Данскі фронт

Данскі фронт
руск.: Донской фронт
Эмблема УС
Гады існавання	30 верасня 1942 — 15 лютага 1943
Краіна	СССР
Падпарадкаванне	камандуючаму войскамі фронту
Уваходзіць у	Узброеных Сіл СССР
Тып	фронт
Складаецца з	упраўленне, аб'яднанні, злучэнні, воінскія часці і ўстановы
Колькасць	аб'яднанне
Удзел у	Вялікая Айчынная вайна
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	Канстанцін Ксавер’евіч Ракасоўскі

Данскі́ фронт — аператыўна-стратэгічнае аб'яднанне ў узброеных сілах СССР падчас Вялікай Айчыннай вайны. Фронт адыграў адну з найважнейшых роляў у Сталінградскай бітве.

Сталінградская бітва

Фронт практычна пачаў сваё існаванне 1 кастрычніка 1942 года. На момант стварэння Данскога фронту яго войскі трывала замацаваліся на рубяжы ў міжрэччы Волгі і Дона і вялі актыўную абарону. Асноўная дырэктыва стаўкі патрабавала ад войскаў фронту ўтрымліваць мяжу па рацэ Дон, два важных плацдарма на паўднёвым беразе ракі і контрударамі у міжрэччы аказваць падтрымку Сталінградскаму фронту ў яго задачы па ўтрыманню Сталінграда. У кастрычніку 1942 года фронт сіламі 24-й і 66-й армій праводзіць наступальную аперацыю па скоўванню ў міжрэччы групоўкі войскаў праціўніка.

Каб палегчыць становішча 62-й арміі, 19 кастрычніка 1942 года (панядзелак) з раёна паўночней горада перайшлі ў наступ войскі Данскога фронту. Генералу Ракасоўскаму ставіліся рашучыя задачы: прарваць абарону праціўніка, злучыцца з войскамі Сталінградскага фронту, „вынішчыць варожую групоўку, прарваўшуюся да ракі Волга“.

Дадзеная аперацыя дазволіла перагрупаваць і засяродзіць войскі для аперацыі «Уран». У канцы кастрычніка з падпарадкавання Данскога фронту выведзеныя 63-я і 21-я арміі, якія размяшчаліся на яго правым крыле, і перападпарадкаваныя Паўднёва-Заходняму фронту.

4 лістапада камандаванне фронту атрымала задачы па маючай адбыцца аперацыі. Войскі Данскога фронту 19 лістапада павінны наступаць з плацдарма ў Клецкай і з раёна Качалінскай. Разграміўшы супрацьстаяўшыя нямецкія войскі, прасоўвацца ў агульным кірунку на Верцячы і ва ўзаемадзеянні з войскамі Паўднёва-Заходняга фронту акружыць і знішчыць праціўніка ў малой лукавіне Дона. Пасля гэтага, сумесна з войскамі Сталінградскага фронту, прыступіць да знішчэння асноўнай варожай групоўкі, акружанай у раёне Сталінграда. Да гэтага часу ў распараджэнне камандавання фронту з складу Паўднёва-Заходняга фронту вяртаецца 21-я армія. Асаблівая роля адводзілася прымыкаючай да пазіцый Паўднёва-Заходняга 65-й арміі генерал-лейтэнанта Паўла Іванавіча Батава, якая сумесна з сіламі суседняй 21-й арміі павінна была, прарваўшы фронт, наступаць у паўднёва-ўсходнім напрамку на хутар Верцячы. На часці 24-й арміі генерал-маёра І. В. Галаніна ўскладалася складаная задача па прарыву фронту ў раён, які прымыкае да ўсходняга берага Дона, і, па меры магчымасцяў, прасоўвання ў напрамку хутара Верцячы, з мэтай перашкодзіць адыходу на гэты бераг ракі варожых войскаў, якія дзейнічалі супраць 65-й і 21-й армій. Камандуючаму 66-й арміяй Аляксею Сямёнавічу Жадаву ставілася задача па скоўванню войскаў праціўніка ў раёне міжрэччы. У працэсе наступлення 24-я армія, з прычыны сваёй агульнай слабасці, асаблівага поспеху ў ажыццяўленні пастаўленых задач не дасягнула. 65-я армія з пастаўленымі перад ёй задачамі ў цэлым справілася. У выніку наступлення шматтысячная групоўка праціўніка ў раёне Сталінграда апынулася блакаваная ў кальцы, паўночна-заходнюю палову якога ўяўлялі войскі Данскога фронту.

