Гейдэльбергскі чалавек: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
др clean up, перанесена: Гейдэльберг → Гайдэльберг (7) з дапамогай AWB
Радок 1: Радок 1:
{{Таксон
{{Таксон
|name = {{вымер}} Гейдэльбергскі чалавек
|name = {{вымер}} Гайдэльбергскі чалавек
|image file = Homo heidelbergensis (10233446).jpg
|image file = Homo heidelbergensis (10233446).jpg
|image title =
|image title =
|image descr = Рэканструкцыя аблічча Гейдэльбергскага чалавека
|image descr = Рэканструкцыя аблічча Гайдэльбергскага чалавека
|regnum = Жывёлы
|regnum = Жывёлы
|parent = Homo
|parent = Homo
Радок 28: Радок 28:
}}
}}
[[Файл:Map of pre-Neandertal fossil sites.jpg|thumb|Знаходкі ''Homo heidelberensis'']]
[[Файл:Map of pre-Neandertal fossil sites.jpg|thumb|Знаходкі ''Homo heidelberensis'']]
'''Гейдэльбергскі чалавек''' (''Homo heidelbergensis'') — выкапнёвы від [[чалавек|людзей]], еўрапейская разнавіднасць чалавека прамаходзячага (роднасны да ўсходнеазіяцкага [[сінантрап]]а і інданезійскага [[пітэкантрап]]а), жыў у Еўропе (ад Іспаніі і Брытаніі да [[Беларусь|Беларусі]]<ref>[http://minsk-old-new.com/minsk-2987-ru.htm И в Минске были мамонты]</ref>) 700—345 тыс. гадоў таму<ref>[http://www.svobodanews.ru/news/2006/07/26.html?id=16592 Гейдельбергский человек был каннибалом?]</ref><ref>[http://primeinfo.net.ru/news2035.html Самые древние человеческие следы]</ref>. Хутчэй за ўсё, з'яўляецца нашчадкам еўрапейскага ''[[Homo antecessor]]'' (да пераходнай формы можна аднесці ''[[Homo cepranensis]]'') і непасрэдным папярэднікам [[неандэрталец|неандэртальца]]. Відавае адзінства таксона ''Homo heidelbergiensis'' прызнаецца не ўсімім антраполагамі.
'''Гайдэльбергскі чалавек''' (''Homo heidelbergensis'') — выкапнёвы від [[чалавек|людзей]], еўрапейская разнавіднасць чалавека прамаходзячага (роднасны да ўсходнеазіяцкага [[сінантрап]]а і інданезійскага [[пітэкантрап]]а), жыў у Еўропе (ад Іспаніі і Брытаніі да [[Беларусь|Беларусі]]<ref>[http://minsk-old-new.com/minsk-2987-ru.htm И в Минске были мамонты]</ref>) 700—345 тыс. гадоў таму<ref>[http://www.svobodanews.ru/news/2006/07/26.html?id=16592 Гейдельбергский человек был каннибалом?]</ref><ref>[http://primeinfo.net.ru/news2035.html Самые древние человеческие следы]</ref>. Хутчэй за ўсё, з'яўляецца нашчадкам еўрапейскага ''[[Homo antecessor]]'' (да пераходнай формы можна аднесці ''[[Homo cepranensis]]'') і непасрэдным папярэднікам [[неандэрталец|неандэртальца]]. Відавае адзінства таксона ''Homo heidelbergiensis'' прызнаецца не ўсімім антраполагамі.


