Талін

Горад Талін эст.: Tallinn Герб Сцяг Краіна Эстонія Каардынаты 59°26′ пн. ш. 24°45′ у. д. Кіраўнік Mihhail Kõlvart[d] Заснаваны невядома Першая згадка 1154 Ранейшыя назвы Рэвель, Калывань Плошча 159,2 км² Вышыня цэнтра 143 м Водныя аб’екты Фінскі заліў Насельніцтва 400 016 чалавек (2007) Шчыльнасць 2554 чал./км² Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код +372 Паштовыя індэксы 10111 Аўтамабільны код A-B Афіцыйны сайт tallinn.ee Талін на карце Эстоніі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Файл:Tallinn tv tower.jpg

Талінская тэлевежа

Талін (эст.: Tallinn; у 1219—1917: шведск.: , ням.: Reval) — горад, сталіца Эстоніі. Буйны пасажырскі і грузавы марскі порт у Фінскім заліве Балтыйскага мора, вузел чыгунак і аўтадарог. Міжнародны аэрапорт. Галоўны прамысловы і культурны цэнтр краіны.

Этымалогія

Верагодна, назва «Tallinn(a)» у эстонскай мове паходзіць ад слоў «taani linn» («дацкі град») або «tali linn» («зімовы град»).

Горад быў вядомы ў старажытнарускіх крыніцах пад назвай Калывань (магчыма, ад слова Kalevan; гл. Калеў) або Лядзяш, у скандынаўскіх — Лінданісэ (дацк.: Lyndanisse), Лінда. Пазней скандынавы і немцы звалі яго Рэваль (Reval), магчыма, ад эстонскай назвы мааконда Равала, у рускім ужыванні — Рэвель (афіцыйная назва ў Расійскай імперыі да 1917 года).

Адміністрацыйны падзел

Талін уваходзіць у склад павета Хар'ю, утвараючы гарадскі муніцыпалітэт Талін. У савецкі час горад уключаў чатыры раёны: Калінінскі (былы Копліскі), Ленінскі, Марскі, Кастрычніцкі. Падчас рэформаў мясцовага самакіравання 4 сакавіка 1993 года былі ўтвораны 8 гарадскіх раёнаў (эст.: linnaosad): Кесклін (Цэнтр), Крыстыйне, Ласнамяэ, Мустамяэ, Ныме (да 1940 года асобны горад), Пірыта, Пых'я-Талін (Паўночны Талін) і Хааберсці.

Кожнай раённай ўправай кіруе старэйшына (эст.: linnaosavanem). Ён прызначаецца гарадской управай па паданні мэра пасля кансультацый з адміністрацыйнымі радамі частак горада. Функцыя адміністрацыйных рад — падрыхтоўка рэкамендацый гарадскому ўраду і камісіям муніцыпалітэта з нагоды кіравання раёнамі.

Геаграфія

Талін знаходзіцца ў Паўночнай Еўропе, на паўднёвым беразе Фінскага заліва, у 80 кіламетрах ад Хельсінкі. Самае вялікае возера Таліна — Юлемістэ (плошча 9,6 км²). Гэта галоўная крыніца пітнай вады горада. Возера Харку — другое па велічыні (плошча 1,6 км²). У адрозненне ад шматлікіх вялікіх гарадоў, адзіная значная рака ў Таліне — Пірыта — размешчаная далёка ад цэнтра горада (цяпер гарадскі раён Пірыта). Басейн ракі знаходзіцца пад аховай з-за яго маляўнічасці.

Па тэрыторыі горада праходзіць вапняковы ўступ (Глінт, або Балтыйска-Ладажскі ўступ). Ён выразна прасочваецца на Таампеа і ў Ласнамяэ.

Найвышэйшы пункт Таліна (64 метра над узроўнем мора) знаходзіцца на паўднёвым захадзе горада ў раёне Ныме.

Даўжыня берагавой лініі — 46 кіламетраў. У межах горада яна ўтварае тры вялікіх паўвострава: Коплі, Пальясаары і Какумяэ.

Адукацыя

• Талінскі ўніверсітэт
• Талінскі тэхнічны ўніверсітэт
• Эстонская акадэмія мастацтваў
• Эстонскі каледж інфармацыйных тэхналогій
• Талінскі англійскі каледж
• Гімназія Густава Адольфа

Памятныя мясціны

• Талінская ратуша
• Царква святога Олафа
• Эстонскі марскі музей

Транспарт

• Талінскі трамвай

Вядомыя асобы

• Томас Іаган Зеебек (1770—1831) — нямецкі фізік.
• Ота Яўстафіевіч Кацэбу (1788—1846) — расійскі падарожнік.
• Альфрэд Розенберг (1893—1946) — германскі дзяржаўны дзеяч, адзін з ідэолагаў нацызму.
• Эвальд Ааў (1900—1939) — кампазітар і харавы дырыжор.
• Пімен Панчанка (1917—1995) — беларускі паэт.
• Арнольд Меры (1919—2009) — эстонскі савецкі дзяржаўны дзеяч.
• Аляксій II (1929—2008) — Свяцейшы Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі (1990—2008).
• Арва Антонавіч Метс (1937—1997) — рускі паэт.
• Ану Кааль (нар. 1940) — эстонская спявачка.
• Андрэй Сяргеевіч Батычка (нар. 1985) — расійскі акцёр і рэпер.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).

Спасылкі

Сусветная спадчына ЮНЕСКА

• Сайт горада Талін (руск.) (эст.) (англ.) (ням.) (шведск.) (фін.)
• Digital Tallinn — віртуальны тур па талінскім Старым горадзе
• Сайт Ласнамяэскай часткі горада Таліна
• Талінскі порт  (англ.), (эст.)
• Віртуальны Талін на сайте VirtualGuide.ru (руск.)