Палітыка

Палі́тыка (грэч. πολιτικός — дзяржаўныя, грамадскія справы, ад грэч. πολίτης — грамадзянін, далей ад грэч. πόλις — горад; стар.-грэч. λόγος — думка, прычына) — арганізацыйная і рэгулятыўна-кантрольная сфера дзейнасці, звязаная з размеркаваннем і ажыццяўленнем улады, рэгуляваннем грамадскіх адносін.

Тэрмін стаў пашыраным пад уплывам трактата Арыстоцеля «Палітыка». Як спецыфічны від дзейнасці ўзнікла разам з дзяржавай. Напачатку палітыкай называлі дзейнасць дзяржавы ўнутры краіны і за яе межамі, узаемадзеянні паміж грамадскімі сіламі, імкненні розных сацыяльных груп да заваявання, утрымання і выкарыстання ўлады, да захавання або разбурэння соцыуму. Сучасная палітыка мае мнагамерны характар і выступае ў трох асноўных аспектах: як сфера грамадскага жыцця; як найважнейшы від сацыяльнай актыўнасці грамадскіх суб'ектаў; як від грамадскіх адносін, узаемаадносін паміж асобамі, сацыяльнымі групамі, класамі, нацыямі, дзяржавамі.

Змест палітыкі складаюць: адносіны паміж сацыяльнымі суб'ектамі наконт улады, інтарэсы; тэарэтычныя, ідэалагічныя і духоўныя каштоўнасці (найбольш важныя: свабода, дэмакратыя, правы чалавека, сацыяльная справядлівасць, салідарнасць і г.д.).

Палітычная навука

Асноўны артыкул: Паліталогія

Палітычная навука ці паліталогія — навука аб палітыцы, аб заканамернасцях развіцця палітычнага працэсу, палітычнай сістэмы і ўлады; аб сутнасці, формах і метадах дзейнасці ўсіх суб’ектаў палітыкі. Вывучае палітычнае жыццё грамадства, палітычныя працэсы, сістэмы і з’явы, дзейнасць людзей, якая накіравана на заваяванне, утрыманне і выкарыстанне ўлады. Як навука склалася да сярэдіны XX ст. Сумежныя прадметы паліталогіі — палітычная філасофія і публічная адміністрацыя. Палітфіласофія шукае ўнутраныя прычыны палітыкі і этыку публічных паводзінаў. З іншага боку, публічная адміністрацыя аналізуе практыку кіравання.

Палітычныя сістэмы і ідэалогіі

На сёняшні дзень у свеце вядома 20 палітычных і ідэалагічных сістэмаў:

Аўтакратыя Аўтарытарызм Анархізм Дэмакратыя Дыктатура

Камунізм Кансерватызм Касмапалітызм Лібералізм Марксізм

Мілітарызм Нацызм Нацыяналізм Пацыфізм Плутакратыя

Сацыялізм Тэакратыя Таталітарызм Тымакратыя Фашызм

Літаратура

• Бубнаў Ю. М., Пушкін І. А. Паліталогія: Курс лекцый. — Магілёў: УА МДУХ, 2006. — 176 с.
• Катляроў І. В. Палітыка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
• Гринин Л. Е. Государство и исторический процесс. Политический срез исторического процесса. — М.: УРСС, 2007. — ISBN 5-484-01008-X.
• Ильин В. В., Панарин А. С. Философия политики. — Издательство МГУ, 1994. — 284 с. — ISBN 5-211-03326-4.
• Штёкль К. Сообщество после субъекта. Православная интеллектуальная традиция и философский дискурс политического модерна. — Вопросы философии, 2007. — № 8. — С. 34-46.
• Новицкий И. Я. Управление этнополитикой Северного Кавказа — Краснодар 2011. — 270 с., ISBN 978-5-94945-030-7
• Политология. Политика как общественное явление (нявызн.). rudn.ru. Архівавана з першакрыніцы 28 красавіка 2013. Праверана 24 красавіка 2013.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Палітыка