Уільям Марцін

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Уільям Марцін
англ.: William Martin
Род дзейнасці палеантолаг
Дата нараджэння 1767[1][2][…]
Месца нараджэння Мэнсфілд
Дата смерці 31 мая
Месца смерці Маклісфілд
Грамадзянства
Падданства Сцяг Англіі Англія
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Чатырохпрамянёвы карал з ілюстрацыі Уільяма Марціна; першая каляровая ілюстрацыя брытанскіх выкапняў[3]

Уільям Марцін (англ.: William Martin) — англійскі натураліст і палеантолаг, які выказаў здагадку, што навука павінна выкарыстоўваць выкапні ў якасці доказаў у падтрымку вывучэння прыродазнаўства[4]. Марцін апублікаваў першыя каляровыя выявы выкапняў і першае навуковае даследаванне акамянеласцей на англійскай мове.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Марцін нарадзіўся ў Менсфілдзе ў 1767 годзе. Яго бацька працаваў у трыкатажным бізнесе, але з’ехаў, каб стаць акцёрам у Ірландыі са сцэнічным імем Іосіф Бут (Joseph Booth). Яго бацька быў таксама вынаходнікам і партрэтыстам, ён памёр у Лондане ў 1797 годзе[3]. Ад Марціна адмовілася маці, народжаная Малатрат (Mallatratt), якая таксама была актрысай[5].

Дзіцём Марці з’яўляўся на сцэне, спачатку, ва ўзросце пяці гадоў, як танцоўшчык, а затым — дэкламатар. Для Марціна былі арганізаваны ўрокі чарчэння пад настаўніцтвам Джэймса Болтана ў Галіфаксе. З 1782 да 1785 гады ён быў у Дэрбішыры з акцёрскай трупай, калі сустрэў Уайта Уотсана, з якім ён супрацоўнічаў у рабоце па акамянеласцямі Дэрбішыра[3]. Яго праца з акамянеласцямі і прыродазнаўствам у канчатковым выніку прывяла Марціна да абрання членам Лонданскага Лінеевскага таварыства. Як і Уотсан, Марцін быў пад уплывам прац дэрбішырскага геолага Джона Уайтхёрста. Уайтхёрст апублікаваў «даследаванне зыходнага стану і фарміравання Зямлі» (An Inquiry into the Original State and Formation of the Earth) у 1778 годзе, у якім змяшчаюцца важныя прыкладанні, датычныя «Агульных заўваг па стратах Дэрбішыра» (General Observations on the Strata in Derbyshire)[4]. Аднак Абрагам Мілс пераключыў Марціна ад заалогіі да палеаталоніі недзе да 1789[3]. Марцін апублікаваў Figures and Descriptions of Petrifications collected in Derbyshire у 1793 годзе[6].

Меркавана, хвост кракадзіла ў калекцыі ілюстрацый акамянеласцей Марціна

Марцін працаваў з Уайтам Уотсанам для стварэння сумесных публікацый[7], але партнёрства не працавала добра, так як Уотсан заявіў, што не атрымлівае дастатковы прыбытак. Марцін пазней апублікаваў некаторыя працы Уотсана па акамянеласцям, паказваючы толькі сваё імя, але не Уотсана[8]. У Марціна было шасцёра дзяцей з яго «няшчаснай, але цікавай» жонкай[3], якая, як і яго бацькі, была на сцэне, перш чым быў заключаны яе другі шлюб з Марцінам у 1797 годзе[5]. У 1798 годзе нарадзіўся іх сын Уільям Чарлз Ліней Марцін. Яму далі імя Ліней (Linnaeus) у гонар цікавасці Марціна ў класіфікацыі жывых істот. Яго сын напісаў мноства кніг па прыродазнаўстве, стаўшы навуковым супрацоўнікам у заалагічным грамадстве Лондана[9].

Марцін працаваў настаўнікам спачатку ў Бертан-он-Трэнт у 1798 годзе, потым у Бакстан. Нарэшце, у 1805 годзе, ён пераехаў у Маклесфілд, дзе выкладаў у гімназіі[3]. Цікавасць Марціна да прыроды не паменшылася, і ён пасылаў Джэймсу Саўэрбі знаходкі для ілюстравання[3].

