Аўстра-венгерская армія

Аўстра-Венгерская армія Österreichisch-Ungarische Landstreitkräfte
Гады існавання	1867—1918
Краіна	Аўстра-Венгрыя
Падпарадкаванне	Імператар
Колькасць	440.000 (на ліпень 1914 года)
Колеры
Удзел у	Першая сусветная вайна

Галоўнакамандуючы Аўстра-Венгерскай Арміі,
Імператар Франц Іосіф I

А́ўстра-венге́рская а́рмія — сухапутныя ўзброеныя сілы Аўстра-венгерскай двуадзінай манархіі з 1867 да 1918 год. Яна складалася з трох частак: Агульная армія (ням.: Gemeinsame Armee, набор у якую ажыццяўляўся з усіх частак краіны, Імперска-каралеўскі Ландвер (ням.: kaiserlich-königliche Landwehr ці k.k. Landwehr), набор у які ішоў выключна з Цызлейтаніі - паўночнай і заходняй часткі імперыі), і Каралеўскія венгерскія ганведы (ням.: königlich ungarische Landwehr, венг.: Magyar Királyi Honvédség, ці проста honvéd), якія набіраліся ў Транслейтаніі — у асноўным венгерская частка імперыі). З пачатку барацьбы паміж Аўстрыйскай імперыей і венгерскімі паўстанцамі і яшчэ два дзесяцігоддзя апасля венгерскія салдаты неслі службу ці ў змешаных частках ці па-за межамі Венгрыі. Пасля Аўстра-Венгерскага пагаднення 1867 года на свет з'явілася вышейзгаданая троістая армія. У гэтым выглядзе яна праіснавала да распаду Аўстра-Венгерскай імперыі ў 1918 гаду, пасля паразы ў Першай Сусветнай вайне. Фарміраванні агульнай "Імперскай і Каралеўскай Арміі" (kaiserlich und königliche Armee ці k.u.k.) у асноўным былі кепска трэніраваныя і мелі састарэлае ўзбраенне з-за таго, што Аўстрыйская і Венгерская часткі імперыі часта аддавалі перавагу шчодраму фінансаванню сваіх фарміраванняў, замест таго каб аднолькава абмундзіроўваць усе тры часткі арміі. Усе палкі Honvédség і Ландверу складаліся з трох батальёнаў, у той жа час як палкі агульнай k.u.k. арміі былі чатырохбатальённыя.

Гісторыя стварэння

Аўстра-Венгрыя пазбегла вялікіх войнаў ад свайго ўтварэння да 1914 года, але паспела паўдзельнічаць у некаторых невялікіх ваенных акцыях. Тым ня меньш, Генштаб распрацаваў планы баявых дзеянняў на выпадак сур'ёзных канфліктаў з суседнімі краінамі, асабліва з Італіяй, Сербіяй і Расійскай імперыяй. Напрыканцы 19га стагоддзя армія выкарыстоўвалася ў падаўленнях гарадскіх хваляванняў: у Вене ў 1882 і 1887, у Грацы супраць нямецкіх нацыяналістаў, супраць чэскіх нацыяналістаў у лістападзе 1897 у Празе ды супраць італьянскіх паўстанцаў у Трыесце у 1902. Самай буйной ваенная аперацыяй двуадзінай манархіі была акупацыя Босніі і Герцагавіны ўлетку 1878 году. Войскі пад началам Ёсіпа Філіпавіча і Сцяпана Йаванавіча, якія ўвайшлі ў правінцыю, не чакалі аніякага супраціву, але ж былі сустрэны сур'ёзнымі супрацьдзеяннямі з боку мусульманскага і праваслаўнага насельніцтва. Нягледзячы на паразы пры Магладжы і Тузле, у кастрычніку была ўзята Сараева. Але ж гэтая перамога каштавала Аўстра-Венгрыі каля 5000 забітых і параненых.

Арганізацыйная структура

Размеркаванне карпусоў

Агульная армія (ням.: Gemeinsame Armee) камплектуецца з усіх частак краіны і падпарадкоўваецца імперскаму ваеннаму міністэрству.

Ландвер (ням.: Landwehr) складаўся з дзвюх частак: аўстрыйскай і венгерскай, кожная з якіх фінансавалісь на сродкі Аўстрыі і Венгрыі, знаходзіліся у падпарадкаванні ўласнага міністэрства народнай абароны і меў свайго адмысловага начальніка.

Рэзерв (ням.: Reserve) прызначаўся для папаўнення Ландвера пры мабілізацыі, а рэкруцкі запас (ням.: Ersatzreserve), які ўтвараўся з тых рэкрутаў, якія заставаліся апасля папаўнення Агульнай арміі і Ландвераў, прызначаўся для замяшчэння стратаў Ландверу падчас вайны, а таксама для ўкамплектавання арміі пры недахопе рэзервістаў пры мабілізаціі.

Абагульняючым для ўсіх частак Аўстра-Венгерская арміі былі Ўставы. Каманднай мовай у імперскай арміі і аўстрыйскім Ландверы была нямецкая, у венгерскім Ландверы — венгерская, акрамя адной ганведная дывізіі — Аграмская, дзе камандавалі на харвацкай мове.

У Аўстра-Венгрыі быў агульны вайсковы абавязак, прызыву падлягалі ўсе мужчыны, узрост якіх дасягнуў 21 год. Не падлягалі прызыву толькі тыя, хто быў абмежаваны ў грамадзянскіх правах па прысуду суда.

Агульны тэрмін воінскай службы — 12 год, 3 гады з якіх у Агульная Арміі (ці 2 гады ў Ландверы), а пасля ў Рэзерве.

У мэтах камплектавання арміі тэрыторыя імперыі была падзелена на 112 акругоў папаўнення (ням.: Erganzungsbezirk); з іх 102 служыла для камплектавання 102 пяхотных полкоў, 3 — чатырох Цірольскіх стралковых палкоў, 4 (у Босніі і Герцагавіны) — чатырох Босне-герцагавінскіх палкоў, 3 (Прыбрэжжа, Фіўме і Далмацыі) — для камплектавання флоту; з марскіх – 2 аўстрыйскіх і адзін венгерскі. Кожны округ падзяляўся на пэўную лічбу прызыўных участкаў (ням.: Stellungsbezirk).

Першая Сусветная вайна

Салдат 6га Ландвернага палка ў баявой уніформе

Літаратура

• Генштаб Узброеныя сілы Аўстра-Венгрыі. Частка 1 = Вооруженныя силы Австро-Венгріи. Часть 1 — С-Пецярбург: Ваенная тыпаграфія, 1912. — 340 с.

Спасылкі

• Аўстра-Венгерскія Узброеныя Сілы ў 1900-1914
  
• Аўстра-Венгерскія наземныя сілы 1848-1918
  
• Узброеныя сілы Аўстра-Венгерскай Імперыі