Зыгмунт Чаховіч
Зыгмунт Бярнардавіч Чаховіч | ||||
---|---|---|---|---|
Zygmunt Czechowicz | ||||
| ||||
| ||||
|
||||
|
||||
Нараджэнне |
19 жніўня 1831 Сурвілішкі, Дзісенскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя |
|||
Смерць |
27 кастрычніка 1907 (76 гадоў) Малыя Бясяды, Вілейскі павет, Віленская губерня, Расійская імперыя |
|||
Месца пахавання | Радашковічы | |||
Род | Чаховічы | |||
Бацька | Бернард Чаховіч | |||
Маці | Юзэфа Мірская | |||
Жонка | Анэля Арамовіч | |||
Дзеці | няма дакладных звестак | |||
Веравызнанне | каталіцызм | |||
Член у | ||||
Адукацыя | ||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Зыгмунт Бярнардавіч ЧАХОВІЧ, ЧАХОВІЧ-ЛЯХАВІЦКІ (19 жніўня 1831, в. Сурвілішкі Дзісненскага пав. Віленскай губ., цяпер Пастаўскі раён, Віцебская вобласць — 27 кастрычніка 1907), адзін з кіраўнікоў паўстання 1863—1864, бібліяфіл. Паводле іншых звестак, Зыгмунт Чаховіч паходзіў са Свянцянскага павету, з маёнтка Краснова.
Паходжанне
Радавод Чаховічаў пачынаецца з XVI стагоддзя, з часоў Жыгімонта III.[1]
Біяграфія
Сын Бярнарда Чаховіча, завілейскага падкаморага, удзельніка паўстання 1830—1831 гадоў, і Юзэфы з Мірскіх.[2]
У 1851 годзе скончыў Віленскі шляхецкі інстытут, з адзнакай скончыў Пецярбургскі ўніверсітэт на камеральным аддзяленні.
На павятовым сойміку ў Свянцянах у1861 годзе землеўласнікі аднагалосна прынялі праект заснавання публічнай бібліятэкі. Зыгмунт Чаховіч ахвяруе 150 кніг з мэтай, каб пасля прачытання змяніць іх на іншыя[3].
У 1862—1863 - член Віленскага Камітэта Руху, пасля яго ліквідацыі - займае пасаду сакратара ў “Аддзеле кіраўнікоў правінцыямі Літвы”. Прыхільнік жорсткай лініі К. Каліноўскага. Зыгмунт Чаховіч не верыў ні ў які кірунак або ў заснаваную на праграме працу; пакідаў гэта на волю сляпога выпадку[4]:
Мы ў маленькай лодачцы пасярод вялікай буры, — розныя элементы не прыйдуць да згоды.
Арыштаваны 31 ліпеня 1863. Выданы шпіёнам-яўрэям, быў пасля арышту прыгавораны спачатку да расстрэлу, пазней кару змянілі на 10 гадоў катаргі. Аднак Мураўёў лічыў гэту кару замягкай і падвысіў да 12 гадоў цяжкіх работ. Нягледзячы на жорсткія рэпрэсіі вернападданчы адрас не падпісаў. Катаргу адбываў у Нерчынскіх рудніках.
Пасля вызвалення жыў у маёнтку Малыя Бясяды (Вілейскі пав. Віленскай губ., цяпер Лагойскі р-н Мінскай вобл.), так як радавое гняздо Сурвілішкі царскія ўлады перадалі генералу Маўрысу[5]. У Малых Бяседах Зыгмунт Чаховіч стварыў вялікую бібліятэку. З Чаховічам пазнаёміўся малады Янка Купала, сям'я якога ў 1895—1904 жыла непадалёку ў фальварку Селішча. У доме Чаховіча Купала ўпершыню пазнаёміўся з нелегальнай літаратурай (прысвечанай польскаму вызвольнаму руху), гутарыў з ім пра паўстанне 1863—1864, карыстаўся яго багатай бібліятэкай. Пра сустрэчы з Чаховічам паэт пісаў у аўтабіяграфіях.
Па словах Гейштара, які добра ведаў Зыгмунта, Чаховіч быў «высакародны, узнёслы, але пры гэтым непаслядоўны і без цвёрдых перакананняў, лёгка даваў сабой кіраваць». Як пісаў Купала, Чаховіч быў «идеалист и мечтатель»[6].
Чаховіч у культуры і мастацтве
Асоба Зыгмунта Чаховіча натхніла класіка беларускай літаратуры Уладзіміра Караткевіча. Вобраз этага неардынарнага чалавека адлюстраваны ў яго п'есе «Калыска чатырох чараўніц», у якой паказаны вялікі ўплыў З. Чаховіча на фарміраванне светапогляду Янкі Купалы.[1]
Зноскі
- ↑ а б Шыпшына
- ↑ Драўніцкі Янка, КАМАІ — РАДЗІМА БРАНІСЛАВА РУТКОЎСКАГА // Куфэрак Віленшчыны
- ↑ Якубянец-Чаркоўска Я. Паўстанне 1863 года ў Свянцянскім паве- це. – “Сумежжа”, Паставы, 2013. –С.10.
- ↑ Сведчанні сучаснікаў і гісторыкаў
- ↑ Драўніцкі Я. Крывавы 1863 год// Нашы карані.Ілюстраваны часопіс краязнаўцаў Паазер'я. Паставы: Сумежжа. - №5, студзень-сакавік 2003г. - С.16-24
- ↑ Янка Купала. Збор твораў у 9 тамах. Том 9, кніга 1. — Мінск, «Мастацкая літаратура»; 2003 / ст. 268
Літаратура
- Рапановіч. Слоўнік геаграфічных назваў.
- Киселев Г. Бесядские пути-дороги // Неман. 1984. № 3;
- Янка Купала: Энцыкл. даведнік. Мн., 1986. С. 378, 654.
- Marek J. Minakowski, Ci wielcy Polacy to nasza rodzina, wyd. 3, Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne, Kraków 2008, ISBN 83-918058-5-9.
- Oleg Łatyszonek, Eugeniusz Mironowicz, Historia Białorusi od połowy XVIII do XX w., Rozdział IV. Powstanie styczniowe, Białystok] 2002, ss. 94-95.
Крыніцы
- [2 3] // Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). / Укладальнік Л. У. Маракоў.
- Алфавитный список лиц, осужденных за участие в восстании 1863—1864 гг. на лишение прав состояния, конфискацию имущества и ссылку. 1 октября 1864 г. Печатный документ.
- Нарадзіліся 19 жніўня
- Нарадзіліся ў 1831 годзе
- Памерлі 27 кастрычніка
- Памерлі ў 1907 годзе
- Асобы
- Пахаваныя ў Радашковічах
- Выпускнікі Віленскага шляхецкага інстытута
- Выпускнікі СПбДУ
- Нарадзіліся ў Пастаўскім раёне
- Удзельнікі паўстання 1863—1864 гадоў
- Род Чаховічаў
- Памерлі ў Лагойскім раёне
- Рэпрэсаваныя ў Расійскай імперыі
- Сасланыя ў Сібір