Мовы Расіі

Мовы Расійскай Федэрацыі — мовы, распаўсюджаныя на тэрыторыі гэтай дзяржавы. Яны адносяцца да 14 моўных сем'яў — індаеўрапейскай, алтайскай, уральскай, юкагіра-чуванскай, картвельскай, абхаза-адыгскай, нахска-дагестанскай, сіна-тыбецкай, семіцкай, эскімоска-алеуцкай, чукоцка-камчацкай, енісейскай, аўстраазіяцкай, айнскай; ніўхская мова з'яўляецца ізаляванай.

Пасля кожнай мовы пазначана колькасць тых, што размаўляе на ёй у Расіі: або паводле перапісу 2010, або (калі даныя перапісу лічацца недакладнымі) паводле ацэнкі лінгвістаў (2002 г.). У апошнім выпадку перад імі стаіць значок тыльды (~).

Індаеўрапейская сям'я

З індаеўрапейскіх моў у Расіі прадстаўлены славянская, іранская, германская, армянская, грэчаская, індаарыйская, раманская, балтыйская і албанская галіны. Усяго: 40 жывых моў і 1 кніжная.

• Славянская галіна
  • беларуская мова 173 980
  • украінская мова 1 129 838
  • руская мова 137 494 893
  • русінская мова 225
  • балгарская мова 22 906
  • сербахарвацкая мова 11 043
  • славацкая мова 1445
  • чэшская мова 13 074
  • польская мова 67 446
  • царкоўнаславянская мова ?
• албанская мова 1209
• армянская галіна 660 935
  • усходнеармянская мова ~600 000
    • астраханская гаворка ~1 000
  • заходнеармянская мова ~240 000
    • амшэнская гаворка ~200 000
    • данская гаворка ~40 000
• Балтыйская галіна
  • латышская мова 22 079
  • літоўская мова 31 295
• Германская галіна
  • шведская мова 7395
  • нідэрландская мова (галандская) 3356
  • англійская мова 7 574 303
  • ідыш 20 505 (колькасць укл. іўрыт)
  • нямецкая мова 2 069 949
  • ніжненямецкая мова
• Грэчаская галіна 42 518
  • пантыйская мова (грэчаская) ~40 000
  • навагрэчаская мова (літаратурная) ?
• Іранская галіна
  • асяцінская мова 451 431
  • шугнанская мова 34
  • рушанская мова 2
  • пушту (афганская) 4649
  • талышская мова 3 402
  • персідская мова 13 073
  • таджыкская мова 141 938
  • тацкая мова 2012
  • курдская мова (курманджы) 34 699
  • белуджская мова 26
• Індаарыйская галіна
  • бенгальская мова (бенгалі) 393
  • хіндзі 6331
  • цыганская мова 128 197
• Раманская галіна
  • румынская мова 21 201
  • малдаўская мова 96 061
  • партугальская мова 11 207
  • французская мова 616 394
  • італьянская мова 83 202
  • іспанская мова 152 147

Абхаза-адыгская сям'я

Усяго: 4 жывыя мовы і 2 вымерлыя

• абхазская мова 6786
  • садзская гаворка †
• абазінская мова 37 831
• адыгейская мова 117 489
• кабардзіна-чаркеская мова 515 672
• убыхская мова †

Нахска-дагестанская сям'я

Усяго: 42 мовы

• Авара-анда-цэзкая галіна
  • аварская мова 715 297
  • Андыйская група
    • ахвахская мова 210
    • карацінская мова 255
    • гадаберынская мова 128
    • ботліхская мова 206
    • андыйская мова 5800
    • багвалінская мова (багулальская) 1447
    • тындынская мова (тындальская) 2152
    • чамалінская мова 500
  • Цэзкая група
    • гінухская мова 5
    • гунзібская мова 1012
    • хваршынская мова 1737
    • бяжцінская мова 6072
    • цэзкая мова 12 467
• Даргінская галіна 485 705
  • мугінская мова ~6571
  • кадарская мова ~18 963
  • гапшымінска-бутрынская мова ~27 083
  • цудахарская мова ~39 225
  • урахінская мова (кабінская, хюркілінская) ~73 420
  • муірынская мова ~79 938
  • мюрэга-губдэнская мова ~81 814
  • акушынская мова ~95 795
    • даргінская літаратурная мова
  • мегебская мова ~1300
  • кункінская мова ~1200
  • амухска-худуцкая мова ~1 600
  • іцарынская мова (санжы-іцарынская) ~1800
  • сірхінская мова ~20 497
  • чырагская мова ~1 280
  • кайтагская мова ~43 648
  • ашцінская мова ~2300
  • кубачынская мова ~7089
• лакская мова 145 895
• Лезгінская галіна
  • арчынская мова 970
  • агульская мова 29 287
  • табасаранская мова 126 136
  • лезгінская мова 473 173
  • цахурская мова 10 596
  • рутульская мова 30 360
  • удынская мова 2 266
• Нахская галіна
  • інгушская мова 305 868
  • чачэнская мова 1 354 705
  • акінска-арстхойская гаворка (галанчожская) ~90 000

Картвельская сям'я

Усяго: 4 мовы

• грузінская мова 170 659
• мегрэльская мова 1529
• лазская мова 25
• сванская мова 71