З моманту стварэння Сталінградскага катла Данскі фронт, стымуліруемы патрабаваннямі Стаўкі, праводзіць мерапрыемствы па ліквідацыі сіл акружанага праціўніка. 9 снежня 1942 года генерал-палкоўнік А. М. Васілеўскі зацвярджае ў Стаўцы план аперацыі па ліквідацыі абараняючайся нямецкай групоўкі, распрацаваны пры непасрэдным удзеле кіруючага складу Данскога фронту. Але 12 снежня войскі Эрых фон Манштэйна разгарнулі наступленне супраць войскаў Сталінградскага фронту і падрыхтоўка Данскога фронту да правядзення маючай адбыцца аперацыі была прыпыненая. 19 снежня для аказання дапамогі ва ўзмацненні артылерыяй і боепрыпасамі ў размяшчэнне фронту прыбыў камандуючы артылерыяй Чырвонай Арміі генерал-палкоўнік Мікалай Мікалаевіч Воранаў, які прыняў найактыўны ўдзел у перапрацоўцы плана «Кальцо». Істотную дапамогу ў падрыхтоўцы аперацыі аказвалі гэтак жа знаходзячыяся ў штабе фронту прадстаўнікі Стаўкі Аляксандр Аляксандравіч Новікаў і Аляксандр Яўгенавіч Галаванаў. 27 снежня абноўленая версія плана была прадстаўлена ў Стаўку. Данскі фронт павінен быў знішчыць дваццаць дзве варожыя дывізіі, агульная колькасць якіх да канца снежня складала 250 тысяч чалавек. Акружаны праціўнік не толькі меў значныя сілы, але і абапіраўся на добра падрыхтаваныя ў інжынерным дачыненні пазіцыі, значна развітыя ў глыбіню.30 снежня, згодна з дырэктывай Стаўкі аб перадачы ўсіх войскаў, задзейнічаных пад Сталінградам, у склад Данскога фронту ўліліся 57-я, 64-я і 62-я арміі. Дата пачатку наступлення была прызначана на 10 студзеня 1943 года. У выніку баёў войскі праціўніка былі рассечаны на паўночную і паўднёвую групоўкі. Паўднёвая спыніла сваё існаванне 31 студзеня, з паланеннем штаба фельдмаршала Паўлюса, паўночная —2 лютага. У ходзе разлютаваных баёў войскі Данскога фронту панеслі істотныя страты ў людзях, таксама частка фарміраванняў была пакінута ў раёне Сталінграда для аднаўлення разбуранай інфраструктуры. На падставе дырэктывы Стаўкі ВГК ад 5 лютага 1943 года Данскі фронт 15 лютага 1943 года пераўтвараўся ў Цэнтральны.

Камандаванне фронту

Канстанцін Ксавер’евіч Ракасоўскі

Паштовая марка СССР (1976)

Камандуючы:

• Канстанцін Ксавер’евіч Ракасоўскі (верасень 1942 — люты 1943), генерал-лейтэнант, з студзеня 1943 г. — генерал—палкоўнік;

Члены Ваеннага Савета:

• Аляксей Сяргеевіч Жалтоў (верасень — кастрычнік 1942), карпусны камісар;
• Аляксей Іларыёнавіч Кірычэнка (кастрычнік — снежань 1942), брыгадны камісар;
• Канстанцін Фёдаравіч Цялегін (снежань 1942 — люты 1943), генерал-маёр;

Начальнік штаба:

• М. С. Малінін (верасень 1942 — люты 1943), ген.-маёр, з снежня 1942 генерал-лейтэнант.

Склад фронту

• 1-я гвардзейская армія (30 верасня — 16 кастрычніка 1942 года)
• 21-я армія (30 верасня — 28 кастрычніка 1942 года; 28 лістапада 1942 года — 3 лютага 1943 года)
• 24-я армія (30 верасня 1942 года — 1 лютага 1943 года)
• 63-я армія (30 верасня — 29 кастрычніка 1942 года)
• 66-я армія (30 верасня 1942 года — 6 лютага 1943 года)
• 4-я танкавая армія (з 22 кастрычніка 65-я армія) (30 верасня 1942 года — 15 лютага 1943 года)
• 16-я паветраная армія (30 верасня — 15 лютага 1943 года)
• 57-я армія (1 студзеня — 1 лютага 1943 года)
• 62-я армія (1 студзеня — 6 лютага 1943 года)
• 64-я армія (1 студзеня — 6 лютага 1943 года)

Спасылкі

• К. К. Рокоссовский «Солдатский долг» (издательство «Олма-пресс», 2002, ISBN 5-94850-001-2)
• 60 гадоў Перамогі. Архівавана 29 чэрвеня 2009. Дадатак да афіцыйнага сайту МА Расіі.
• Фронт
• Данскі фронт