(16) Псіхея
(16) Псіхея — вельмі буйны астэроід галоўнага пояса, які належыць да багатага металамі спектральнага класа M. Дзякуючы значным памерам і высокаму ўтрыманню металаў у пародзе на яго даводзіцца амаль 1 % масы ўсіх целаў пояса астэроідаў, што дазваляе яму ўваходзіць у дзясятку самых масіўных астэроідаў галоўнага пояса. Ён быў адкрыты 17 сакавіка 1852 года італьянскім астраномам Анібале дэ Гаспарысам у абсерваторыі Кападзімонтэ ў Неапалі і названы ў гонар Псіхеі, увасаблення душы ў старажытнагрэчаскай міфалогіі[4]. Першапачаткова першыя астэроіды атрымлівалі спецыяльныя сімвалы нароўні з планетамі. Але пасля, калі колькасць адкрытых астэроідаў пераваліла за паўтара дзясятка, ад гэтай сістэмы вырашана было адмовіцца. Наўзамен яе ў 1851 годзе нямецкі астраном Іаган Энке прапанаваў выкарыстоўваць перад назвай астэроіда яго парадкавы нумар у круглых дужках. А Псіхея як раз і стала першым астэроідам, які быў адкрыты пасля зацвярджэння гэтай прапановы[5]. Вынікі радыёлакацыйных даследаванняў дазваляюць гаварыць пра даволі высокае ўтрыманне жалеза і нікелю ў пародах астэроіда[6][7], прычым без усякіх прымешак вады ці вадазмяшчальных мінералаў[8], што з’яўляецца даволі вялікай рэдкасцю сярод металічных астэроідаў класа M. Таксама прысутнічае невялікая колькасць піраксенаў[9]. На падставе гэтага можна было б выказаць здагадку, што Псіхея ўяўляе сабой не што іншае, як фрагмент, — а менавіта металічнае ядро, — буйнейшага цела, протаастэроіда, які быў пасля разбураны ў выніку сутыкнення з іншым буйным аб’ектам. Зрэшты, калі б Псіхея з’яўлялася рэшткай нейкага бацькоўскага цела, то можна было б чакаць прысутнасці і іншых фрагментаў гэтага цела на падобных арбітах, як у выпадку з астэроідам Веста. Тым не менш, астранамічныя назіранні паказваюць іх поўную адсутнасць — Псіхея не ўваходзіць ні ў адно астэроіднае сямейства[10]. Паводле адной з гіпотэз, катастрофа адбылася ў самым пачатку гісторыі Сонечнай сістэмы і ўсе сляды сутыкнення, накшталт пылі і дробных фрагментаў, былі рассеянны за мільярды гадоў, якія прайшлі з часу гэтай катастрофы. Падобнае магло адбыцца за кошт далейшых сутыкненняў гэтых фрагментаў з іншымі астэроідамі, а таксама іх трапленні ў зоны арбітальных рэзанансаў, якія маглі сказіць іх арбіты да непазнавальнасці. Вялікія памеры і высокая шчыльнасць робіць Псіхею досыць масіўнай, каб аказваць гравітацыйныя абурэнні на арбіты іншых драбнейшых астэроідаў, у выпадку іх збліжэння з ёю. Падобныя падзеі дазваляюць з даволі высокай ступенню дакладнасці вымераць масу гэтага цела. Першапачаткова маса астэроіда ацэньвалася ў 5×1019 кг, а шчыльнасць — у 6,49 ± 2,94 г/см³[1], але пасля адзнака масы была зніжана да 2,57×1019 кг[11]. Па апошніх даных маса Псіхеі складае 2,27×1019 кг. Разам з тым вяліся назіранні з мэтай усталявання памераў астэроіда, на заснаванні якіх таксама можна было б судзіць пра шчыльнасць гэтага цела. Так паводле даных інфрачырвонага тэлескопа IRAS максімальны памер Псіхеі першапачаткова ацэньваўся ў 253 км, але аналіз пакрыцці зорак, якія назіраліся ў Мексіцы 22 сакавіка і 16 мая 2002 года, дазволіў ідэнтыфікаваць яго як эліпсоід з памерамі 214×181×145 км[12] і шчыльнасцю адпаведна 3,3 ± 0,7 г/см³[2]. Таксама, на заснаванні крывы бляску астэроіда, усталявана што яго вось вярчэння арыентавана на адну з двух магчымых пунктаў з каардынатамі (β, λ) = (-9°, 35°) і (β, λ) = (-2°, 215°) з дакладнасцю да ± 10°[13]. Гэта сведчыць пра нахіл восі вярчэння астэроіда прыблізна 95° — гэта значыць ён круціцца «лежачы на боку», як і планета Уран[14].