Уральская сям'я

Усяго: 23 жывыя мовы і 5 вымерлыя

• Фіна-ўгорская галіна
  • водская мова 68
  • іжорская мова 123
  • вепская мова 3613
  • эстонская мова 15 583
  • фінская мова 38 873
  • карэльская мова 25 605
    • людзікоўская гаворка ~4 000
    • лівікоўская гаворка (алонецкая) ~20 000
    • уласна карэльская гаворка ~2800
    • цвярская карэльская гаворка ~10 000
  • марыйскія мовы 388 378
    • лугава-ўсходняя марыйская мова 365 316
    • горнамарыйская мова 23 062
  • мяранская мова †
  • саамскія мовы 353
    • бабінская саамская мова (акала) †
    • церска-саамская мова (яканьгска-саамская) ~6
    • кільдзінская саамская мова ~750
    • колта-саамская мова ~28
  • мардоўскія мовы 431 692
    • эрзянская мова (эрзя-мардоўская) ~400 000
    • макшанская мова (макша-мардоўская) ~200 000
  • комі-пярмяцкая мова 63 106
  • комі-зыранская мова 156 099
  • удмурцкая мова 324 338
  • мансійская мова 938
  • хантыйская мова 9584
  • венгерская мова 6888
• Самадыйская галіна
  • юрацкая мова †
  • энецкая мова 43
  • нганасанская мова 125
  • ненецкая мова 21 926
  • камасінская мова †
  • маторска-тайгійска-карагаская мова †
  • селькупская мова 1023

Алтайская сям'я

Усяго: 41 мова

• Тунгуса-маньчжурская галіна
  • негідальская мова 74
  • эвенская мова 5656
  • эвенкійская мова 4802
  • оракская мова (ульта) 47
  • удэгейская мова 103
  • орацкая мова 8
  • ульцкая мова 154
  • нанайская мова 1347
• Мангольская галіна
  • мангольская мова 8829
  • калмыцкая мова 80 546
  • бурацкая мова 218 557
• Цюркская галіна
  • чувашская мова 1 042 989
  • уйгурская мова 1 049
  • узбекская мова 273 451
  • тафаларская мова 93
  • далганская мова 1054
  • тувінская мова 253 673
  • якуцкая мова 450 140
  • чулымская мова (чулымска-цюркская) 44
  • шорская мова 2 839
  • хакаская мова 42 604
  • Горна-алтайская група 55 720
    • паўночнаалтайская мова 1048
      • кумандзінская гаворка 738
      • чалканская гаворка (куу) 310
    • паўднёваалтайская мова ~50 500
      • тубаларская гаворка ~3 000
      • уласна алтайская гаворка (алтай-кіжы) ??
      • тэлеуцкая гаворка 975
      • тэленгіцкая гаворка ~3 000
  • крымчакская мова 2
  • гагаузская мова 5917
  • туркменская мова (трухменская) 30 767
  • турэцкая мова (месхетынцы і ўрумы) 146 363
  • азербайджанская мова 473 044
  • караімская мова 3
  • каракалпакская мова 867
  • казахская мова 401 455
  • нагайская мова 88 328
    • астраханскіх нагайцаў-карагашаў гаворка >34
    • алабугацкіх татараў гаворка >1 144
    • юртаўскіх татараў гаворка (астраханскіх нагайцаў) >31
  • башкірская мова 1 152 404
  • крымскататарская мова 308
  • карачаева-балкарская мова 305 364
  • кумыцкая мова 426 212
  • кыргызская мова 80 306
  • татарская мова 4 280 718
    • сібірскататарская мова (укл. **барабінская гаворка) ~??
• японская мова 33 855
• карэйская мова 42 384

Енісейская сям'я

Усяго: 2 жывыя мовы

• кецкая мова 213
• югская мова 1 (ці †)
• арынская мова †
• пумпакольская мова †
• коцкая мова †

Юкагіра-чуванская сям'я

Усяго: 2 жывыя мовы

• юкагірская мова (паўночнаюкагірская і паўднёваюкагірская) 370
• амокская мова †
• чуванская мова †

Чукоцка-камчацкая сям'я

Усяго: 4 жывыя і 3 вымерлыя мовы.

• чукоцка-каракская галіна
  • чукоцкая мова 5095
  • керэкская мова †
  • алютарская мова 25
  • каракская мова 1665
• ітэльменская галіна
  • ітэльменская мова (заходне-ітэльменская) 82
  • усходне-ітэльменская мова †
  • паўднёва-ітэльменская мова †

Эскімоска-алеуцкая сям'я

Усяго: 4 жывыя мовы і 2 вымерлыя.

• • алеуцкая мова 45
  • меднаўска-алеуцкая мова (алеуцка-рускі піджын) 5
• эскімоская галіна 508
  • наўканская мова ~70
  • чаплінская мова (юіцкая) ~340
  • аляскінска-інуіцкая мова †
  • сірэнікская мова †

Ніўхская мова

• ніўхская мова (ізаляваны) 688 > 198^{[удакладніць]}

Айнская сям'я

Усяго: 2 вымерлыя

• сахалінска-айнская мова †
• курыльска-айнская мова †

Семіцкая сям'я

Усяго: 2 мовы і 1 кніжная/замежная

• • новаарамейская мова (асірыйская) 7762
  • арабская мова 8216
  • іўрыт 21 981

Сіна-тыбецкая сям'я

Усяго: 2 жывыя мовы і 1 кніжная

• • дунганская мова 1088
  • кітайская мова (укл. дыялект тазаў) 59 235
  • старатыбецкая мова

Аўстраазіяцкая сям'я

• в'етнамская мова 26 197

Гл. таксама

• Мовы свету
• Мовы Еўразіі
• Мовы Афрыкі
• Мовы Амерыкі
• Мовы Акіяніі
• Мовы СССР
• Спіс дзяржаўных моў Расіі
• Этна-моўны склад насельніцтва Расіі
• Білінгвізм у Расійскай Федэрацыі
• Адукацыя на мовах народаў Расіі
• Моўная палітыка ў Расіі
• Нацыянальна-рэгіянальны кампанент дзяржаўнага стандарту агульнай адукацыі

Літаратура

• Алпатов В. Языковая ситуация в регионах России «Отечественные записки», № 2, 2005