Арабскі алфавіт: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др Bot: Migrating 102 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8196 (translate me) |
дапаўненне з ru:Арабское письмо |
||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Пісьменнасць |
|||
⚫ | '''Ара́бскі |
||
|імя = Арабскае пісьмо |
|||
|тып = кансанантнае |
|||
|мовы = [[Арабская мова|Арабская]], [[фарсі]], [[курдская мова|курдская]], [[уйгурская мова|уйгурская]], [[пушту]], [[урду]] і інш. |
|||
|дзе ўзнікла = |
|||
|тэрыторыя = [[Аравійскі паўвостраў]], [[Блізкі Усход]], [[Сярэдняя Азія]], [[Паўночная Афрыка]]. |
|||
|дата = |
|||
|перыяд = з [[V стагоддзе|V стагоддзя]] |
|||
|напрамак = справа налева |
|||
|знакаў = 28 |
|||
|статус = ужываецца |
|||
|стваральнік = |
|||
|дакумент = |
|||
|паходжанне = [[Ханаанейскае пісьмо]] |
|||
:[[Фінікійскае пісьмо|Фінікійскае]] |
|||
::[[Арамейскае пісьмо|Арамейскае]] |
|||
:::[[Сірыйскае пісьмо|Сірыйскае]] |
|||
|нашчадкі = |
|||
|роднасныя = |
|||
|юнікод = U+0600 — U+06FF <br />U+0750 — U+077F <br />U+FB50 — U+FDFF <br />U+FE70 — U+FEFF |
|||
|ISO = Arab (#160) |
|||
|прыклад = Arabic albayancalligraphy.svg |
|||
|памер = 250px |
|||
|подпіс = Прыклад |
|||
}} |
|||
[[Выява:Modern Arabic Calligraphy.jpg|thumb|right|200px|Сучасная арабская каліграфія]] |
|||
⚫ | '''Ара́бскі алфавіт''', '''арабскае пісьмо''', '''ара́біца''' — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца [[арабская мова|арабскамоўныя]] народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы [[Іран]]а, [[Афганістан]]а, [[Пакістан]]а, [[Індыя|Індыі]] ([[урду]], [[брахуі]], [[кашмірцы]]), [[уйгуры]] ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне [[Кітай|Кітая]], [[чамы]] ў [[Камбоджа|Камбоджы]], [[мусульмане]] ў заходніх раёнах [[В'етнам]]а. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы ([[туркі]], [[татары]], [[узбекі]] і інш.). |
||
Арабскае пісьмо склалася на аснове [[набацейскае пісьмо|набацейскага пісьма]] (4 ст. да н.э. |
Арабскае пісьмо склалася на аснове [[набацейскае пісьмо|набацейскага пісьма]] (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. [[заходнесеміцкае пісьмо]]). Уласна арабскае пісьмо з'явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карана (651). Спачатку уключала ''28 літар'' толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш. |
||
Словы пішуцца так: |
Словы пішуцца так: |
||
Радок 11: | Радок 37: | ||
Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар ([[Аліф, літара арабскага алфавіта|аліф]], [[Даль, літара арабскага алфавіта|даль]], [[Заль, літара арабскага алфавіта|заль]], [[Ра, літара арабскага алфавіта|ра]], [[Зай, літара арабскага алфавіта|зай]], [[Ваў, літара арабскага алфавіта|ваў]]), яны не злучаюцца з наступнай літарай. |
Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар ([[Аліф, літара арабскага алфавіта|аліф]], [[Даль, літара арабскага алфавіта|даль]], [[Заль, літара арабскага алфавіта|заль]], [[Ра, літара арабскага алфавіта|ра]], [[Зай, літара арабскага алфавіта|зай]], [[Ваў, літара арабскага алфавіта|ваў]]), яны не злучаюцца з наступнай літарай. |
||
{|class="wikitable" width= |
{|class="wikitable" width=65% |
||
! width = 20 |
! width = 20 % | у канцы слова |
||
! width = 20 |
! width = 20 % | у сярэдзіне слова |
||
! width = 20 |
! width = 20 % | у пачатку слова |
||
! width = 20 |
! width = 20 % | асобна |
||
! width = 10 |
! width = 10 % | назва |
||
! width = 10 |
! width = 10 % | МФА |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﺎ || colspan=2 | ﺍ |
| colspan=2 | {{ar2|ﺎ}} || colspan=2 | {{ar2|ﺍ}} |
||
| [[Аліф, літара арабскага алфавіта|аліф]] || — |
| [[Аліф, літара арабскага алфавіта|аліф]] || — |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺐ}} || {{ar2|ﺒ}} || {{ar2|ﺑ}} || {{ar2|ﺏ}} |
||
| [[Ба, літара арабскага алфавіта|ба]] || {{IPA|[b]}} |
| [[Ба, літара арабскага алфавіта|ба]] || {{IPA|[b]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺖ}} || {{ar2|ﺘ}} || {{ar2|ﺗ}} || {{ar2|ﺕ}} |
||
| [[Та, літара арабскага алфавіта|та]] || {{IPA|[t]}} |
| [[Та, літара арабскага алфавіта|та]] || {{IPA|[t]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺚ}} || {{ar2|ﺜ}} || {{ar2|ﺛ}} || {{ar2|ﺙ}} |
||
| [[Са, літара арабскага алфавіта|са]] || {{IPA|[θ]}} |
| [[Са, літара арабскага алфавіта|са]] || {{IPA|[θ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺞ}} || {{ar2|ﺠ}} || {{ar2|ﺟ}} || {{ar2|ﺝ}} |
||
| [[Джым, літара арабскага алфавіта|джым]] || {{IPA|[ʤ], [g]}} |
| [[Джым, літара арабскага алфавіта|джым]] || {{IPA|[ʤ], [g]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺢ}} || {{ar2|ﺤ}} || {{ar2|ﺣ}} || {{ar2|ﺡ}} |
||
| [[Ха, шостая літара арабскага алфавіта|х̣а]] || {{IPA|[ħ]}} |
| [[Ха, шостая літара арабскага алфавіта|х̣а]] || {{IPA|[ħ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺦ}} || {{ar2|ﺨ}} || {{ar2|ﺧ}} || {{ar2|ﺥ}} |
||
| [[Ха, сёмая літара арабскага алфавіта|х̮а]] || {{IPA|[x]}} |
| [[Ха, сёмая літара арабскага алфавіта|х̮а]] || {{IPA|[x]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﺪ || colspan=2 | ﺩ |
| colspan=2 | {{ar2|ﺪ}} || colspan=2 | {{ar2|ﺩ}} |
||
| [[Даль, літара арабскага алфавіта|даль]] || {{IPA|[d]}} |
| [[Даль, літара арабскага алфавіта|даль]] || {{IPA|[d]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﺬ || colspan=2 | ﺫ |
| colspan=2 | {{ar2|ﺬ}} || colspan=2 | {{ar2|ﺫ}} |
||
| [[Заль, літара арабскага алфавіта|заль]] || {{IPA|[ð]}} |
| [[Заль, літара арабскага алфавіта|заль]] || {{IPA|[ð]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﺮ || colspan=2 | ﺭ |
| colspan=2 | {{ar2|ﺮ}} || colspan=2 | {{ar2|ﺭ}} |
||
| [[Ра, літара арабскага алфавіта|ра]] || {{IPA|[r]}} |