Першая знаходка датуецца [[1907]] годам, калі блізу горада [[Гейдэльберг]]а<ref name="BRE">{{БРЭ|Гейдельбергский человек|id=2348011|аўтар=Зубов А. А.|6|489-490}}</ref> была выяўленая сківіца, падобная да малпавай, але з зубамі падобнымі на велізарныя зубы чалавека. Апісана і вылучаная ў асобны від прафесарам [[Ота Шэтэнзак|О. Шэтэнзакам]]. Узрост знаходкі быў вызначаны ў 400 тыс. гадоў. Культура знойдзенай паблізу зброі (каменныя секлы і адшчэпы) ахарактарызаваная як [[Абевільская культура|абевільская]] (шэльская)<ref>[http://medbiol.ru/medbiol/antrop/0015ec3.htm Гейдельбергский человек Homo heidelbergensis]</ref>. {{нп3|Шэнінгерскія дзіды||ru|Шёнингенские копья}} дазваляюць выказаць здагадку, што гейдэльбергскія людзі палявалі з дапамогай драўляных копій нават на сланоў, аднак мяса елі сырым, бо слядоў [[агонь|агню]] на стаянках не выяўлена<ref>[http://www.svobodanews.ru/Article/2006/07/03/2006073151344347.html 400 тысяч лет в Европе жили охотники за слонами]</ref>.
Першая знаходка датуецца [[1907]] годам, калі блізу горада [[Гайдэльберг]]а<ref name="BRE">{{БРЭ|Гейдельбергский человек|id=2348011|аўтар=Зубов А. А.|6|489-490}}</ref> была выяўленая сківіца, падобная да малпавай, але з зубамі падобнымі на велізарныя зубы чалавека. Апісана і вылучаная ў асобны від прафесарам [[Ота Шэтэнзак|О. Шэтэнзакам]]. Узрост знаходкі быў вызначаны ў 400 тыс. гадоў. Культура знойдзенай паблізу зброі (каменныя секлы і адшчэпы) ахарактарызаваная як [[Абевільская культура|абевільская]] (шэльская)<ref>[http://medbiol.ru/medbiol/antrop/0015ec3.htm Гейдельбергский человек Homo heidelbergensis]</ref>. {{нп3|Шэнінгерскія дзіды||ru|Шёнингенские копья}} дазваляюць выказаць здагадку, што гейдэльбергскія людзі палявалі з дапамогай драўляных копій нават на сланоў, аднак мяса елі сырым, бо слядоў [[агонь|агню]] на стаянках не выяўлена<ref>[http://www.svobodanews.ru/Article/2006/07/03/2006073151344347.html 400 тысяч лет в Европе жили охотники за слонами]</ref>.


Выяўленне слядоў Гейдэльбергскага чалавека на поўдні Італіі дазволіла навукоўцам зрабіць выснову, што ён быў прамаходзячы, а яго рост не перавышаў 1,5 м.<ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_2846000?2846139.stm Найдены древнейшие следы человека]</ref>
Выяўленне слядоў Гайдэльбергскага чалавека на поўдні Італіі дазволіла навукоўцам зрабіць выснову, што ён быў прамаходзячы, а яго рост не перавышаў 1,5 м.<ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_2846000?2846139.stm Найдены древнейшие следы человека]</ref>


Згодна з меркаваннем [[Анры дэ Люмле]], гейдельбергскі чалавек мог будаваць прымітыўныя хаціны і карыстацца агнём — аб гэтым, як ён лічыць, сведчыць помнік [[Тэра-Амата]]. Інакш інтэрпрэтуе гэты помнік Паола Вілья з інстытута Каларада (ЗША), датуючы яго больш позднім перыядам (230 тысяч гадоў таму) і адносячы адпаведна да больш поздняга віду, [[неандэрталец|неандэртальцам]].
Згодна з меркаваннем [[Анры дэ Люмле]], гейдельбергскі чалавек мог будаваць прымітыўныя хаціны і карыстацца агнём — аб гэтым, як ён лічыць, сведчыць помнік [[Тэра-Амата]]. Інакш інтэрпрэтуе гэты помнік Паола Вілья з інстытута Каларада (ЗША), датуючы яго больш позднім перыядам (230 тысяч гадоў таму) і адносячы адпаведна да больш поздняга віду, [[неандэрталец|неандэртальцам]].
Радок 38: Радок 38:
== Гісторыя знаходак ==
== Гісторыя знаходак ==
[[Файл:Homo heidelbergensis-Cranium -5.jpg|thumb|left|Чэрап гейдэльбергскага чалавека (без ніжняй сківіцы)]]
[[Файл:Homo heidelbergensis-Cranium -5.jpg|thumb|left|Чэрап гейдэльбергскага чалавека (без ніжняй сківіцы)]]
Першая знаходка рэшткаў гэтага віду была зроблена 21 кастрычніка 1907 года, падчас раскопак ў [[Маўэр (Бадэн)|Маўэры]], калі рабочы Даніэль Хартман знайшоў у раскопе сківіцу. Сківіца ([[:en:Mauer 1]]) была ў добрым стане, за выключэннем зубоў-прэмаляраў, якія адсутнічалі, і былі знойдзены потым, паблізу ад сківіцы. Рабочы перадаў знаходку прафесару [[Ота Штэзэнак|Ота Штэзэнаку]] з [[Гейдэльбергскі ўніверсітэт|Гейдэльбергскага ўніверсітэта]], які ідэнтыфікаваў знаходку і даў ёй назву.
Першая знаходка рэшткаў гэтага віду была зроблена 21 кастрычніка 1907 года, падчас раскопак ў [[Маўэр (Бадэн)|Маўэры]], калі рабочы Даніэль Хартман знайшоў у раскопе сківіцу. Сківіца ([[:en:Mauer 1]]) была ў добрым стане, за выключэннем зубоў-прэмаляраў, якія адсутнічалі, і былі знойдзены потым, паблізу ад сківіцы. Рабочы перадаў знаходку прафесару [[Ота Штэзэнак]]у з [[Гайдэльбергскі ўніверсітэт|Гайдэльбергскага ўніверсітэта]], які ідэнтыфікаваў знаходку і даў ёй назву.


