Паўднёваславянскія мовы: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Новая старонка: '{{Моўная група |колер = індаеўрапейскія |назва = Паўднёваславянская |прарад...' |
др clean up, replaced: двума → дзвюма, я у → я ў, Ў → У, Файл: → Выява: (2), == → == (3) using AWB |
||
| Радок 18: | Радок 18: | ||
|ISO5 = zls |
|ISO5 = zls |
||
}} |
}} |
||
'''Паўднёваславя́нскія мовы''' — група [[славянскія мовы|славянскіх моў]], у цяперашні час распаўсюджаная ў Паўднёва- |
'''Паўднёваславя́нскія мовы''' — група [[славянскія мовы|славянскіх моў]], у цяперашні час распаўсюджаная ў Паўднёва-Усходняй Еўропе, на [[Балканы|Балканскім паўвостраве]]. |
||
[[ |
[[Выява:Slavic-2005-ru.png|thumb|right|290px|Славянскія мовы. Па выданню Інстытута мовазнаўства РАН «Языки мира», том «Славянские языки», М., 2005]] |
||
[[ |
[[Выява:Dialectos de las lenguas eslavas meridionales.PNG|thumb|290px|'''Паўднёваславянскі дыялектны кантынуум''': |
||
{{легенда|#F11C2F|[[славенская мова|славенская]]}} |
{{легенда|#F11C2F|[[славенская мова|славенская]]}} |
||
{{легенда|#FAD000|[[харвацкая мова|харвацкая]]}} |
{{легенда|#FAD000|[[харвацкая мова|харвацкая]]}} |
||
| Радок 30: | Радок 30: | ||
== Класіфікацыя == |
== Класіфікацыя == |
||
* усходняя падгрупа: |
* усходняя падгрупа: |
||
** [[балгарская мова|балгарская]]; |
** [[балгарская мова|балгарская]]; |
||
| Радок 50: | Радок 49: | ||
== Асноўныя рысы == |
== Асноўныя рысы == |
||
| ⚫ | Самым відавочным адрозненнем паўднёваславянскіх моў ад [[усходнеславянскія мовы|усходне-]] і [[заходнеславянскія мовы|заходнеславянскіх]] з'яўляецца захаваная сістэма спражэння дзеясловаў з мноствам прошлых часоў ([[імперфект]], [[аорыст]], [[плюсквамперфект]]), у якой, аднак, [[інфінітыў|інфінітыва]] або зусім няма (у балгарскай), або яго выкарыстанне абмежавана. Для ўтварэння складаных форм будучага часу ў якасці дапаможнага дзеяслова ўжываецца не «быць» ці «мець» (як, напрыклад, у беларускай ці ўкраінскай), а «хацець». |
||
| ⚫ | Самым відавочным адрозненнем паўднёваславянскіх моў ад [[усходнеславянскія мовы|усходне-]] і [[заходнеславянскія мовы|заходнеславянскіх]] з'яўляецца захаваная сістэма спражэння дзеясловаў з мноствам прошлых часоў ([[імперфект]], [[аорыст]], [[плюсквамперфект]]), у якой, аднак, [[інфінітыў|інфінітыва]] або зусім няма (у балгарскай), або яго выкарыстанне абмежавана. Для |
||
Спрошчана скланенне (у балгарскай да поўнага знікнення склонаў, рэшткі якіх захоўваюцца толькі для займеннікаў і ў фразеалагізмах; у сербска-харвацкіх мовах супалі давальны, творны і месны склоны множнага ліку). |
Спрошчана скланенне (у балгарскай да поўнага знікнення склонаў, рэшткі якіх захоўваюцца толькі для займеннікаў і ў фразеалагізмах; у сербска-харвацкіх мовах супалі давальны, творны і месны склоны множнага ліку). |
||
| Радок 60: | Радок 58: | ||
== Гл. таксама == |
== Гл. таксама == |
||
* [[Славяне]] |
* [[Славяне]] |
||
* [[Славянскія мовы]] |
* [[Славянскія мовы]] |
||
| Радок 67: | Радок 64: | ||
* [http://tapemark.narod.ru/les/600a.html Лингвистический энциклопедический словарь (1990) / Южнославянские языки] |
* [http://tapemark.narod.ru/les/600a.html Лингвистический энциклопедический словарь (1990) / Южнославянские языки] |
||
* [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=373-16 Паўднёваславянскія мовы] ў даведніку [[Ethnologue]]. |
* [http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=373-16 Паўднёваславянскія мовы] ў даведніку [[Ethnologue]]. |
||
| ⚫ | |||
{{Славянскія мовы}} |
{{Славянскія мовы}} |
||
| Радок 74: | Радок 69: | ||
[[Катэгорыя:Славянскія мовы]] |
[[Катэгорыя:Славянскія мовы]] |
||
[[Катэгорыя:Паўднёваславянскія мовы|*]] |
[[Катэгорыя:Паўднёваславянскія мовы|*]] |
||
| ⚫ | |||
Версія ад 21:55, 17 ліпеня 2013
| Паўднёваславянская | |
|---|---|
| Таксон | група |
| Арэал | Балгарыя, Боснія і Герцагавіна, Македонія, Сербія, Славенія, Харватыя, Чарнагорыя |
| Колькасць носьбітаў | больш за 30 млн |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Склад | |
| 2 падгрупы | |
| Коды моўнай групы | |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-5 | zls |
Паўднёваславя́нскія мовы — група славянскіх моў, у цяперашні час распаўсюджаная ў Паўднёва-Усходняй Еўропе, на Балканскім паўвостраве.
Класіфікацыя
- усходняя падгрупа:
- заходняя падгрупа:
- серба-харвацкая мова, з якой выдзяляюцца:
- славенская.
Моўная супольнасць паўднёваславянскіх моў меней відавочная, чым заходнеславянскіх і ўсходнеславянскіх. Сучасныя паўднёваславянскія мовы дзеляцца на дзве прыкметна розныя падгрупы: заходнюю (славенская, серба-харвацкі дыялектны кантынуум) і ўсходнюю (балгарская і македонская). Імаверныя прычыны значных адрозненняў паміж імі:
- славяне засялялі Балканы двума патокамі: усходнім і заходнім;
- на мову балгар і македонцаў аказалі большы ўплыў навакольныя неславянскія (пераважна цюркскія) народы.
Асноўныя рысы
Самым відавочным адрозненнем паўднёваславянскіх моў ад усходне- і заходнеславянскіх з'яўляецца захаваная сістэма спражэння дзеясловаў з мноствам прошлых часоў (імперфект, аорыст, плюсквамперфект), у якой, аднак, інфінітыва або зусім няма (у балгарскай), або яго выкарыстанне абмежавана. Для ўтварэння складаных форм будучага часу ў якасці дапаможнага дзеяслова ўжываецца не «быць» ці «мець» (як, напрыклад, у беларускай ці ўкраінскай), а «хацець».
Спрошчана скланенне (у балгарскай да поўнага знікнення склонаў, рэшткі якіх захоўваюцца толькі для займеннікаў і ў фразеалагізмах; у сербска-харвацкіх мовах супалі давальны, творны і месны склоны множнага ліку).
У лексіцы значны ўсходні ўплыў (многа слоў турэцкіх і запазычаных праз турэцкае пасрэдніцтва).
Але з сучаснай літаратурнай рускай (расійскай) мовай паўднёваславянскія маюць пэўнае падабенства, звязанае з многавяковым уплывам на рускую мову царкоўнаславянскага пісьменства, чые традыцыі праніклі ва ўсе элементы мовы: фанетыку, лексіку, словаўтварэнне і інш.
