Бітва пры Варнакерце
| Бітва пры Варнакерце | |||
|---|---|---|---|
| Дата | снежань 702 года | ||
| Месца | правінцыя Арарат, гавар Масяцотн, на правым беразе рэкі Аракс, на паўночным схіле Масіса Арменія | ||
| Вынік | перамога армянскага боку | ||
| Праціўнікі | |||
|
|||
| Камандуючыя | |||
|
|||
| Сілы бакоў | |||
|
|||
| Страты | |||
|
|||
| Гісторыя Арменіі |
|---|
 |
Бітва пры Варнакерце (арм.: Վարդանակերտի ճակատամարտ; снежань 702) — адна з самых вялікіх бітваў у гісторыі супрацьстаяння Арменіі арабскаму валадарству. Армяне дасягнулі поўнага поспеху і стварылі ўсе ўмовы для наступнага разрастання Першага паўстання Арменіі (702—705 гады).
Пачатак вайны[правіць | правіць зыходнік]
Пасля канчатковага ўсталявання арабскай улады ў Арменіі і распачатых рэпрэсіі супраць армян патрык Арменіі Смбат Багратуні (693—726) у паселішчы Акары (на паўднёвых схілах Масіса) сабраў на савет армянскіх вяльможаў для ўзгаднення плана далейшых дзеянні. Некаторыя прапанавалі адразу пачаць паўстанне, але, падлічыўшы свае сілы, нахарары Арменіі пад канец прыйшлі да высновы, што лепшы варыянт, гэта проста перабрацца ў Візантыю і там чакаць развіцця падзеі. Пазнаўшы пра сход армян, сабраныя ў адзіна арабскія сілы Арменіі пачалі прасоўвацца ў іх бок. У сваю чаргу адведаўшы пра пасоўванне арабаў, армяне адступілі на поўнач і ўмацаваліся ў сяле Варданакерт. Арабскае войска пераправілася праз Аракс і пад вечар падышло да паселішча. Пачаліся перамовы, якія скончыліся безвынікова: арабы патрабавалі поўнай капітуляцыі армян і не пад якой падставай не хацелі выпускаць іх са сваіх валоданні.
Пасля няўдалых перамоў арабскія ваяры размясціліся на чыстай падлозе, проста на снезе і, у такім стане правядучы асноўную частку ночы, праз некалькі гадзін цалкам пазбавіліся баяздольнасці. У сваю чаргу армяне, разумеючы, што ім усё роўна няма чаго губляць, падрыхтаваліся да начной атакі.
Бітва[правіць | правіць зыходнік]
Проста перад світанкам армянскія вершнікі раптам атакавалі змерзлых да костак арабаў і ўшчэнт разграмілі іх. Некаторая частка варожых ваяроў паспрабаваў праз лёд перабрацца на іншы бераг Аракса, але лёд трэснуў і апошнія патанулі ў ледзяной вадзе.
Выратаваліся ўсяго 300 чалавек, за якіх заступілася сваячка аднаго з армянскіх камандзіраў, Шушанна. Страты армян былі мізэрнымі.
Пасля бітвы[правіць | правіць зыходнік]
Пасля бітвы армянскія вяльможы падзяліліся: Смбат і Ашот перайшлі ў візантыйскія ўладанні і паспяховымі перамовамі змаглі пераканаць імперыі падаць руку дапамогі армян, у тым выпадку, як Смбат Арцруні, Вард Рштуні і іншыя вярнуліся ў свае ўладанні і пачалі вайну супраць захопнікаў. У пачатку і ў сярэдзіне студзеня 703 года арабы патрывалі паразы адпаведна ў бітвах у паселішчы Гуканк (правінцыя Васпуракан, гавар Рштунік) і ў гавары Вананд (у Карса). Да канца месяца адбылася яшчэ адна параза арабаў, на гэты раз ля Ерэвана. Улада арабскіх намеснікаў была практычна ліквідавана, асабліва ў святле таго, што Візантыя перайшла ў наступ з боку Кілікіі і ў 704 годзе дамаглася некалькіх сур'ёзных перамог супраць арабаў. Сітуацыя памянялася не ў карысць армян толькі ў 705 годзе, калі перайшоўшыя ў наступ ужо ў Арменіі візантыйскія войскі і армянскае войска, якое далучылася да іх, па віне маладушнасці імперскіх салдат, якія проста падаліся ва ўцёкі ў самым пачатку бітвы, у бітве ля паселішча Драшпет (у Карса) пацярпела ад арабаў сур'ёзную паразу.
Пасля гэтага арабы захапілі гарады Нахічэван і Джуха. У новых ўмовах армяне змушаны былі пайсці на перамовы, у выніку якіх I паўстанне Арменіі скончылася. І хоць дэ-юрэ статус армян не памяняўся, але дэ-факта пасля гэтых падзеі арабы істотна абмежавалі сваю рэпрэсіўную палітыку ў адносінах да армянскага насельніцтва.