Наступныя ўзоры рэшткаў гейдэльбергсага чалавека былі знойдзены і ў Еўропе: [[Штайнхам-на-Муры|Штайнхаме-на-Муры]] ([[Германія]], [[штэйнгемскі чалавек]]), [[Араго (пячоры)|Араго]] ([[Францыя]], [[Чалавек з Татавеля|Татавельскі чалавек]]), [[Петралона|Петралоне]] ([[Грэцыя]]), [[Чампате-дэль-Дз'явала]] ([[Італія]])<ref>[http://historic.ru.news/item/f00/s05/n0000521/index.shtml Массовая резня 350 тысяч лет назад?]</ref>, Сіма-дэ-лос-Уэсас ([[Сьера-дэ-Атапуэрка|Атапуэрка]] ([[Іспанія]]), Ароэйра (Галерыя Песада, [[Партугалія]])<ref>''Дробышевский С. В.'' [http://antropogenez.ru/single-news/article/670/ Ароэйра 3 — лобастый португалец]</ref>, [[Боксгроў|Боксгрове]] ([[Велікабрытанія]])<ref>[https://archive.is/20080406000841/http://www.gzt.ru/science/2005/12/19/210515.html#selection-1321.310-1321.318 следы первобытного человека на побережье Британии]</ref> і ў Афрыке: Бода (Аваш, Афар, [[Эфіопія]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/88/ Бодо /Bodo]</ref> Ндуту ([[Серэнгеці]], [[Танзанія]])<ref> [http://antropogenez.ru/location/92/ Ндуту / Ndutu scull locality]</ref>, [[Радэзійскі чалавек|Брокен-Хіле]] ([[Замбія]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/194/ Брокен-Хилл, Кабве / Broken Hill, Kabwe]</ref>, [[Сале]] ([[Марока]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/95/ Сале 1 / Sale 1]</ref>. Найбольш старажытная знаходка — чэрап з Бода (Эфіопія) — 600 000 гадоў таму<ref name="BRE"/>.
Наступныя ўзоры рэшткаў гейдэльбергсага чалавека былі знойдзены і ў Еўропе: [[Штайнхам-на-Муры|Штайнхаме-на-Муры]] ([[Германія]], [[штэйнгемскі чалавек]]), [[Араго (пячоры)|Араго]] ([[Францыя]], [[Чалавек з Татавеля|Татавельскі чалавек]]), [[Петралона|Петралоне]] ([[Грэцыя]]), [[Чампате-дэль-Дз'явала]] ([[Італія]])<ref>[http://historic.ru.news/item/f00/s05/n0000521/index.shtml Массовая резня 350 тысяч лет назад?]</ref>, Сіма-дэ-лос-Уэсас ([[Сьера-дэ-Атапуэрка|Атапуэрка]] ([[Іспанія]]), Ароэйра (Галерыя Песада, [[Партугалія]])<ref>''Дробышевский С. В.'' [http://antropogenez.ru/single-news/article/670/ Ароэйра 3 — лобастый португалец]</ref>, [[Боксгроў|Боксгрове]] ([[Велікабрытанія]])<ref>[https://archive.is/20080406000841/http://www.gzt.ru/science/2005/12/19/210515.html#selection-1321.310-1321.318 следы первобытного человека на побережье Британии]</ref> і ў Афрыке: Бода (Аваш, Афар, [[Эфіопія]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/88/ Бодо /Bodo]</ref> Ндуту ([[Серэнгеці]], [[Танзанія]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/92/ Ндуту / Ndutu scull locality]</ref>, [[Радэзійскі чалавек|Брокен-Хіле]] ([[Замбія]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/194/ Брокен-Хилл, Кабве / Broken Hill, Kabwe]</ref>, [[Сале]] ([[Марока]])<ref>[http://antropogenez.ru/location/95/ Сале 1 / Sale 1]</ref>. Найбольш старажытная знаходка — чэрап з Бода (Эфіопія) — 600 000 гадоў таму<ref name="BRE"/>.