| [[Ра, літара арабскага алфавіта|ра]] || {{IPA|[r]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﺰ || colspan=2 | ﺯ |
| colspan=2 | {{ar2|ﺰ}} || colspan=2 | {{ar2|ﺯ}} |
||
| [[Зай, літара арабскага алфавіта|зай]] || {{IPA|[z]}} |
| [[Зай, літара арабскага алфавіта|зай]] || {{IPA|[z]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺲ}} || {{ar2|ﺴ}} || {{ar2|ﺳ}} || {{ar2|ﺱ}} |
||
| [[Сін, літара арабскага алфавіта|сін]] || {{IPA|[s]}} |
| [[Сін, літара арабскага алфавіта|сін]] || {{IPA|[s]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺶ}} || {{ar2|ﺸ}} || {{ar2|ﺷ}} || {{ar2|ﺵ}} |
||
| [[Шын, літара арабскага алфавіта|шын]] || {{IPA|[ʃ]}} |
| [[Шын, літара арабскага алфавіта|шын]] || {{IPA|[ʃ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺺ}} || {{ar2|ﺼ}} || {{ar2|ﺻ}} || {{ar2|ﺹ}} |
||
| [[Сад, літара арабскага алфавіта|с̣ад]] || {{IPA|[sˁ]}} |
| [[Сад, літара арабскага алфавіта|с̣ад]] || {{IPA|[sˁ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﺾ}} || {{ar2|ﻀ}} || {{ar2|ﺿ}} || {{ar2|ﺽ}} |
||
| [[Дад, літара арабскага алфавіта|д̣ад]] || {{IPA|[dˁ], [ðˤ]}} |
| [[Дад, літара арабскага алфавіта|д̣ад]] || {{IPA|[dˁ], [ðˤ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻂ}} || {{ar2|ﻄ}} || {{ar2|ﻃ}} || {{ar2|ﻁ}} |
||
| [[Та, шаснаццатая літара арабскага алфавіта|т̣а]] || {{IPA|[tˁ]}} |
| [[Та, шаснаццатая літара арабскага алфавіта|т̣а]] || {{IPA|[tˁ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻆ}} || {{ar2|ﻈ}} || {{ar2|ﻇ}} || {{ar2|ﻅ}} |
||
| [[За, літара арабскага алфавіта|з̣а]] || {{IPA|[zˁ], [ðˁ]}} |
| [[За, літара арабскага алфавіта|з̣а]] || {{IPA|[zˁ], [ðˁ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻊ}} || {{ar2|ﻌ}} || {{ar2|ﻋ}} || {{ar2|ﻉ}} |
||
| [[Айн, літара арабскага алфавіта|‘айн]] || {{IPA|[ʕ]}} |
| [[Айн, літара арабскага алфавіта|‘айн]] || {{IPA|[ʕ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻎ}} || {{ar2|ﻐ}} || {{ar2|ﻏ}} || {{ar2|ﻍ}} |
||
| [[Гайн, літара арабскага алфавіта|гайн]] || {{IPA|[ɣ]}} |
| [[Гайн, літара арабскага алфавіта|гайн]] || {{IPA|[ɣ]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻒ}} || {{ar2|ﻔ}} || {{ar2|ﻓ}} || {{ar2|ﻑ}} |
||
| [[Фа, літара арабскага алфавіта|фа]] ||| {{IPA|[f]}} |
| [[Фа, літара арабскага алфавіта|фа]] ||| {{IPA|[f]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻖ}} || {{ar2|ﻘ}} || {{ar2|ﻗ}} || {{ar2|ﻕ}} |
||
| [[Каф, літара арабскага алфавіта|к̣аф]] || {{IPA|[q]}} |
| [[Каф, літара арабскага алфавіта|к̣аф]] || {{IPA|[q]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻚ}} || {{ar2|ﻜ}} || {{ar2|ﻛ}} || {{ar2|ﻙ}} |
||
| [[Кяф, літара арабскага алфавіта|кяф]] || {{IPA|[k]}} |
| [[Кяф, літара арабскага алфавіта|кяф]] || {{IPA|[k]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻞ}} || {{ar2|ﻠ}} || {{ar2|ﻟ}} || {{ar2|ﻝ}} |
||
| [[Лям, літара арабскага алфавіта|лям]] || {{IPA|[l]}} |
