Охрыд

Горад Охрыд макед.: Охрид Герб Сцяг Краіна Паўночная Македонія Статыстычны рэгіён Паўднёва-Заходні Абшчына Охрыд Каардынаты 41°07′01″ пн. ш. 20°48′07″ у. д. Граданачальнік Аляксандар Пятрэскі (СДСМ) Ранейшыя назвы Ліхнідос Плошча 389,93 км² Вышыня цэнтра 695 м Водныя аб’екты Ахрыдскае возера Афіцыйная мова македонская Насельніцтва ▼38 818 чал. (2021) Нацыянальны склад македонцы, албанцы, туркі Канфесійны склад праваслаўе, іслам, каталіцтва Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Тэлефонны код +389 46 Паштовы індэкс 6000 Аўтамабільны код OH Афіцыйны сайт ohrid.org.mk (макед.)(англ.) Охрыд на карце Паўночнай Македоніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

О́хрыд — горад на ўсходнім беразе Ахрыдскага возера ў Паўночнай Македоніі. Насельніцтва — каля 55,8 тыс. жыхароў. У горадзе вялікая колькасць маляўнічых дамоў і помнікаў, асноўным артыкулам бюджэту горада з’яўляецца турызм. Размешчаны на ўсход ад Тыраны (Албанія) і на паўднёвы захад ад Скоп’е. Паводле адной са здагадак назва Охрыд — славянскага паходжання і азначае «на градзе», гэта значыць «на гары».

У 1979/1980 гадах Охрыд і Ахрыдскае возера былі ўключаны ў спіс аб’ектаў сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Гісторыя

Від на Охрыд з Крэпасці Самуіла

Сучасны горад Охрыд пабудаваны на месцы антычнай грэчаскай (іліра-македонскай) калоніі Ліхнідос (грэч. Λυχνιδός), вядомай яшчэ з II—III стагоддзяў да н.э. У 148 годзе да н.э. калонія была захоплена рымлянамі, якія пасля разбуральнага землетрасення ў 518 годзе амаль цалкам яе перабудавалі, з грэчаскіх пабудоў захаваліся толькі мармуровыя слупы.

У перыяд рымскага і візантыйскага валадарства горад з’яўляўся важным гандлёвым пунктам на пабудаванай рымлянамі дарозе ад узбярэжжа Адрыятычнага мора да Канстанцінопаля, вядомай як Эгнаціева дарога (лац.: Via Egnatia). Археалагічныя раскопкі пацвярджаюць, што горад вельмі даўно прыняў хрысціянства. Епіскапы Ліхнідоса бралі ўдзел у першых сусветных саборах.

Да канца V — пачатку VI стагоддзяў горад паступова засяляецца славянскімі народамі. У 861 годзе ўваходзіць у склад Балгарыі і неўзабаве атрымлівае сучасную назву (пад назвай Охрыд упершыню згадваецца ў 879 годзе). У Охрыдзе з 886 года вядзе асветніцкую дзейнасць вучань Кірыла і Мяфодзія Св. Клімент Охрыдскі, які заснаваў у Охрыдзе па распараджэнні балгарскага цара Барыса кніжную школу па перакладзе царкоўных грэчаскіх кніг на славянскую мову. Лічыцца, што менавіта ў Охрыдзе ўпершыню быў створаны алфавіт кірыліца.

З 990 да 1015 гады Охрыд быў сталіцай Балгарскага царства цара Самуіла. Над горадам дагэтуль застаюцца руіны яго крэпасці. З 990 па 1018 у Охрыдзе мелася свая патрыярхія. Тым не менш, пасля заваявання Охрыда Візантыяй у 1018, у Охрыдзе застаўся толькі архіепіскап Охрыдскага аўтакефальнага архіепіскапства, які падпарадкоўваўся патрыярху канстанцінопальскаму. Пад валадарствам Візантыі была пабудавана вялікая колькасць храмаў.

Пры Іване Асене II (1218—1241) быў уключаны ў склад адноўленага незалежнага Балгарскага царства. У 1334 годзе заваяваны сербскім каралём Стэфанам Душанам.

У 1394 годзе горад акупуе Асманская імперыя, пад уладай якой ён застаецца да 1912 года, паступова прыходзячы ў заняпад. У 40-х гадоў XIX стагоддзя рускі славіст Віктар Грыгаровіч адзначыў, што насельніцтва горада пераважна балгарскае, а таксама валашскае і турэцкае і часткова — грэчаскае і албанскае. Паводле даных балгарскага этнографа Васіла Кынчава ў канцы XIX стагоддзя колькасць насельніцтва Охрыда складала 14 860 чалавек — 8 000 балгары, 5 000 туркі, 300 албанцы-мусульмане, 300 албанцы-хрысціяне, 460 валахі і 600 цыгане.

У 1913 годзе, пасля заканчэння Першай Балканскай вайны адышоў да Сербіі.

Царква Св. Іаана Багаслова над возерам

Дэмаграфія

Паводле перапісу 2002 года, у горадзе Охрыд пражывала 42 033 жыхароў.

Этнічны склад:

• македонцы, 33 791 (80,4 %)
• албанцы, 2959 (7,0 %)
• туркі, 2256 (5,4 %)
• іншыя, 3027 (7,2 %)

Родныя мовы жыхароў горада:

• македонская, 34 910 (83,1 %)
• албанская, 3957 (9,4 %)
• турэцкая, 2226 (5,3 %)
• іншыя, 1017 (2,4 %)

Рэлігійны склад:

• праваслаўныя хрысціяне, 33 987 (80,9 %)
• мусульмане, 7599 (18,1 %)
• іншыя, 447 (1,1 %)

Помнікі гісторыі і культуры

• Антычны тэатр
• Базіліка Св. Сафіі
• Мячэць Зейнал Абідзіна
• Мячэць імя прарока Мухамеда
• Манастыр Перыўлепты Охрыдскай
• Манастыр Св. Навума Охрыдскага
• Плаошнік — адноўлены сабор Св. Клімента Охрыдскага і руіны «ўніверсітэта»
• Самуілава твердзіна — крэпасць
• Храм Багародзіцы Захумскай Св. Завум
• Храм Св. Іаана Канеа
• Дом сям’і Робевых

Гарады-пабрацімы

• Піран; Славенія
• Падольск; Расія
• Вуланганг; Аўстралія
• Будва; Чарнагорыя
• Катвейк; Нідэрланды
• Вінкаўцы; Харватыя
• Ялава; Турцыя
• Сафранбалу; Турцыя
• Плоўдзіў; Балгарыя
• Далянь; Кітай
• Уінсар; Канада
• Паградзец; Албанія
• Крагуевац, Сербія

Гл. таксама

Сусветная спадчына ЮНЕСКА, аб’ект № 99 рус. • англ. • фр.