А. М. Хрысанфава лічыць ''H. heidelbergensis'' выключна еўрапейскай формай, продкавай для неандэртальцаў<ref>''Зубов А. А., Васильев С. В.'' [http://antromercury.ru/doc/26_2013.pdf] Восточный центр эволюции рода Homo: путь «навстречу восходящему солнцу»</ref>.
А. М. Хрысанфава лічыць ''H. heidelbergensis'' выключна еўрапейскай формай, продкавай для неандэртальцаў<ref>''Зубов А. А., Васильев С. В.'' [http://antromercury.ru/doc/26_2013.pdf] Восточный центр эволюции рода Homo: путь «навстречу восходящему солнцу»</ref>.


== Палеагенетыка ==
== Палеагенетыка ==
Пасля вывучэння ядзернай [[ДНК]] трох узораў з іспанскай пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас у [[Сьера-дэ-Атапуэрка (раскопкі)|Атапуэрцы]] высветлілася, што гейдэльбергцы знаходзілісь на лініі, якая вядзе да [[Неандэртальцы|неандэртальцаў]]<ref name="ESHE">[http://www.eshe.eu/static/eshe/files/PESHE/PESHE/_4_2015_London.pdf European Society for the study of Human Evolution (ESHE). 5th Annual Meeting. London, UK: Nuclear DNA sequences from the hominin 10 - 10 September. 2015]</ref><ref>[http://www.sbras.info/news/drevnie-zhiteli-evropy-obladavshie-znachitelnym-geneticheskim-naslediem-denisovtsev-okazalis-ra Древние жители европы, обладавшие значительным генетическим наследием денисовцев, оказались ранними неандертальцами. 15 марта 2006.]</ref>. Эвалюцыйнае разыходжанне галіны [[Дзянісаўскі чалавек|дзянісаўцаў]] з галіной, агульнай для неандэртальцаў і гейдэльбергцаў з пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас адбылось, паводле ядзернай ДНК, каля 500 000 гадоў таму (раней за 430 000 гадоў таму). Агульны продак Homo heidelbergensis і [[Homo sapiens]] жыў 700—765 000 гадоў таму<ref>[http://ria.ru/science/20150918/1260788848.html Учёные: предки людей и неандертальцев разделились неожиданно рано. 18.09.2015]</ref><ref name="ESHE"/>.
Пасля вывучэння ядзернай [[ДНК]] трох узораў з іспанскай пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас у [[Сьера-дэ-Атапуэрка (раскопкі)|Атапуэрцы]] высветлілася, што гейдэльбергцы знаходзілісь на лініі, якая вядзе да [[Неандэртальцы|неандэртальцаў]]<ref name="ESHE">[http://www.eshe.eu/static/eshe/files/PESHE/PESHE/_4_2015_London.pdf European Society for the study of Human Evolution (ESHE). 5th Annual Meeting. London, UK: Nuclear DNA sequences from the hominin 10 - 10 September. 2015]</ref><ref>[http://www.sbras.info/news/drevnie-zhiteli-evropy-obladavshie-znachitelnym-geneticheskim-naslediem-denisovtsev-okazalis-ra Древние жители европы, обладавшие значительным генетическим наследием денисовцев, оказались ранними неандертальцами. 15 марта 2006.]</ref>. Эвалюцыйнае разыходжанне галіны [[Дзянісаўскі чалавек|дзянісаўцаў]] з галіной, агульнай для неандэртальцаў і гейдэльбергцаў з пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас адбылось, паводле ядзернай ДНК, каля 500 000 гадоў таму (раней за 430 000 гадоў таму). Агульны продак Homo heidelbergensis і [[Homo sapiens]] жыў 700—765 000 гадоў таму<ref name="ESHE"/><ref>[http://ria.ru/science/20150918/1260788848.html Учёные: предки людей и неандертальцев разделились неожиданно рано. 18.09.2015]</ref>.