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ а б в Jim Baer. Recent Asteroid Mass Determinations(недаступная спасылка). Personal Website (2011). Архівавана з першакрыніцы 21 кастрычніка 2013. Праверана 14 красавіка 2012.
- ↑ а б Lupishko, D. F. (2006). "On the bulk density and porosity of M-type asteroid 16 Psyche". Solar System Research 40 (3): 214–218. doi: . Bibcode: 2006SoSyR..40..214L.
- ↑ PDS lightcurve data
- ↑ Lutz D. Schmadel, International Astronomical Union. Dictionary of Minor Planet Names. — 5-th Edition. — Berlin Heidelberg New-York: Springer-Verlag, 2003. — P. 16. — ISBN 3-540-00238-3.
- ↑ Hilton, J.. When Did the Asteroids Become Minor Planets? . U.S. Naval Observatory (17 верасня 2001). Архівавана з першакрыніцы 18 студзеня 2010. Праверана 3 красавіка 2007.
- ↑ S.J. Ostro (1985). "Radar observations of asteroids and comets". Astronomical Society of the Pacific, Publications 97: 877. doi: . Bibcode: 1985PASP...97..877O.
- ↑ C. Magri et al. (1999). "Mainbelt Asteroids: Results of Arecibo and Goldstone Radar Observations of 37 Objects during 1980–1995". Icarus 140 (2): 379. doi: . Bibcode: 1999Icar..140..379M.
- ↑ E. Merenyi et al. (1997). "Prediction of Water in Asteroids from Spectral Data Shortward of 3 µm". Icarus 129 (2): 421. doi: . Bibcode: 1997Icar..129..421M.
- ↑ P.S. Hardersen, M.J. Gaffey and P.A. Abell (2005). "Near-IR spectral evidence for the presence of iron-poor orthopyroxenes on the surfaces of six M-type asteroids". Icarus 175 (1): 141. doi: . Bibcode: 2005Icar..175..141H.
- ↑ D.R. Davis, P. Farinella, & M. Francesco (1999). "The Missing Psyche Family: Collisionally Eroded or Never Formed?". Icarus 137 (1): 140. doi: . Bibcode: 1999Icar..137..140D.
- ↑ Astrometric masses of 21 asteroids, and an integrated asteroid ephemeris. Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy.(недаступная спасылка) (2008). Архівавана з першакрыніцы 24 лютага 2011. Праверана 11.10.2008.
- ↑ Occultation of TYC 5783-01228-1 by (16) Psyche 2004 May 16 . Royal Astronomical Society of New Zealand. Архівавана з першакрыніцы 21 кастрычніка 2008. Праверана 4 снежня 2008.
- ↑ M. Kaasalainen et al. (2002). "Models of Twenty Asteroids from Photometric Data". Icarus 159 (2): 369. doi: . Bibcode: 2002Icar..159..369K. http://www.rni.helsinki.fi/~mjk/IcarPIII.pdf. Retrieved on 16 May 2006.
- ↑ Models of Twenty Asteroids from Photometric Data