Перайсці да зместу

Валодша

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Валодша
Нараджэнне невядома
Смерць не пазней за 1180
Бацька Давыд Усяславіч
Дзеці Андрэй Валодшыч[d] і Валодшыч[d]

Валодша (аг.-усх.-слав.: Володьша; пачатак XII ст. — да 1180) — напэўна, князь ізяслаўльскі (2-я палова XII ст.).

На думку Фёдара Успенскага, імя Валодша магло быць як самастойным, так і памяншальнай формай імёнаў з пачаткам на аснову Валод-/Улад- (Волод-)[1]. Самастойнае, напэўна, было б выпадкам вар’іравання асновы «-волод-» родавых імёнаў, як у сучаснай мове Слава→Слаўка ёсць формай ад усіх імёнаў з асновай -слав-/-слаў-[2]. За памяншальную форму сведчыць гіпакарыстычны суфікс, вядомы, напрыклад, і ў выпадку Святаслаў→Святоша[3]. Утварэнне імя па бацьку ад памяншальнай формы (Володьша→Володьшичь) не супярэчыць тагачаснай практыцы[4].

Упершыню згаданы Іпацьеўскім летапісам пад 1159 годам[5], калі разам з князем Брачыславам быў у Ізяслаўлі[5], названым для таго «отчынай», то бок бацькоўскім уладаннем. Паводле Васкрасенскага летапісу, у 1159 годзе менскія князі Глебавічы напалі на Ізяслаўль, Брачыслаў і Валодша трапілі ў палон, Брачыслаў быў закаваны ў жалеза[5]. Летапіс не называе кім Валодша даводзіўся Брачыславу, але іх лічаць братамі. У 1160 годзе, падчас паходу полацкага князя Рагвалода-Васіля на Менск, Брачыслава і Валодшу вызвалілі[5].

У 1180 годзе ў паходзе на Друцк браў удзел князь Андрэй Валодшыч (аг.-усх.-слав.: Андрѣи Володьшичь), напэўна, сын Валодшы. У тым самым паходзе бралі ўдзел і пляменнік Андрэя Валодшыча — Ізяслаў. Такім чынам, Валодша меў прынамсі яшчэ аднаго сына, якім асобна крыніцамі не згаданы і імя яго не вядома. Таксама, апошнім у спісе ўдзельнікаў, пасля андрэева пляменніка Ізяслава, запісаны нейкі Васілька Брачыславіч, магчыма, стрыечны брат Андрэя Валодшыча.

Ст҃ослав же [...] самъ сн҃мъ с Володимѣромъ поиде Новоугородоу Великомоу . сдоумав же Ӕрославъ съ Игоремь . поидоста . къ Дрьютьскоу . поємше с собою Половцѣ . а Всеволода Игорева брата . ѡставиша в Черниговѣ . и Ѡлга Ст҃ославича . и придоша Полотьскии кнѧзи . въ стретениє помагающе Ст҃ославоу . Василковича . Брѧчьславъ . изъ Витебьска . братъ єго Всеславъ с Полочанъı . с ними же бѧхоуть и Либь . и Литва Всеславъ Микоуличь . из Логажеска . Андрѣи Володьшичь . и сн҃овець єго Изѧславъ . и Василко Брѧцьславичь . снемшесѧ вси поидоша мимо Дрьютьскъ . [...]

На думку М. М. Карамзіна, М. П. Пагодзіна, П. М. Строева, А. М. Рапава[5], С. М. Салаўёва[6], М. Баўмгартэна[7] і іншых, князь Валодша быў сынам полацкага князя Васількі Святаславіча. Такая генеалогія не адпавядае сведчанню летапісу пра Ізяслаўль як «отчыну» Брачыслава[8], бо валоданне гэтым удзелам Васількам Святаславічам, ці прынамсі Святаславам Усяславічам, супярэчыць крыніцам. Такая неадпаведнасць у асноўным усведамляецца вышэйназванымі даследчыкамі. Ёсць і іншыя думкі, Мікола Ермаловіч атаясняў князя Валодшу з полацкім князем Вальдэмарам, згаданым у «Хроніцы Лівоніі» Генрыхам Латвійскім, але такое атаясненне храналагічна праблемнае, князь Вальдэмар вядомы з 1184 года, калі Валодша ўжо не жыў.

Зноскі

  1. ↑ Литвина, Успенский. С. 62, 133—134 прим. 77.
  2. ↑ Литвина, Успенский. С. 62, 133—134 прим. 77.
  3. ↑ Литвина, Успенский. С. 62.
  4. ↑ Литвина, Успенский. С. 132.
  5. ↑ а б в г д Рапов 1977, с. 63..
  6. ↑ Соловьёв, 1988, С. 502, 503.
  7. ↑ Baumgarten, 1927, C. 33, Табл. VIII. № 32.
  8. ↑ Богданов, Рукавишников 2002, с. 21.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Богданов В. П., Рукавишников А. В. Взаимоотношения полоцких и смоленских князей в XII — первой трети XIII века // Вопросы истории. — 2002. — № 10. — С. 19-31.
  • Литвина А. Ф., Успенский Ф. Б. Выбор имени у русских князей в X—XVI вв.: Династическая история сквозь призму антропонимики.. — М.: Индрик, 2006. — 904 с. — 1 000 экз. — ISBN 5-85759-339-5.
  • Рапов О. Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в.. — М.: Изд-во МГУ, 1977. — 268 с.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Валодша&oldid=4807754"