Павел Аляксеевіч Чаранкоў

Павел Аляксеевіч Чаранкоў
руск.: Павел Алексеевич Черенков
Род дзейнасці	вучоны-ядзершчык, вынаходнік, фізік
Дата нараджэння	28 ліпеня 1904(1904-07-28)
Месца нараджэння	Новая Чыгла[d], Баброўскі павет[d], Варонежская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 1990(1990-01-06)[…] (85 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Месца працы	Фізічны інстытут імя П. М. Лебедзева РАН[d] Маскоўскі энергетычны інстытут Нацыянальны даследчы ядзерны ўніверсітэт «МІФІ»
Альма-матар	Варонежскі дзяржаўны ўніверсітэт[d]
Партыя	КПСС
Член у	Акадэмія навук СССР Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Узнагароды і прэміі	Нобелеўская прэмія па фізіцы (1958)
Павел Аляксеевіч Чаранкоў на Вікісховішчы

Павел Аляксеевіч Чаранкоў (15 (28) ліпеня 1904, сяло Новая Чыгла, Баброўскі павет, Варонежская губерня — 6 студзеня 1990, Масква) — савецкі фізік, двухразовы лаўрэат Сталінскай прэміі, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (сумесна з І. Я. Тамам і І. М. Франкам) (1958).

Біяграфія

Бацькі Паўла Аляксеевіча — Аляксей Ягоравіч і Марыя Чаранкова былі сялянамі.

Павел Аляксеевіч Чаранкоў на паштовай марцы Расіі

У 1928 годзе Чаранкоў скончыў фізіка-матэматычны факультэт Варонежскага ўніверсітэта (ВарДУ). Па заканчэнні універсітэта Чаранкоў быў накіраваны выкладаць у школу ў горад Казлоў, цяперашні Мічурынск. Праз два гады ў той жа горад атрымала размеркаванне Марыя Аляксееўна Пуцінцава, дачка Аляксея Міхайлавіча Пуцінцава — варонежскага літаратуразнаўца-краязнаўца, прафесара ВарДУ, заснавальніка дома-музея І. С. Нікіціна, таксама скончыла ВарДУ, аддзяленне рускай мовы і літаратуры педфака. У 1930 годзе Чаранкоў пабраўся з Марыяй Пуцінцавай. У 1932 годзе ў іх нарадзіўся сын Аляксей, у 1936 годзе — дачка Алена. У лістападзе 1930 года ў Варонежы арыштавалі па справе краязнаўцаў Аляксея Міхайлавіча Пуцінцава. У самым канцы таго ж года быў «раскулачаны» ў Новай Чыгле бацька Паўла Аляксеевіча — Аляксей Ягоравіч Чаранкоў. У 1931 годзе Аляксея Ягоравіча судзілі і адправілі ў ссылку. Яго абвінавацілі ў прыналежнасці да партыі эсэраў і ва ўдзеле ў «кулацкай» сходцы 1930 года. У 1937 годзе бацьку вучонага зноў арыштавалі, у 1938 годзе асудзілі і расстралялі за контррэвалюцыйную агітацыю.

У 1930 годзе Чаранкоў паступіў у аспірантуру Інстытута фізікі і матэматыкі ў Ленінградзе. У 1935 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю, а ў 1940 годзе — доктарскую. З 1932 года працаваў пад кіраўніцтвам С. І. Вавілава. З 1935 года — супрацоўнік Фізічнага інстытута ім. П. М. Лебедзева ў Маскве (ФІАН), з 1948 года — прафесар Маскоўскага энергетычнага інстытута, з 1951 года — прафесар Маскоўскага інжынерна-фізічнага інстытута. Стварыў і шмат гадоў нязменна узначальваў Аддзел фізікі высокіх энергій ў філіяле ФІАНа (г. Троіцк).

Член КПСС з 1946 года. Член-карэспандэнт АН СССР (1964). Сапраўдны член АН СССР (1970).

Чаранкоў апошнія 28 гадоў жыцця правёў у сталічнай кватэры ў раёне Ленінскага праспекта, дзе размешчаны розныя інстытуты Акадэміі навук, у тым ліку і ФІАН.

Павел Аляксеевіч Чаранкоў памёр 6 студзеня 1990 ад механічнай жаўтухі. Пахаваны на Новадзявочых могілках Масквы.

Літаратура

• Чаранкоў Павел Аляксеевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 17: Хвінявічы — Шчытні. С. 221.