{{зноскі}}
{{зноскі}}
Радок 55: Радок 55:


{{Антрапагенез}}
{{Антрапагенез}}

⚫
{{Бібліяінфармацыя}}


[[Катэгорыя:Антрапагенез]]
[[Катэгорыя:Антрапагенез]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1908 годзе]]
[[Катэгорыя:Жывёлы, апісаныя ў 1908 годзе]]

⚫
{{Бібліяінфармацыя}}

Версія ад 20:44, 18 снежня 2017

† Гайдэльбергскі чалавек
Файл:Homo heidelbergensis (10233446).jpg
Рэканструкцыя аблічча Гайдэльбергскага чалавека
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Homo heidelbergensis Schoetensack, 1908


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  1425170
EOL  4454115
FW  83086
Знаходкі Homo heidelberensis

Гайдэльбергскі чалавек (Homo heidelbergensis) — выкапнёвы від людзей, еўрапейская разнавіднасць чалавека прамаходзячага (роднасны да ўсходнеазіяцкага сінантрапа і інданезійскага пітэкантрапа), жыў у Еўропе (ад Іспаніі і Брытаніі да Беларусі[1]) 700—345 тыс. гадоў таму[2][3]. Хутчэй за ўсё, з'яўляецца нашчадкам еўрапейскага Homo antecessor (да пераходнай формы можна аднесці Homo cepranensis) і непасрэдным папярэднікам неандэртальца. Відавае адзінства таксона Homo heidelbergiensis прызнаецца не ўсімім антраполагамі.

Першая знаходка датуецца 1907 годам, калі блізу горада Гайдэльберга[4] была выяўленая сківіца, падобная да малпавай, але з зубамі падобнымі на велізарныя зубы чалавека. Апісана і вылучаная ў асобны від прафесарам О. Шэтэнзакам. Узрост знаходкі быў вызначаны ў 400 тыс. гадоў. Культура знойдзенай паблізу зброі (каменныя секлы і адшчэпы) ахарактарызаваная як абевільская (шэльская)[5]. Шэнінгерскія дзіды  (руск.) (бел. дазваляюць выказаць здагадку, што гейдэльбергскія людзі палявалі з дапамогай драўляных копій нават на сланоў, аднак мяса елі сырым, бо слядоў агню на стаянках не выяўлена[6].

Выяўленне слядоў Гайдэльбергскага чалавека на поўдні Італіі дазволіла навукоўцам зрабіць выснову, што ён быў прамаходзячы, а яго рост не перавышаў 1,5 м.[7]

Згодна з меркаваннем Анры дэ Люмле, гейдельбергскі чалавек мог будаваць прымітыўныя хаціны і карыстацца агнём — аб гэтым, як ён лічыць, сведчыць помнік Тэра-Амата. Інакш інтэрпрэтуе гэты помнік Паола Вілья з інстытута Каларада (ЗША), датуючы яго больш позднім перыядам (230 тысяч гадоў таму) і адносячы адпаведна да больш поздняга віду, неандэртальцам.

