Перайсці да зместу

Натрый

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Натрый
Выява
Маса 22,98976928 ± 0 атамная адзінка масы[1]
Названа ад карбанат натрыю[d], галаўны боль, гідравокіс натрыю[d] і natron[d]
Матэрыял галіт, natron[d], Крыяліт, Альбіт, analcime[d], chabazite-Na[d], clinoptilolite-Na[d], heulandite-Na[d], natrolite[d], phillipsite-Na[d], stilbite-Na[d], glaucophane[d], riebeckite[d], eckermannite[d], arfvedsonite[d], seawater[d] і рапа
Першаадкрывальнік Гемфры Дэві[2]
Дата адкрыцця 1807[2]
Месца выяўлення Вялікабрытанія
Сімвал элемента Na[3]
Хімічная формула Na
Canonical SMILES [Na]
Атамны лік 11[3][2]
Электронная канфігурацыя 1s² 2s² 2p⁶ 3s¹ і [Ne] 3s¹
Электраадмоўнасць 1
Іонны радыус 0,99 Ангстрэм[4], 1,02 Ангстрэм[4], 1,18 Ангстрэм[4], 1,24 Ангстрэм[4] і 1,39 Ангстрэм[4]
Ionization energy 495,8 kilojoule per mole і 0 джоўль
Ступень акіслення −1, 1 і 0
Standard molar entropy 51,2 ± 0,05 joule per mole kelvin[5]
Ёсць у таксона H. sapiens[6], T. cacao[7], P. aequatorialis[d][8], M. tomentosa[d][9], M. frutescens[d][9], M. leucantha[d][9], M. grandiflora[d][9], Matricaria chamomilla[10] і C. recutita[d][10]
Радыус 190 picometre, 154 picometre, 227 picometre і 180 picometre
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Натрый (лац.: Natrium) Na — хімічны элемент I групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 11. Канфігурацыя электронных абалонак: 3s1. Належыць да шчолачных металаў. Атамная маса 23. Ізатопы: 23Na (100 %) — стабільны.

Упершыню атрыманы ў свабодным выглядзе Г. Дэві ў 1807 годзе.

Зямная кара ўтрымлівае 2,5 % па масе (6-е месца па распаўсюджанасці). Уваходзіць у склад шматлікіх мінералаў. Простае рэчыва: серабрыста-белы метал, пластычны, мяккі. Шчыльнасць: 968 кг/м³, тэмпература плаўлення — 97,8 °C, тэмпература кіпення — 883 °C. Солі натрыю афарбоўваюць полымя ў жоўты колер.

Прыродныя крыніцы: галіт (каменная соль) NaCl, мірабіліт (глаўберава соль) Na2SO4*10H2O, тэнардыт Na2SO4. Здабыча ў свеце парадку 1,108 тон у год. Металічны Н. атрымліваюць шляхам электролізу расплаваў [NaCl].

Хімічныя ўласцівасці

[правіць | правіць зыходнік]

Хімічна актыўны шчолачны метал, на паветры хутка акісляецца, энергічна рэагуе з вадою і кіслотамі, галагенамі, пры павышаных тэмпературах злучаецца з серай, азотам. Валентнасць: 1. Ступень акіслення ў злучэннях: +1.

Найважнейшыя злучэнні і сферы іх выкарыстання

[правіць | правіць зыходнік]
  1. Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied ChemistryIUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925doi:10.1515/PAC-2015-0305 Праверана 19 кастрычніка 2020.
  2. а б в http://www.rsc.org/periodic-table/element/11/sodium Праверана 28 ліпеня 2018.
  3. а б Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied ChemistryIUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
  4. а б в г д (unspecified title)ISBN 0-8493-0485-7
  5. https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book%3A_ChemPRIME_(Moore_et_al.)/16%3A_Entropy_and_Spontaneous_Reactions/16.06%3A_Standard_Molar_Entropies Праверана 25 студзеня 2019.
  6. Gardiner N. J., Lakshmanan M., Martínez V. S. et al. Recon 2.2: from reconstruction to model of human metabolism // MetabolomicsSpringer Science+Business Media, 2016. — Vol. 12, Iss. 7. — P. 109. — ISSN 1573-3882; 1573-3890doi:10.1007/S11306-016-1051-4
  7. Bonvehí J. S., Jordà R. E. Constituents of Cocoa Husks // Z. Naturforsch. C Bio. Sci. / J. SeibelDe Gruyter, 2018. — Vol. 53, Iss. 9-10. — P. 785–792. — ISSN 0939-5075; 1865-7125doi:10.1515/ZNC-1998-9-1002
  8. Koziol M. J., Pedersen H. B. Phytelephas aequatorialis (arecaceae) in human and animal nutrition // Econ. Bot.Springer Science+Business Media, 1993. — Vol. 47, Iss. 4. — P. 401–407. — ISSN 0013-0001; 1874-9364doi:10.1007/BF02907355
  9. а б в г Enriquez R. G. The zoapatle III--biological and uterotonic properties of aqueous plant extract // ContraceptionElsevier, 1983. — Vol. 27, Iss. 3. — P. 239–253. — ISSN 0010-7824; 1879-0518doi:10.1016/0010-7824(83)90003-3
  10. а б É. Szőke, E. Máday, K. Szentmihályi et al. Mineral element content f chamomile // Acta Alimentaria: an international journal of food scienceAkadémiai Kiadó, 2005. — Vol. 29, Iss. 1. — P. 51–57. — ISSN 0139-3006; 1588-2535doi:10.1556/AALIM.29.2000.1.5