Талька (вёска)

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
У гэтага паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Талька.
Вёска
Талька
Талька. Чыгуначная станцыя ў Тальцы.jpg
Чыгуначная станцыя ў Тальцы (2018-07-04)
Краіна
Вобласць
Раён
Сельсавет
Каардынаты
Першае згадванне
Насельніцтва
Часавы пояс
Тэлефонны код
+375 1713
Паштовы індэкс
222813
Аўтамабільны код
5
Талька на карце Беларусі ±
Талька (вёска) (Беларусь)
Талька (вёска)
Талька (вёска) (Мінская вобласць)
Талька (вёска)

Та́лька[1] (трансліт.: Taĺka, руск.: Талька) — вёска ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці, на рацэ Тальцы. Уваходзіць у склад Блужскага сельсавета. За 21 км на паўднёвы ўсход ад Мар’інай Горкі, за 83 км ад Мінска.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Пад уладай Расійскай імперыі[правіць | правіць зыходнік]

Першыя пісьмовыя згадкі Талькі датаваныя 1833 годам. Паводле дакумента «Аб ліквідацыі Смілавіцкага місіянерскага рымска-каталіцкага манастыру», які захоўваецца ў Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі, пасля паўстання 1830—1831 гадоў расійскія ўлады для абмежавання каталіцкага і польскага ўплыву зачынілі Касцёл Святога Вінцэнта і кляштар місіянераў у Смілавічах. Маёмасць кляштара было загадана прадаць з адкрытага торгу і грошы перадаць у казну Мінскай губерні. На торг з’ехаліся шляхта і купцы-яўрэі, у тым ліку згадваецца купец Ёсель Ёселевіч з Талькі.

Пасля адкрыцця ў 1873 годзе руху на ўчастку Вілейка — Бабруйск Лібава-Роменскай чыгункі вёска пачала развівацца і расці.

У пачатку XX ст. вядомы як маёнтак у Амельнянсай воласці Ігуменскага павета Мінскай губерні.

Найноўшы час[правіць | правіць зыходнік]

Кніга «Талька і наваколлі», аўтар Наталля Валянцінаўна Ільініч.

У Першую сусветную вайну ў лютым — снежні 1918 года была пад акупацыяй войскаў кайзераўскай Германіі.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай вёска абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі вёска ўвайшла ў склад БССР.

У жніўні 1919 — ліпені 1920 года вёска знаходзілася пад польскай уладай.

З 20 жніўня 1924 года да 30 кастрычніка 2009 года вёска ўваходзіла ў склад і з’яўлялася цэнтрам Талькаўскага сельсавета.

З канца чэрвеня 1941 года да 2 ліпеня 1944 года акупіравана нямецкімі войскамі.

З 20 па 22 верасня 1941 года ў лесе каля Талькі нямецка-фашысцкімі захопнікамі было расстраляна мірнае яўрэйскае насельніцтва Талькі. На месцы іх пахавання былі пастаўлены мармуровыя пліты з прозвішчамі забітых: Прус, Цывіны, Зубаравы, Фрукмкіны, Меламед, Розін, Кац. Ініцыятарам мемарыяла выступіў генерал Ілья Прус, сваякі якога таксама ў ліку забітых.

Да 30 кастрычніка 2009 года вёска ўваходзіла ў склад і з’яўлялася цэнтрам Талькаўскага сельсавета[2].

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Дэмаграфічныя дадзеныя[правіць | правіць зыходнік]

  • 2002 — 443 жыхары, 213 двароў
  • 2007 — 403 жыхара
  • 2010 — 345 жыхароў

Рэлігія[правіць | правіць зыходнік]

  • Рэлігія

  • Праваслаўная царква ў Тальцы (19 красавіка 2013).

  • Свята-Пакроўская царква (4 ліпеня 2018).

  • Свята-Пакроўская царква, від збоку (4 ліпеня 2018).

  • Могілкі

  • Будынак былой сінагогі

Сімвалы[правіць | правіць зыходнік]

Неафіцыйны герб Талькі

У якасці неафіцыйнага геральдычнага знака Талькі выкарыстоўваецца герб, прыдуманы ў 2004 годзе вучнямі Талькаўскай сярэдняй школы падчас падрыхтоўкі да свята «Наш край». Апісанне: у белым полі «нямецкага» шчыта пасярэдзіне намалявана чорная падкова[3].

Культура і грамадства[правіць | правіць зыходнік]

Каля Талькі праводзіцца штогадовы беларускі музычны фестываль «Талькаўскі фэст».

  • Талькаўская сельская бібліятэка. У 1917 г. у прыватным доме была адкрыта хата-чытальня. Перад вайной хату-чытальню змяніла багатая бібліятэка, для якой было пабудавана спецыяльнае памяшканне. Падчас баявых дзеянняў былі знішчаны ўсе кнігі, захаваліся толькі тыя, што засталіся на руках у чытачоў. З іх і пачаў фарміравацца кніжны фонд бібліятэкі. 8 сакавіка 1949 г. быў падпісаны загад № 4 аддзела культуры Пухавіцкага раённага Савета «Аб адкрыцці Талькаўскай хаты-чытальні». Зараз бібліятэка з’яўляецца не толькі прапагандыстам кнігі і захавання кніжных багаццяў, але і арганізатарам вольнага часу наведвальнікаў. Вядзецца цікавая работа па выхаванню беларускасці, павагі да сваёй Радзімы, яе гісторыі і культуры. Фонд бібліятэкі налічвае 6,5 тыс. экзэмпляраў, з іх больш за 2,2 тыс. выданняў — на беларускай мове. Штогод тут абслугоўваюцца болей 400 чытачоў, з якіх 90 — дзеці ва ўзросце да 15 гадоў.
  • Дзейнічае палац культуры

Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]

Славутасці[правіць | правіць зыходнік]

  • Курганны могільнік.
  • Мемарыяльная дошка ў памяць пра Якуба Коласа
  • Помнік загінулым салдатам і партызанам у перыяд Вялікай Айчыннай вайны (1941—1945)
  • Магіла ў Тальцы сяржанта Емяльянава і партызана з Чэхіі Вільяма Гамулы (1924—1944)
  • Чыгуначная казарма пачатку XX стагоддзя
  • Мемарыяльны знак на месцы, дзе 22 верасня 1941 года расстралялі 280 жыхароў вёскі. Па сведчаннях сведак фашысты сагналі ўсіх габрэяў у лес, прымусілі капаць яму, класціся туды тварам уніз і расстрэльвалі. Толькі ў 70-е гады з’явіліся прыватныя помнікі на месцы расстрэлу. На дадзены момант няма нават поўнага спіса ўсіх пахаваных.
  • Дом, у якiм жыу Я. Колас. Менавiта у гэтым доме Якуб Колас напiсау «Міхасёвы прыгоды» i «Дрыгву». Узгадывау Тальку i aднaiменую рэчку у сваiх творах [4].

Страчаная спадчына[правіць | правіць зыходнік]

  • Сінагога
  • Культура і грамадства
  • Cemetery of the Jews killed by nazis 22.09.1941 in Talka.JPG
  • Cemetery of the Jews killed by nazis 22.09.1941 in Talka - General Pruss.JPG
  • Cemetery of the Jews killed by nazis 20.09.1941 in Talka Zubarevy.JPG
  • Cemetery of the Jews killed by nazis 22.09.1941 in Talka Melamed Kats family.JPG
  • Cemetery of the Jews killed by nazis 22.09.1941 in Talka Frumkin Family.JPG

  • Дом культуры і бібліятэка ў Тальцы

  • Мемарыяльная дошка ў памяць пра Якуба Коласа, які жыў калісьці ў Тальцы

  • Помнік загінулым салдатам і партызанам у перыяд Вялікай Айчыннай вайны (1941 - 1945)

  • Talka Monument of Soldier.JPG

  • Магіла ў Тальцы сяржанта Емяльянава і партызана з Чэхіі Вільяма Гамулы (1924 - 1944)

  • Уваход у лядоўню, пабудаваную ў 1913 годзе. Талька

  • Чыгуначная службовая пабудова канца XIX—пачатку XX ст.

  • Чыгуначная службовая пабудова канца XIX—пачатку XX ст.

  • Чыгуначная казарма пачатку XX стагоддзя

  • Чыгуначная казарма пачатку XX стагоддзя

Сацыяльная сфера[правіць | правіць зыходнік]

Ахова здароўя[правіць | правіць зыходнік]

  • Бальніца. Талькаўская бальніца пачала працаваць у 1950 годзе. У лякарні працаваў заслужаны лекар БССР Жданавіч Т. А.
  • Дзіцячы аздараўленчы лагер «Лясная казка». Заснаваны ў 1971 годзе. Першая назва «Гайдаравец». З 1999 года належыць пуховіцскаму РАА[5][6].

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

  • У вёсцы знаходзіцца талькаўскае лясніцтва.
  • Аграсядзіба «Талькаўскія сцежкі» [8].
  • Пошта

Чыгунка[правіць | правіць зыходнік]

Праз тэрыторыю вёскі праходзіць Мінскае аддзяленне Беларускай чыгункі Мінск — Гомель. Знаходзіцца станцыя Талька

  • Эканоміка

  • Чыгуначная станцыя ў Тальцы (8 мая 2013)

  • Talka River.JPG

  • Талькаўскае лясніцтва

  • Аўтапрыпынак.

  • Аграсядзіба “Талькаўскія сцежкі”.

  • Аграсядзіба “Талькаўскія сцежкі”. Шопа

  • Пошта.

  • Крама

  • Крама

Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

  • Галерэя

  • Стары дом каля чыгуначнай станцыі. Пабудаваная для сем'яў чыгуначнікаў у канцы 19-пач.20 ст.

  • Дом які да ІІ-й Сусветнай вайны належыў яўрэям.

  • Крама якая да ІІ-й Сусветнай вайны належала яўрэям.

  • Будынак былога талькаўскага сельсавета

  • Мейсца дзе калісці быў рынак

  • Дом каля былога рынку

Зноскі

  1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
  2. ↑ Рашэнне Мінскага абласнога савета дэпутатаў ад 30.10.2009 № 219 «Аб змяненні адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу Мінскай вобласці»(руск.) 
  3. ↑ Гербы. puchavickirajon.info
  4. ↑ https://globus.tut.by/talka/index.htm
  5. ↑ http://uomoik.gov.by/page/%D0%9E%D0%B7%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B8-%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%8C-%D0%9B%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BA%D0%B0-%D0%92%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0.aspx
  6. ↑ https://vk.com/lesnaya_skazka
  7. ↑ https://talka.schools.by/teachers
  8. ↑ http://talka.info/?page_id=91

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Талька_(вёска)&oldid=3768572"