Арабскі алфавіт

Арабскае пісьмо
Прыклад
Тып пісьма	кансанантнае
Мовы	Арабская, фарсі, курдская, уйгурская, пушту, урду і інш.
Тэрыторыя	Аравійскі паўвостраў, Блізкі Усход, Сярэдняя Азія, Паўночная Афрыка.
Гісторыя
Перыяд	з V стагоддзя
Паходжанне	Ханаанейскае пісьмо Фінікійскае Арамейскае Сірыйскае
Уласцівасці
Статус	ужываецца
Напрамак пісьма	справа налева
Знакаў	28
Дыяпазон Юнікода	U+0600 — U+06FF U+0750 — U+077F U+FB50 — U+FDFF U+FE70 — U+FEFF
ISO 15924	Arab (#160)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сучасная арабская каліграфія

Ара́бскі алфавіт, арабскае пісьмо, ара́біца — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца арабскамоўныя народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы Ірана, Афганістана, Пакістана, Індыі (урду, брахуі, кашмірцы), уйгуры ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне Кітая, чамы ў Камбоджы, мусульмане ў заходніх раёнах В'етнама. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы (туркі, татары, узбекі і інш.).

Арабскае пісьмо склалася на аснове набацейскага пісьма (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. заходнесеміцкае пісьмо). Уласна арабскае пісьмо з'явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карана (651). Спачатку уключала 28 літар толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш.

Словы пішуцца так:

• спачатку пішуць часткі літар, што не патрабуюць адрыву пісьмовай прылады ад паперы;
• затым, дадаюць тыя часткі літар, што патрабуюць адрыву пісьмовай прылады: вертыкальныя рыскі літар (ك ,ط ,ظ), і кропкі, якія існуюць ў многіх літарах;
• калі патрэбна, расстаўляюць дапаможныя значкі (агласоўкі (харакаты))

Зычныя

Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар (аліф, даль, заль, ра, зай, ваў), яны не злучаюцца з наступнай літарай.

у канцы слова	у сярэдзіне слова	у пачатку слова	асобна	назва	МФА
ﺎ		ﺍ		аліф	—
ﺐ	ﺒ	ﺑ	ﺏ	ба	[b]
ﺖ	ﺘ	ﺗ	ﺕ	та	[t]
ﺚ	ﺜ	ﺛ	ﺙ	са	[θ]
ﺞ	ﺠ	ﺟ	ﺝ	джым	[ʤ], [g]
ﺢ	ﺤ	ﺣ	ﺡ	х̣а	[ħ]
ﺦ	ﺨ	ﺧ	ﺥ	х̮а	[x]
ﺪ		ﺩ		даль	[d]
ﺬ		ﺫ		заль	[ð]
ﺮ		ﺭ		ра	[r]
ﺰ		ﺯ		зай	[z]
ﺲ	ﺴ	ﺳ	ﺱ	сін	[s]
ﺶ	ﺸ	ﺷ	ﺵ	шын	[ʃ]
ﺺ	ﺼ	ﺻ	ﺹ	с̣ад	[sˁ]
ﺾ	ﻀ	ﺿ	ﺽ	д̣ад	[dˁ], [ðˤ]
ﻂ	ﻄ	ﻃ	ﻁ	т̣а	[tˁ]
ﻆ	ﻈ	ﻇ	ﻅ	з̣а	[zˁ], [ðˁ]
ﻊ	ﻌ	ﻋ	ﻉ	‘айн	[ʕ]
ﻎ	ﻐ	ﻏ	ﻍ	гайн	[ɣ]
ﻒ	ﻔ	ﻓ	ﻑ	фа	[f]
ﻖ	ﻘ	ﻗ	ﻕ	к̣аф	[q]
ﻚ	ﻜ	ﻛ	ﻙ	кяф	[k]
ﻞ	ﻠ	ﻟ	ﻝ	лям	[l]
ﻢ	ﻤ	ﻣ	ﻡ	мім	[m]
ﻦ	ﻨ	ﻧ	ﻥ	нун	[n]
ﻪ	ﻬ	ﻫ	ﻩ	ха	[h]
ﻮ		ﻭ		ваў	[w]
ﻲ	ﻴ	ﻳ	ﻱ	йа	[j]

Арабскія лічбы

Асноўны артыкул: Арабскія лічбы

З VIII стагоддзя для запісу лікаў выкарыстоўваецца пазіцыйная дзесятковая сістэма злічэння, са змененымі індыйскімі лічбамі. Лічбы ў ліку пішуцца злева направа.

еўрапейскія	стандартныя арабскія	усходнеарабскія
0	٠	۰
1	١	۱
2	٢	۲
3	٣	۳
4	٤	۴
5	٥	۵
6	٦	۶
7	٧	۷
8	۸	٨
9	٩	۹

Каліграфія

Асноўны артыкул: Арабская каліграфія

Важнае месца ў арабскай культуры пісьма займае мастацтва каліграфіі. У асноўным па прычыне рэлігійнай забароны на стварэнне выяў жывых істот каліграфія стала адным з асноўных відаў сакральнага мастацтва ў мусульманскім свеце. Ёсць некалькі стыляў каліграфічнага пісьма.

Каліграфічныя стылі

Адзін з самых старажытных стыляў арабскага пісьма — гэта куфі, ці куфічны (араб. كوفي‎‎, ад назвы горада Куфа).

Шрыфт, які стаў стандартным сродкам запісу для арабскай мовы, — гэта насх (араб. نسخ‎‎ «капіраванне»).

Некаторыя каліграфічныя стылі выкарыстоўваліся толькі ў дэкаратыўных мэтах, г.зн. для каліграм — мастацкіх твораў каліграфаў. Такі шрыфт су́люс (араб. ثلث‎‎ «трэць») з яго шырокімі, свабоднымі росчыркамі.

Літаратура

• Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965;
• Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979.