Натрый

Натрый
Маса	22,98976928 ± 0 атамная адзінка масы
Названа ад	карбанат натрыю[d], галаўны боль, гідравокіс натрыю[d] і natron[d]
Матэрыял	галіт, natron[d], Крыяліт, Альбіт, analcime[d], chabazite-Na[d], clinoptilolite-Na[d], heulandite-Na[d], natrolite[d], phillipsite-Na[d], stilbite-Na[d], glaucophane[d], riebeckite[d], eckermannite[d], arfvedsonite[d], seawater[d] і рапа
Першаадкрывальнік	Гемфры Дэві
Дата адкрыцця	1807
Месца выяўлення	Вялікабрытанія
Сімвал элемента	Na
Хімічная формула	Na
Canonical SMILES	[Na]
Атамны лік	11
Электронная канфігурацыя	1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ і [Ne] 3s¹
Электраадмоўнасць	1
Іонны радыус	0,99 Ангстрэм, 1,02 Ангстрэм, 1,18 Ангстрэм, 1,24 Ангстрэм і 1,39 Ангстрэм
Ionization energy	495,8 kilojoule per mole і 0 джоўль
Ступень акіслення	−1, 1 і 0
Standard molar entropy	51,2 ± 0,05 joule per mole kelvin
Ёсць у таксона	H. sapiens, T. cacao, P. aequatorialis[d], M. tomentosa[d], M. frutescens[d], M. leucantha[d], M. grandiflora[d], Matricaria chamomilla і C. recutita[d]
Радыус	190 picometre, 154 picometre, 227 picometre і 180 picometre
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Натрый (лац.: Natrium) Na — хімічны элемент I групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 11. Канфігурацыя электронных абалонак: 3s1. Належыць да шчолачных металаў. Атамная маса 23. Ізатопы: ²³Na (100 %) — стабільны.

Упершыню атрыманы ў свабодным выглядзе Г. Дэві ў 1807 годзе.

Зямная кара ўтрымлівае 2,5 % па масе (6-е месца па распаўсюджанасці). Уваходзіць у склад шматлікіх мінералаў. Простае рэчыва: серабрыста-белы метал, пластычны, мяккі. Шчыльнасць: 968 кг/м³, тэмпература плаўлення — 97,8 °C, тэмпература кіпення — 883 °C. Солі натрыю афарбоўваюць полымя ў жоўты колер.

Прыродныя крыніцы: галіт (каменная соль) NaCl, мірабіліт (глаўберава соль) Na₂SO₄*10H₂O, тэнардыт Na₂SO₄. Здабыча ў свеце парадку 1,108 тон у год. Металічны Н. атрымліваюць шляхам электролізу расплаваў [NaCl].

Хімічныя ўласцівасці

Хімічна актыўны шчолачны метал, на паветры хутка акісляецца, энергічна рэагуе з вадою і кіслотамі, галагенамі, пры павышаных тэмпературах злучаецца з серай, азотам. Валентнасць: 1. Ступень акіслення ў злучэннях: +1.

Найважнейшыя злучэнні і сферы іх выкарыстання

• адноўнік у вытворчасці металаў (тытан, цырконій і інш.) з іх злучэнняў (металатэрмія)
• сплаў Н. з каліем — цепланосьбіт, у тым ліку для ядзерных рэактараў
• хларыд Н. NaCl — соль, харчовы прадукт, крыніца атрымання Н. і хлору
• гідраксід NaOH — кампанент электралітаў, сыравіна для розных галінаў прамысловасці.