Марцін зрабіў некалькі правінцыйных пастановак[5] да 1809, і ён валодаў чвэрцю долі ў тэатры Бакстана. У 1809 годзе ён апублікаваў Petrifacta Derbiensia, якія ён прысвяціў сэру Джозафу Банксу[10]. Якія змяшчаюцца ў Petrifacta Derbiensia ілюстрацыі ўпершыню былі выкананы ў колеры, які дапамагаў Марціну апісваць выкапні і каменнавугальныя вапнякі, якія ён падае ў суд на Дэрбішыры. Ідэнтыфікацыя была па-ранейшаму сумніўная. Чатырохпрамянёвы карал, прыведзены на малюнку, лічыўся невядомым выглядам бамбука[10]. Petrifacta Derbiensia змяшчае іншыя згадкі, якія лічыліся памылкай: дзядзька Уайта Уотсана і работнікі шахты лічылі знойдзены кавалак эшфардскаго чорнага мармуру кавалачкам хваста невялікага кракадзіла, у той час як Марцін лічыў, што ў яго кнізе няма нічога, што магло б быць такімі рэшткамі[11].

У 1809 годзе Марцін апублікаваў Outlines of an Attempt to establish a Knowledge of Extraneous Fossils on Scientific Principles[12]. Гэта было першае навуковае даследаванне акамянеласцей і палеанталогіі на англійскай мове[3][6]. Марцін сустракаўся з Джонам Фарэем для абмеркавання магчымасці сумесных намаганняў па стварэнні геалагічнай карты Дэрбішыра. Аднак, планам перашкодзілі сухоты Марціна, у канцы мая 1810 года ён памёр. Ён быў пахаваны ў Царквы Хрыста, адпісаўшы клапаціцца аб калекцыі сваім дзецям і маці[3].

У гонар Марціна быў названы род Martinia і Lithostrotion martini[3]. Працы Марціна і яго біяграфія апісаны ў секцыі мінералаў Музея і мастацкай галерэі Дэрбі[13].

Зноскі

  1. Swartz A. William Martin // Open Library — 2007. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. William Martin // The Stuttgart Database of Scientific Illustrators 1450–1950 Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. а б в г д е ё ж з і H. S. Torrens, ‘Martin, William (1767—1810)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 accessed 13 Feb 2011
  4. а б Dick, Malcolm. John Whitehurst and 18th Century Geology. http://www.revolutionaryplayers.org.uk/.+Праверана 12 February 2011.
  5. а б в Highfill, Philip H. (1973). Belfort to Byz and. pp. 232–3. Праверана 12 February 2011. {{cite book}}: Невядомы параметр |coauthors= ігнараваны (прапануецца |author=) (даведка)
  6. а б Cleevely, R.J. (1983). p. 365 [World palaeontological collections World palaeontological collections]. {{cite book}}: Адсутнічае або пусты |title= (даведка); Праверце значэнне |url= (даведка)
  7. Derbyshire's Men of Science. Derbyshire.gov.uk. Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012. Праверана 13 February 2011.
  8. Cooper, Michael P. (30 April 2005). "The Devonshire Mineral Collection of Chatsworth House". Mineralogical Record.
  9. Parker, J. (1864). "The Gentleman's Magazine". The gentleman's magazine and historical review p.536. 216. Праверана 12 February 2011.
  10. а б Petrificata Derbiensia, William Martin, 1809, retrieved 15 February 2011
  11. Martin, William (1809). Petrificata Derbiensia p33-34. Праверана 24 February 2011. p39 Fig 4....A fossil shell. The original a nautilus... The crocodile said to be found in the limestone of Ashford, appears to be just a large specimen of this or some other Orthoceratite
  12. Outlines of an Attempt to establish a Knowledge of Extraneous Fossils on Scientific Principles., William Martin, Retrieved 15 February 2011
  13. Derby Museum Minerals section, William Martin display, viewed May 2011