Канфедэрацыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Канфедэра́цыя (англ.: Confederation, ням.: Konföderation, лац.: Confœderatio) — палітычны саюз, кожны член якога захоўвае незалежнасць. Форма дзяржаўнага або сацыяльнага ладу. Дзяржава-канфедэрацыя мае ўласныя органы дзяржаўнай улады і кіравання, але адначасова стварае спецыяльныя органы для каардынацыі дзейнасці ў пэўных, дакладна вызначаных сферах (перш за ўсё ваеннай, радзей знешнепалітычнай, эканамічнай і іншых сферах).

Прыкметы канфедэрацыі[правіць | правіць зыходнік]

  1. Адсутнасць агульнай для ўсёй канфедэрацыі адзінай тэрыторыі і дзяржаўных меж.
  2. Адсутнасць агульных заканадаўчых органаў і сістэмы кіравання.
  3. Адсутнасць агульнай для ўсіх удзельнікаў канстытуцыі, заканадаўства, грамадзянства, фінансавай сістэмы.
  4. Адсутнасць суверэнітэту канфедэрацыі, але захаванне міжнароднага статусу ўдзельнікаў.
  5. Наяўнасць агульнага канфедэратыўнага органа, які складаецца з дэлегатаў суверэнных дзяржаў.
  6. Рашэнні агульных канфедэратыўных органаў ажыццяўляюцца па прынцыпе кансенсусу.
  7. Магчымасць выхаду са складу канфедэрацыі.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Самым яскравым прыкладам існавання канфедэрацыі прынята лічыць Швейцарыю. Такі дзяржаўны лад яна набыла пасля таго, як 1 жніўня 1291 года тры швейцарскія кантоны падпісалі «Саюзны ліст». Цікава, што калі ў 1798 годзе Францыя акупавала Швейцарыю і пераўтварыла яе ва унітарную Гельветычную Рэспубліку, унітарны лад не прыжыўся ў былой канфедэрацыі і ўжо ў 1803 годзе Францыі прыйшлося вярнуць «адабраную» дэцэнтралізаваную сістэму ўлады. Аднак ужо ў сярэдзіне XIX стагоддзя працэс федэралізацыі Швейцарыі набраў вялікія абароты. Прыкладам таго можа служыць прыгнечанне спробы сецэсіі сямі кантонаў у 1847 годзе.

На сённяшні дзень ніводную дзяржаву нельга назваць строга канфедэратыўнай. Пры гэтым канфедэратыўная думка развіваецца досыць актыўна. Развіццё прыкмет канфедэрацыі адбываецца не ў выніку працэсаў дэцэнтралізацыі ўнутры вялікіх дзяржаў, а ў выніку аб’яднання дзяржаў.

Дзяржавы-канфедэрацыі[правіць | правіць зыходнік]

Іншыя значэнні[правіць | правіць зыходнік]