| [[Лям, літара арабскага алфавіта|лям]] || {{IPA|[l]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻢ}} || {{ar2|ﻤ}} || {{ar2|ﻣ}} || {{ar2|ﻡ}} |
||
| [[Мім, літара арабскага алфавіта|мім]] || {{IPA|[m]}} |
| [[Мім, літара арабскага алфавіта|мім]] || {{IPA|[m]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻦ}} || {{ar2|ﻨ}} || {{ar2|ﻧ}} || {{ar2|ﻥ}} |
||
| [[Нун, літара арабскага алфавіта|нун]] || {{IPA|[n]}} |
| [[Нун, літара арабскага алфавіта|нун]] || {{IPA|[n]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻪ}} || {{ar2|ﻬ}} || {{ar2|ﻫ}} || {{ar2|ﻩ}} |
||
| [[Ха, літара арабскага алфавіта|ха]] || {{IPA|[h]}} |
| [[Ха, літара арабскага алфавіта|ха]] || {{IPA|[h]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| colspan=2 | ﻮ || colspan=2 | ﻭ |
| colspan=2 | {{ar2|ﻮ}} || colspan=2 | {{ar2|ﻭ}} |
||
| [[Ваў, літара арабскага алфавіта|ваў]] || {{IPA|[w]}} |
| [[Ваў, літара арабскага алфавіта|ваў]] || {{IPA|[w]}} |
||
|- align="center" style="height: 3em" |
|- align="center" style="height: 3em" |
||
| |
| {{ar2|ﻲ}} || {{ar2|ﻴ}} || {{ar2|ﻳ}} || {{ar2|ﻱ}} |
||
| [[Йа, літара арабскага алфавіта|йа]] || {{IPA|[j]}} |
| [[Йа, літара арабскага алфавіта|йа]] || {{IPA|[j]}} |
||
|} |
|} |
||
== Арабскія лічбы == |
|||
{{main|Арабскія лічбы}} |
|||
З VIII стагоддзя для запісу лікаў выкарыстоўваецца [[дзесятковая сістэма злічэння|пазіцыйная дзесятковая]] [[сістэма злічэння]], са змененымі індыйскімі лічбамі. Лічбы ў ліку пішуцца злева направа. |
|||
{| class="standard" style="text-align: center" |
|||
! еўрапейскія !! стандартныя арабскія !! усходнеарабскія |
|||
|- |
|||
| 0 || {{ar2|٠}} || {{ar2|۰}} |
|||
|- |
|||
| 1 || {{ar2|١}} || {{ar2|۱}} |
|||
|- |
|||
| 2 || {{ar2|٢}} || {{ar2|۲}} |
|||
|- |
|||
| 3 || {{ar2|٣}} || {{ar2|۳}} |
|||
|- |
|||
| 4 || {{ar2|٤}} || {{ar2|۴}} |
|||
|- |
|||
| 5 || {{ar2|٥}} || {{ar2|۵}} |
|||
|- |
|||
| 6 || {{ar2|٦}} || {{ar2|۶}} |
|||
|- |
|||
| 7 || {{ar2|٧}} || {{ar2|۷}} |
|||
|- |
|||
| 8 || {{ar2|۸}} || {{ar2|٨}} |
|||
|- |
|||
| 9 || {{ar2|٩}} || {{ar2|۹}} |
|||
|} |
|||
== Каліграфія == |
|||
{{Асноўны артыкул|Арабская каліграфія}} |
|||
Важнае месца ў арабскай культуры пісьма займае мастацтва каліграфіі. У асноўным па прычыне рэлігійнай забароны на стварэнне выяў жывых істот каліграфія стала адным з асноўных відаў сакральнага мастацтва ў мусульманскім свеце. Ёсць некалькі стыляў каліграфічнага пісьма. |
|||
=== Каліграфічныя стылі === |
|||
Адзін з самых старажытных стыляў арабскага пісьма — гэта '''куфі''', ці '''[[куфічнае пісьмо|куфічны]]''' ({{lang-ar|كوفي}}, ад назвы горада [[Куфа]]). |
|||
Шрыфт, які стаў стандартным сродкам запісу для арабскай мовы, — гэта '''[[насх]]''' ({{lang-ar|نسخ}} «капіраванне»). |
|||