Гісторыя знаходак

Чэрап гейдэльбергскага чалавека (без ніжняй сківіцы)

Першая знаходка рэшткаў гэтага віду была зроблена 21 кастрычніка 1907 года, падчас раскопак ў Маўэры, калі рабочы Даніэль Хартман знайшоў у раскопе сківіцу. Сківіца (en:Mauer 1) была ў добрым стане, за выключэннем зубоў-прэмаляраў, якія адсутнічалі, і былі знойдзены потым, паблізу ад сківіцы. Рабочы перадаў знаходку прафесару Ота Штэзэнаку з Гайдэльбергскага ўніверсітэта, які ідэнтыфікаваў знаходку і даў ёй назву.

Наступныя ўзоры рэшткаў гейдэльбергсага чалавека былі знойдзены і ў Еўропе: Штайнхаме-на-Муры (Германія, штэйнгемскі чалавек), Араго (Францыя, Татавельскі чалавек), Петралоне (Грэцыя), Чампате-дэль-Дз'явала (Італія)[8], Сіма-дэ-лос-Уэсас (Атапуэрка (Іспанія), Ароэйра (Галерыя Песада, Партугалія)[9], Боксгрове (Велікабрытанія)[10] і ў Афрыке: Бода (Аваш, Афар, Эфіопія)[11] Ндуту (Серэнгеці, Танзанія)[12], Брокен-Хіле (Замбія)[13], Сале (Марока)[14]. Найбольш старажытная знаходка — чэрап з Бода (Эфіопія) — 600 000 гадоў таму[4].

А. М. Хрысанфава лічыць H. heidelbergensis выключна еўрапейскай формай, продкавай для неандэртальцаў[15].

Палеагенетыка

Пасля вывучэння ядзернай ДНК трох узораў з іспанскай пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас у Атапуэрцы высветлілася, што гейдэльбергцы знаходзілісь на лініі, якая вядзе да неандэртальцаў[16][17]. Эвалюцыйнае разыходжанне галіны дзянісаўцаў з галіной, агульнай для неандэртальцаў і гейдэльбергцаў з пячоры Сіма-дэ-лос-Уэсас адбылось, паводле ядзернай ДНК, каля 500 000 гадоў таму (раней за 430 000 гадоў таму). Агульны продак Homo heidelbergensis і Homo sapiens жыў 700—765 000 гадоў таму[16][18].

Зноскі

  1. ↑ И в Минске были мамонты
  2. ↑ Гейдельбергский человек был каннибалом?
  3. ↑ Самые древние человеческие следы
  4. ↑ а б Гейдельбергский человек / Зубов А. А. // Восьмеричный путь — Германцы. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2006. — С. 489-490. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов; 2004—). — ISBN 5-85270-335-4.
  5. ↑ Гейдельбергский человек Homo heidelbergensis
  6. ↑ 400 тысяч лет в Европе жили охотники за слонами
  7. ↑ Найдены древнейшие следы человека
  8. ↑ Массовая резня 350 тысяч лет назад?
  9. ↑ Дробышевский С. В. Ароэйра 3 — лобастый португалец
  10. ↑ следы первобытного человека на побережье Британии
  11. ↑ Бодо /Bodo
  12. ↑ Ндуту / Ndutu scull locality
  13. ↑ Брокен-Хилл, Кабве / Broken Hill, Kabwe
  14. ↑ Сале 1 / Sale 1
  15. ↑ Зубов А. А., Васильев С. В. [1] Восточный центр эволюции рода Homo: путь «навстречу восходящему солнцу»
  16. ↑ а б European Society for the study of Human Evolution (ESHE). 5th Annual Meeting. London, UK: Nuclear DNA sequences from the hominin 10 - 10 September. 2015
  17. ↑ Древние жители европы, обладавшие значительным генетическим наследием денисовцев, оказались ранними неандертальцами. 15 марта 2006.
  18. ↑ Учёные: предки людей и неандертальцев разделились неожиданно рано. 18.09.2015

Спасылкі

commons: Гейдэльбергскі чалавек на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Гейдэльбергскі_чалавек&oldid=3058075"