.nancy.fr/actualites/detail-actualites/signature-dune-charte-de-jumelage-entre-nancy-et-vinnytsia-ukraine

[_782325e48f0d0a18-26] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab2

[_c0d8e566f392ee78-27] ttps://2021.vmr.gov.ua/en/Lists/TwinCities/ShowContent.aspx?ID=9

[_68f350ab9f3f0c1e-28] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab3

[_18631a9f38fde2a8-29] ttps://www.vmr.gov.ua/en/twin-cities#parentHorizontalTab13

[_4c3a9c6a68ffcb27-30] ttps://www.vmr.gov.ua/mista-pobratymy#parentHorizontalTab7 Праверана 29 красавіка 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

Вінніцкая вобласць
Раёны	Вінніцкі Гайсынскі Жмэрынскі Магілёў-Падольскі Тульчынскі Хмільныцкі
Гарады	Бар Бэршадзь Вінніца Гайсын Гнівань Жмэрынка Іллінці Казятын Калыніўка Ладыжын Лыпавэць Магілёў-Падольскі Нэмірыў Пагрэбішчэ Тульчын Хмільнык Шаргарад Ямпіль
Пгт	Араціў Браіліў Брацлаў Брадэцкэ Вапнярка Варанавыця Вэндычаны Глухіўці Дашыў Дэсна Залізнычнэ Капайгарад Крыжопіль Кырнасіўка Літын Муровані Курыліўці Пішчанка Рудныця Стрыжаўка Сутыскы Сыткіўці Тамашпіль Трасцянэць Турбіў Тыўрыў Тэплык Чэрніўці Чэчэльнык Шпыкіў

Абласныя цэнтры Украіны
Адэса Вінніца Данецк ³ (дэ-юрэ, дэ-факта Краматорск) Дніпро Жытомір Запарожжа Івана-Франкоўск Кіеў Крапыўныцкы Луганск ³ (дэ-юрэ) Луцк Львоў Мікалаеў Палтава Роўна Севастопаль¹^,4 Сімферопаль²^,4 Сумы Ужгарад Харкаў Херсон Хмяльніцкі Цярнопаль Чаркасы Чарнаўцы Чарнігаў
¹ горад з асаблівым статусам, ² сталіца АР Крым, ³ Фактычна кантраліруецца прыхільнікамі ДНР і ЛНР, ⁴ Фактычна кантраліруецца Расіяй.