Некаторыя каліграфічныя стылі выкарыстоўваліся толькі ў дэкаратыўных мэтах, г.зн. для каліграм — мастацкіх твораў каліграфаў. Такі шрыфт '''[[сулюс|су́люс]]''' ({{lang-ar|ثلث}} «трэць») з яго шырокімі, свабоднымі росчыркамі. |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* Истрин В. |
* Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965; |
||
* Фридрих И. История письма. Пер. с нем. |
* Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979. |
||
{{Пісьменнасці}} |
|||
[[Катэгорыя:Арабскі алфавіт]] |
[[Катэгорыя:Арабскі алфавіт]] |
||
{{Link FA|bar}} |
|||
{{Link FA|br}} |
|||
{{Link FA|sl}} |
Версія ад 02:54, 7 лістапада 2014
Арабскае пісьмо | |
---|---|
|
|
Тып пісьма | кансанантнае |
Мовы | Арабская, фарсі, курдская, уйгурская, пушту, урду і інш. |
Тэрыторыя | Аравійскі паўвостраў, Блізкі Усход, Сярэдняя Азія, Паўночная Афрыка. |
Гісторыя | |
Перыяд | з V стагоддзя |
Паходжанне | |
Уласцівасці | |
Статус | ужываецца |
Напрамак пісьма | справа налева |
Знакаў | 28 |
Дыяпазон Юнікода |
U+0600 — U+06FF U+0750 — U+077F U+FB50 — U+FDFF U+FE70 — U+FEFF |
ISO 15924 | Arab (#160) |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Ара́бскі алфавіт, арабскае пісьмо, ара́біца — літарнае кансанантнае пісьмо, якім карыстаюцца арабскамоўныя народы, а таксама, з пэўнымі зменамі, некаторыя народы Ірана, Афганістана, Пакістана, Індыі (урду, брахуі, кашмірцы), уйгуры ў Сінь-цзян-Уйгурскім раёне Кітая, чамы ў Камбоджы, мусульмане ў заходніх раёнах В'етнама. З сярэднявечча арабскім пісьмом шырока карыстаюцца неарабскія народы (туркі, татары, узбекі і інш.).
Арабскае пісьмо склалася на аснове набацейскага пісьма (4 ст. да н.э. — 1 ст.), якое ўзыходзіць да старажытнаарамейскага (гл. заходнесеміцкае пісьмо). Уласна арабскае пісьмо з'явілася ў пачатку 6 ст. і развілося ў сярэдзіне 7 ст. пры першым запісе Карана (651). Спачатку уключала 28 літар толькі для зычных, затым былі ўведзены дадатковыя дыякрытычныя знакі для адрознення падобных у напісанні літар, абазначэння галосных або іх адсутнасці і для ўдваення зычных. Кірунак пісьма справа налева. Значная колькасць літар мае 4 напісанні ў залежнасці ад пазіцыі ў слове, некаторыя пары літар ствараюць на пісьме лігатуры. Арабскае пісьмо мае шмат адмен: арнаментальны куфічны шрыфт; насх, якім карыстаюцца для тыпаграфскага набору; насталік; магрыбі і інш.
Словы пішуцца так:
- спачатку пішуць часткі літар, што не патрабуюць адрыву пісьмовай прылады ад паперы;
- затым, дадаюць тыя часткі літар, што патрабуюць адрыву пісьмовай прылады: вертыкальныя рыскі літар (ك ,ط ,ظ), і кропкі, якія існуюць ў многіх літарах;
- калі патрэбна, расстаўляюць дапаможныя значкі (агласоўкі (харакаты))
Зычныя
Кожная з 28 літар, апроч літары аліф, абазначае адзін зычны гук. Напісанне літар мяняецца ў залежнасці ад яе размяшчэння ўнутры слова. Усе літары аднаго слова пішуцца злітна, апроч літар (аліф, даль, заль, ра, зай, ваў), яны не злучаюцца з наступнай літарай.
