Канстанцін XI Палеалог

	Канстанцін XI (XII) Палеалог; Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος
	;
	дэспат Марэі
	1443 — 1449
Папярэднік	Феадор II Палеалог
Пераемнік	Фама Палеалог
	6 студзеня 1449 — 29 мая 1453
Папярэднік	Іаан VIII
Пераемнік	Султан Мехмед II
Дзейнасць	суверэн
Нараджэнне	8 лютага 1404 ці 8 лютага 1405; Канстанцінопаль, Стамбул, Візантыя;
Смерць	29 мая 1453 ці 29 мая 1453; Канстанцінопаль, Стамбул;
Дынастыя	Палеалогі
Бацька	Мануіл II Палеалог
Маці	Алена Драгаш[d]
Жонка	Мадалена Тока, Caterina Gattilusio[d], Мадалена Тока і Caterina Gattilusio[d]
Аўтограф
Канстанцін XI (XII) Палеалог на Вікісховішчы

У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Канстанцін Палеалог.

Канстанцін XI (XII) Палеалог (Дра́гаш або Дра́гас; грэч.: Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος, Δραγάσης; 8 лютага 1404 — 29 мая 1453, Канстанцінопаль) — апошні візантыйскі імператар, кіруючы ў 1449—1453. Загінуў падчас захопу Канстанцінопаля туркамі.

Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]

Канстанцін быў сынам Мануіла II, восьмым з дзесяці дзяцей Мануіла II і Алены Драгаш, дачкі сербскага князя Канстанціна Драгаша. Па візантыйскай традыцыі, якая дазваляла прымаць прозвішча па матчынай лініі, у выпадку калі яна дастаткова прэстыжная, Канстанцін аддаў перавагу звацца прозвішчам маці — Драгаш. Большую частку дзяцінства ён правёў у Канстанцінопалі, пад апекай сваіх бацькоў.

Дэспат Марэі[правіць | правіць зыходнік]

Да свайго ўзыходжання на прастол, Канстанцін набыў сабе павагу рамеяў як храбры дэспат Марэі (сярэднявечная назва Пелапанеса). Ён не адрозніваўся адукацыяй, аддаючы перавагу вайсковым практыкаванням, быў запальчывы, але меў цвярозы розум і дар пераконваць слухачоў. У перыяд адлучкі свайго старэйшага брата ў Італію Канстанцін быў кіраўніком Канстанцінопаля з 1437 па 1439.

Імператар Візантыі[правіць | правіць зыходнік]

Візантыйская імперыя часоў кіравання Канстанціна Драгаша

Калі памёр Іаан VIII Палеалог, Канстанцін знаходзіўся ў Містры. Яго малодшы брат, Дзімітрый першым прыбыў у Канстанцінопаль у надзеі, што імператарскі трон дастанецца яму, але яго ніхто не падтрымаў. Сам Канстанцін быў абвешчаны імператарам напачатку студзеня ў Містры. У сакавіку 1449 года ён прыбыў у сталіцу і прыняў уладу. Насуперак традыцыі Канстанцін не быў каранаваны патрыярхам^[1]. Наступныя гады ён займаўся тым, што рыхтаваў горад да абароны на выпадак аблогі, у барацьбе з туркамі шукаў дапамогі і саюза на захадзе і спрабаваў прымірыць царкоўныя смуты, выкліканыя уніяй з каталікамі. Ва ўсім гэтым ён атрымаў поспех толькі часткова, але большага ў яго становішчы цяжка было чакаць.

У 1452 годзе скарыстаўшыся вайной асманскага султана Мехмеда II у Азіі, Канстанцін запатрабаваў ад яго павелічэння грашовага ўнёску за догляд над асманскім прынцам Урханам, які жыў у Канстанцінопалі, які мог, пры аказіі, стаць небяспечным прэтэндэнтам на султанскі прастол. Мехмед не толькі адказаў адмовай на гэта патрабаванне, але і ўвогуле спыніў выплату ўнёску і пачаў вайну з ім. Канстанціну не ўдалося дамагчыся своечасовай дапамогі ад заходніх дзяржаў. Зварот да Папы Мікалаю V прывяло толькі да аднаўлення пытання аб уніі. Асабіста нічога не маючы супраць яе, Канстанцін дазволіў дасланаму Папам кардыналу адслужыць абедню ў Сафійскім саборы, у прысутнасці двара, сената і вышэйшага духавенства. Гэта выклікала сярод мас, якія былі ўзбуджаны варожым да уніі манаствам, вялікую абуранасць, што знайшло адлюстраванне ў заяве мегадукі Лукі Натараса аб тым, што ён гатовы бачыць Канстанцінопаль «хутчэй пад уладай чалмы, чым пад уладай тыяры». Ваенная дапамога, якую мог аказаць Папа, апынулася запазнелай.

Канстанцін Палеалог. Абараняючы Канстанцінопаль - 1453. Мастак-гравёр Тасас.

5 красавіка 1453 года пачалася аблога Канстанцінопаля войскамі султана Мехмеда II, якая ставіла мэта захоп горада. Султан прапанаваў Канстанціну ў абмен на здачу горада захаваць яму жыццё і пакінуць у яго ва ўладзе ў Містры, але ён адказаў адмовай. Наступныя два месяцы ішлі баі паміж візантыйскімі і турэцкімі войскамі. 29 мая 1453 года ў горад уварваліся войскі султана; апошнімі захаванымі ў гісторыі словы імператара былі: «Горад паў, а я яшчэ жывы»^[2], пасля чаго, сарваўшы з сябе знакі імператарскай годнасці, Канстанцін кінуўся ў бой як просты воін і быў забіты. Дакладных звестак пра лёс яго рэштак няма; у грэчаскім асяроддзі існуе шэраг легенд на гэты конт, адна з якіх сцвярджае, што ён быў пахаваны ў храме Святой Феадосіі, дзе напярэдадні ўначы ён маліўся разам з Патрыярхам.^[3]