Мікалай Мацвеевіч Галадзед

Мікалай Мацвеевіч Галадзед
1932 г.
3-і Старшыня Савета Народных Камісараў БССР 7 мая 1927 — 30 мая 1937
Папярэднік	Язэп Адамовіч
Пераемнік	Даніла Валковіч
2-і сакратар ЦК КП(б) Беларусі 12 снежня 1925 — 1927
Нараджэнне	9 (21) мая 1894 Стары Крывец, Навазыбкаўскі павет[d], Чарнігаўская губерня, Расійская імперыя
Смерць	21 чэрвеня 1937(1937-06-21) (43 гады) Менск, БССР, СССР
Партыя	КПСС Камуністычная партыя Беларусі
Член у	Часовае беларускае бюро ЦК РКП(б) Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР Цэнтральны выканаўчы камітэт СССР
Адукацыя	Беларуская дзяржаўная сельскагаспадарчая акадэмія
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікалай Мацвеевіч Галадзед (21 траўня 1894, с. Стары Крывец, цяпер Навазыбкаўскі раён, Бранская вобласць, Расія — 21 чэрвеня 1937, Менск, НКУС) — беларускі савецкі палітычны дзеяч. 3-і Старшыня СНК БССР.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сяле Стары Крывец Чарнігаўскай губерні (цяпер Бранская вобласць) у сям’і беларускага селяніна-печніка. Працаваў ад сямі гадоў: пастухом, парабкам, падсобным рабочым, пазней шахцёрам на Крыварожжы.

У Першую сусветную вайну ў арміі Расійскай імперыі. Сябра палкавога камітэта адной з часцей Паўночна-Заходняга фронту. У 1917 годзе зблізіўся з бальшавікамі, вёў рэвалюцыйную агітацыю. Праз небяспеку смяротнага пакарання за антыўрадавыя выступленні, дэзерціраваў з фронту, вярнуўся ў Стары Крывец, дзе кіраваў раздзелам і захопам памешчыцкіх зямель. Сябра РСДРП(б) з студзеня 1918 года. Стварыў чырвонагвардзейскі атрад, які вёў баі з нямецкімі войскамі і войскамі УНР. Займаўся падпольнай работай, быў арыштаваны.

У 1918—1924 гадах у Гомельскай губерні: старшыня сельсавета, сябра рэвалюцыйных камітэтаў. У 1921—1924 гадах старшыня выканкамаў у Навызабкаўскім і Горацкім паветах, старшыня «тройкі» па барацьбе з бандытызмам. З 1922 года адначасова з партыйнай работай вучыўся на рабфаку Горацкага сельскагаспадарчага інстытута.

Навучанне скончыць не паспеў у сувязі з прызначэннем у 1924 годзе сябрам Часовага беларускага бюро ЦК РКП(б), створанага для вырашэння пытання ўзбуйнення БССР. З 12 снежня 1925 па 1927 год другі сакратар ЦК КП(б)Б і сябра Прэзідыума ЦВК БССР. З 7 траўня 1927 года па 30 траўня 1937 года Старшыня СНК БССР. Сябра Бюро і Сакратарыяту ЦК КП(б) Беларусі, дэлегат XIV—XVII з’ездаў ВКП(б), на XVI-м і XVII-м з’ездах абіраўся кандыдатам у сябры ЦК партыі. Сябра ЦВК СССР і ЦВК БССР з 1924 года.

6 снежня 1930 года старшыня СНК Мікалай Галадзед і кіраўнік спраў СНК і Эканамічнай Нарады БССР М. Калевіч паставілі подпіс пад пастановай СНК БССР аб выключэнні са складу Беларускай акадэміі навук акадэмікаў Вацлава Ластоўскага, Уладзіміра Пічэты, Язэпа Лёсіка, Сцяпана Некрашэвіча, Гаўрылы Гарэцкага, Аляксандра Дубаха, таксама пазбавіўшы іх годнасці акадэмікаў «як ворагаў пралетарскай рэвалюцыі».

У 1933 годзе быў сябрам Палітычнай камісіі для перагляду расійска-беларускага слоўніка і новых правіл беларускай мовы.

Арышт і смерць

Быў арыштаваны ў Маскве 14 чэрвеня 1937 года, абвінавачаны ва ўдзеле ў праватрацкісцкім блоку і ўкраінскай нацыянал-фашысцкай арганізацыі. Накіраваны ў Менск. Паводле афіцыйнай версіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допытаў у будынку НКУС БССР. Па неафіцыйных звестках, быў збіты да смерці, а потым супрацоўнікі дзяржбяспекі інсцэнавалі самагубства. Паводле іншых звестак, расстраляны.

У 1956 годзе пасмяротна рэабілітаваны і адноўлены ў партыі.

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнам Леніна (1935).

Ушанаванне памяці

Мемарыяльная дошка Мікалаю Галадзеду на доме па вул. Карла Маркса, 30 у Мінску

Імем Мікалая Галадзеда названы вуліца і праезд у Мінскім мікрараёне Чыжоўка.

Літаратура

• Галадзед Мікалай Мацвеевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4). С. 447
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.
• Якутов В. Д. Н. М. Голодед: Страницы биографии. Мн., 1981;
• Страницы истории Компартии Белоруссии: суждения, аргументы, факты. Мн., 1990;

Спасылкі

• Анатоль Сідарэвіч. Загадкавая гібель Мікалая Галадзеда (нявызн.). nashaniva.by (26 ліпеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 25-05-2019. Праверана 25-05-2019.
• Н. М. Голодед — Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991 (руск.)
• Шифротелеграмма В. Ф. Шаранговича И. В. Сталину о Н. М. Голодеде и А. Г. Червякове (руск.)
• Записка Н. И. Ежова И. В. Сталину о самоубийстве Н. М. Голодеда с приложением проекта приказа (руск.)
• Галадзед Мікалай Мацвеевіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»