у канцы слова | у сярэдзіне слова | у пачатку слова | асобна | назва | МФА |
---|---|---|---|---|---|
ﺎ | ﺍ | аліф | — | ||
ﺐ | ﺒ | ﺑ | ﺏ | ба | [b] |
ﺖ | ﺘ | ﺗ | ﺕ | та | [t] |
ﺚ | ﺜ | ﺛ | ﺙ | са | [θ] |
ﺞ | ﺠ | ﺟ | ﺝ | джым | [ʤ], [g] |
ﺢ | ﺤ | ﺣ | ﺡ | х̣а | [ħ] |
ﺦ | ﺨ | ﺧ | ﺥ | х̮а | [x] |
ﺪ | ﺩ | даль | [d] | ||
ﺬ | ﺫ | заль | [ð] | ||
ﺮ | ﺭ | ра | [r] | ||
ﺰ | ﺯ | зай | [z] | ||
ﺲ | ﺴ | ﺳ | ﺱ | сін | [s] |
ﺶ | ﺸ | ﺷ | ﺵ | шын | [ʃ] |
ﺺ | ﺼ | ﺻ | ﺹ | с̣ад | [sˁ] |
ﺾ | ﻀ | ﺿ | ﺽ | д̣ад | [dˁ], [ðˤ] |
ﻂ | ﻄ | ﻃ | ﻁ | т̣а | [tˁ] |
ﻆ | ﻈ | ﻇ | ﻅ | з̣а | [zˁ], [ðˁ] |
ﻊ | ﻌ | ﻋ | ﻉ | ‘айн | [ʕ] |
ﻎ | ﻐ | ﻏ | ﻍ | гайн | [ɣ] |
ﻒ | ﻔ | ﻓ | ﻑ | фа | [f] |
ﻖ | ﻘ | ﻗ | ﻕ | к̣аф | [q] |
ﻚ | ﻜ | ﻛ | ﻙ | кяф | [k] |
ﻞ | ﻠ | ﻟ | ﻝ | лям | [l] |
ﻢ | ﻤ | ﻣ | ﻡ | мім | [m] |
ﻦ | ﻨ | ﻧ | ﻥ | нун | [n] |
ﻪ | ﻬ | ﻫ | ﻩ | ха | [h] |
ﻮ | ﻭ | ваў | [w] | ||
ﻲ | ﻴ | ﻳ | ﻱ | йа | [j] |
Арабскія лічбы
З VIII стагоддзя для запісу лікаў выкарыстоўваецца пазіцыйная дзесятковая сістэма злічэння, са змененымі індыйскімі лічбамі. Лічбы ў ліку пішуцца злева направа.
еўрапейскія | стандартныя арабскія | усходнеарабскія |
---|---|---|
0 | ٠ | ۰ |
1 | ١ | ۱ |
2 | ٢ | ۲ |
3 | ٣ | ۳ |
4 | ٤ | ۴ |
5 | ٥ | ۵ |
6 | ٦ | ۶ |
7 | ٧ | ۷ |
8 | ۸ | ٨ |
9 | ٩ | ۹ |
Каліграфія
Важнае месца ў арабскай культуры пісьма займае мастацтва каліграфіі. У асноўным па прычыне рэлігійнай забароны на стварэнне выяў жывых істот каліграфія стала адным з асноўных відаў сакральнага мастацтва ў мусульманскім свеце. Ёсць некалькі стыляў каліграфічнага пісьма.
Каліграфічныя стылі
Адзін з самых старажытных стыляў арабскага пісьма — гэта куфі, ці куфічны (араб. كوفي, ад назвы горада Куфа).
Шрыфт, які стаў стандартным сродкам запісу для арабскай мовы, — гэта насх (араб. نسخ «капіраванне»).
Некаторыя каліграфічныя стылі выкарыстоўваліся толькі ў дэкаратыўных мэтах, г.зн. для каліграм — мастацкіх твораў каліграфаў. Такі шрыфт су́люс (араб. ثلث «трэць») з яго шырокімі, свабоднымі росчыркамі.
Літаратура
- Истрин В. А. Возникновение и развитие письма. 2 изд. — М., 1965;
- Фридрих И. История письма. Пер. с нем. — М., 1979.