Стэфан Баторый: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.1) (робат дадаў: war:Stephen Báthory |
др clean up, replaced: {{*|О}} → О{{subst:націск}}, {{*|о}} → о{{subst:націск}}, {{*|э}} → э{{subst:націск}} using AWB (7893) |
||
Радок 72: | Радок 72: | ||
| Rodovid=280734 |
| Rodovid=280734 |
||
}} |
}} |
||
''' |
'''Стэ́фан БАТО́РЫЙ''' ({{lang-hu|Báthory István}}, {{lang-ro|Ştefan Báthory}}, простамоўнае '''Сцяпан Батура'''; [[27 верасня]] [[1533]] — [[12 снежня]] [[1586]]), кароль польскі, вялікі князь літоўскі. |
||
Нарадзіўся ў г. Жыладзішомльё ў [[Трансільванія|Трансільваніі]] (сучасны Шымлеў-Сілва́ніей у [[Румынія|Румыніі]]). Паходзіў з венгерскага роду Баторыяў, з лініі |
Нарадзіўся ў г. Жыладзішомльё ў [[Трансільванія|Трансільваніі]] (сучасны Шымлеў-Сілва́ніей у [[Румынія|Румыніі]]). Паходзіў з венгерскага роду Баторыяў, з лініі Шо́мля (z Somlyó). З 15 гадоў на вайсковай службе ў караля [[Чэхія|Чэхіі]] і [[Венгрыя|Венгрыі]] [[Фердынанд]]а. Разам з ім быў у [[Італія|Італіі]], вучыўся ў [[Горад Падуя|Падуі]]. Служыў у трансільванскага князя [[Януш Зігмунд з Заполья|Януша Зігмунда з Заполья]], быў паслом пры імператары [[Максіміліян II Габсбург|Максіміліяне II]]. Пасля разрыву адносінаў паміж гэтымі краінамі немцы тры гады трымалі яго закладнікам. |
||
Пасля смерці Януша з Заполья стаў князем [[Трансільванія|Трансільваніі]]. Калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Генрых III Валуа|Генрых Валуа]] ўцёк у [[Францыя|Францыю]], Стэфан Баторый выставіў сваю кандыдатуру на сталец [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і быў абраны (снежань [[1575]]). Пры абранні на трон ажаніўся з [[Ганна Ягелонка|Ганнай Ягелонкай]] — дачкой [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта I Старога]]. Каранаваны [[1 мая]] [[1576]], каранаваны на вялікага князя літоўскага ў чэрвені [[1576]]. |
Пасля смерці Януша з Заполья стаў князем [[Трансільванія|Трансільваніі]]. Калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі [[Генрых III Валуа|Генрых Валуа]] ўцёк у [[Францыя|Францыю]], Стэфан Баторый выставіў сваю кандыдатуру на сталец [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і быў абраны (снежань [[1575]]). Пры абранні на трон ажаніўся з [[Ганна Ягелонка|Ганнай Ягелонкай]] — дачкой [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонта I Старога]]. Каранаваны [[1 мая]] [[1576]], каранаваны на вялікага князя літоўскага ў чэрвені [[1576]]. |
||
Радок 113: | Радок 113: | ||
{{Вялікія князі літоўскія}} |
{{Вялікія князі літоўскія}} |
||
{{Манархі Польшчы}} |
{{Манархі Польшчы}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Normdaten |
{{Normdaten |
||
Радок 127: | Радок 123: | ||
|WP= |
|WP= |
||
}} |
}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[be-x-old:Стэфан Баторы]] |
[[be-x-old:Стэфан Баторы]] |
Версія ад 21:57, 24 сакавіка 2012
Стэфан Баторый | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Báthory István | |||||||
| |||||||
| |||||||
| |||||||
|
|||||||
Папярэднік | Ян I Заполья | ||||||
Пераемнік | Крыштаф I Баторы | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Генрых Валуа | ||||||
Пераемнік | Жыгімонт III | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | Генрых Валуа | ||||||
Пераемнік | Жыгімонт III | ||||||
|
|||||||
Нараджэнне |
27 верасня 1533 Жыладзішомльё, Трансільванія |
||||||
Смерць |
12 снежня 1586 (53 гады) Гродна, Троцкае ваяводства, ВКЛ |
||||||
Месца пахавання | |||||||
Род | Баторы | ||||||
Бацька | Іштван IV | ||||||
Маці | Каталіна Тэлегдзі | ||||||
Жонка | Ганна Ягелонка | ||||||
Дзеці | Вероніка | ||||||
Адукацыя | |||||||
Дзейнасць | палітык | ||||||
Аўтограф | |||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Стэ́фан БАТО́РЫЙ (венг.: Báthory István, рум.: Ştefan Báthory, простамоўнае Сцяпан Батура; 27 верасня 1533 — 12 снежня 1586), кароль польскі, вялікі князь літоўскі.
Нарадзіўся ў г. Жыладзішомльё ў Трансільваніі (сучасны Шымлеў-Сілва́ніей у Румыніі). Паходзіў з венгерскага роду Баторыяў, з лініі Шо́мля (z Somlyó). З 15 гадоў на вайсковай службе ў караля Чэхіі і Венгрыі Фердынанда. Разам з ім быў у Італіі, вучыўся ў Падуі. Служыў у трансільванскага князя Януша Зігмунда з Заполья, быў паслом пры імператары Максіміліяне II. Пасля разрыву адносінаў паміж гэтымі краінамі немцы тры гады трымалі яго закладнікам.
Пасля смерці Януша з Заполья стаў князем Трансільваніі. Калі кароль польскі і вялікі князь літоўскі Генрых Валуа ўцёк у Францыю, Стэфан Баторый выставіў сваю кандыдатуру на сталец Рэчы Паспалітай і быў абраны (снежань 1575). Пры абранні на трон ажаніўся з Ганнай Ягелонкай — дачкой Жыгімонта I Старога. Каранаваны 1 мая 1576, каранаваны на вялікага князя літоўскага ў чэрвені 1576.
Зрабіў значны ўклад ва ўмацаванне Рэчы Паспалітай, спрыяў падняццю яе аўтарытэту ў Еўропе. Умацаваў армію, дзеля чаго стварыў пешае войска для аблог і штурмаў крэпасцей, якое набіралася з замежных жаўнераў-наёмнікаў. Прывёў Лівонскую вайну да задавальняльнага для Рэчы Паспалітай выніку.
Пры Баторыі кожны трэці сойм праходзіў у Гродне. У ВКЛ замест гаспадарскага суда як вышэйшай судовай інстанцыі былі зацверджаныя шляхецкія выбарныя трыбуналы.
Сваю рэзідэнцыю Стэфан Баторый трымаў у Гродне, у Старым замку. Жыхарам Гродна ён даў пэўныя ільготы. Падтрымліваў сяброўскія адносіны з Каспарам Бекешам.
Памёр у Гродне. З-за таго, што прычына яго смерці выклікала спрэчку паміж прыдворнымі медыкамі, было праведзенае першае на тэрыторыі Усходняй Еўропы анатамаванне трупа гродзенскім цырульнікам Янам Зігуліцам (14 снежня 1586).
Ушанаванне памяці
Адна з цэнтральных вуліц Гродна носіць імя Стэфана Баторыя.