Канстанцін X Дука

Канстанцін X Дука грэч.: Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας
Візантыйскі імператар
24 лістапада 1059 — 22 мая 1067
Папярэднік:	Ісак I Камнін
Пераемнік:	Міхаіл VII
Нараджэнне:	каля 1006
Смерць:	22 мая 1067(1067-05-22) Канстанцінопаль, Візантыя
Дынастыя:	Doukas[d]
Жонка:	Еўдакія Макрэмбалітыса
Дзеці:	Міхаіл VII Дука

Канстанцін X Дука — візантыйскі імператар у 1059—1067 гадах.

Канстанцін браў удзел у паўстанні Ісака Камніна (валадарыў 1057—1059) супраць Міхаіла VI, за што быў узведзены Ісакам у ганаровы сан «кесара», але хутка склаў з сябе гэта званне і адправіўся на службу ў адну з усходніх правінцый. Канстанцін вярнуўся адтуль у Канстанцінопаль у 1059 годзе, калі групе прыдворных і вышэйшага духавенства, на чале са знакамітым навуковым і дзяржаўным дзеячам Міхаілам Пселам, удалося, у выніку складанай, майстэрскі сплеценай інтрыгі, пераканаць Ісака пастрыгчыся ў манахі і прызначыць сваім пераемнікам Канстанціна.

Патрапіўшы на прастол стараннямі партыі, апазіцыйнай Ісаку, які строга пераследваў незаконныя захопы арыстакратыі і духавенства, адбіраў свецкія і царкоўныя маёмасці, скарачаў жалаванне чыноўнікам і абапіраўся галоўным чынам на войска, — Канстанцін, які імкнуўся толькі да ўзбагачэння фіску, ўзмацняў падатковы цяжар і праяўляў недарэчную ашчаднасць у ваенных выдатках, быў дрэнным імператарам: ён не сумеў аказаць належнага супраціўлення ні сельджукскім туркам, якія рабавалі Усход Малой Азіі, ні узам, якія пераходзілі Дунай і спусташалі Балканскі паўвостраў.

Незадаволенасць кіраваннем Канстанціна выказалася ў змове, якая ўзнікла ў 1060 або 1061 годзе і ставіла мэтай звяржэнне і забойства Канстанціна. Аднак, змова не ўдалася і ваенна-патрыятычная апазіцыя замоўкла да самай смерці Канстанціна.

Літаратура

• Скабаланович, «Византийское государство и церковь в XI в.» (СПб., 1884).

Гл. таксама

• Дука

Пры напісанні гэтага артыкула выкарыстоўваўся матэрыял з Энцыклапедычнага слоўніка Бракгаўза і Ефрона (1890—1907).