Гомасексуальнасць у Трэцім рэйху
_Erste_Homosexuelle_Emanzipationsbewegung_1.jpg)
Гомасексуалы ў Трэцім рэйху былі цалкам выцеснены з грамадскага поля і падвяргаліся жорсткаму пераследу. Атрымалая росквіт у Веймарскай рэспубліцы гомасексуальная субкультура (часопісы і газеты, кафэ і бары, забаўляльныя ўстановы і імпрэзы) была цалкам знішчана. Гомасексуальныя мужчыны падвяргаліся сістэматычнаму кантролю і ўліку. Крымінальнае заканадаўства, якое стала значна больш жорсткім у 1935 годзе, пераследавала любыя сексуальныя ўзаемадзеянні паміж мужчынамі, нават тыя, якія адбываліся без непасрэднага фізічнага кантакту. І нават пасля адбыцця турэмнага зняволення асуджаныя мужчыны нярэдка дэпартаваліся ў канцэнтрацыйныя лагеры пад так званыя «ахоўныя» ці «прафілактычныя» арышты для прадухілення «рэцыдыву». Лесбіянкі не падвяргаліся масаваму пераследу, аднак яны нярэдка выпрабоўвалі на сабе іншыя формы дыскрымінацыі з боку ўлады.
Даследчыкі вылучаюць у гісторыі Трэцяга рэйха тры перыяды пераследу гомасексуалаў. Першы перыяд пачынаецца з прыходам нацыянал-сацыялістаў да ўлады ў 1933 годзе і характарызуецца агульнай барацьбой за маральнасць, поўным знішчэннем гомасексуальнай субкультуры, актыўнай антыгомасексуальнай дзяржаўнай прапагандай і першымі індывідуалізаванымі выпадкамі тэрору ў дачыненні гомасексуалаў. Другі перыяд адзначыцца ўзмацненнем жорсткасці ў 1935 годзе параграфа 175, які крыміналізаваў аднаполыя сексуальныя кантакты паміж мужчынамі, і пачаткам іх сістэматычнага крымінальнага пераследу. Апошні перыяд пачынаецца ў 1940 годзе і характарызуецца ўзмацненнем рэпрэсіўных мер у адносінах да членаў СС, Вермахта і паліцыі, а таксама пачаткам масавай дэпартацыі ўсіх вызваленых з турмы гомасексуальных мужчын у канцлагеры[1][2].
У агульнай складанасці ў часы Трэцяга рэйха па вінавачанні ў «ненатуральнай распусце» паміж мужчынамі былі асуджаны каля 50 тысяч чалавек (з іх каля чатырох тысяч падлеткаў[3][4]) і каля 10—15 тысяч былі дэпартаваны ў канцэнтрацыйныя лагеры. З іх каля дзвюх трацін не перажылі лагераў[5]. Лік гомасексуалаў, змярцвёных па праграме эўтаназіі ў псіхіятрычных лякарнях, пакараных смерцю вайсковым трыбуналам ці адпраўленых у штрафныя батальёны, невядомы і ў наш час з'яўляецца прадметам навуковага вывучэння[6].
Сітуацыя да прыходу нацыстаў да ўлады[правіць | правіць зыходнік]
У 1871 годзе адбылося аб’яднанне германскіх дзяржаў у адну імперыю вакол Прусіі, у выніку чаго прускае крымінальнае заканадаўства, а разам з ім і крымінальны артыкул за «распусту» (ням.: Unzucht) паміж мужчынамі, пашырылася на тэрыторыю ўсёй Германскай імперыі[7][8]. 15 мая 1897 года высілкамі Магнуса Хіршфельда, Макса Шпора, Эдуарда Оберга і Франца-Іозефа фон Бюлава быў заснаваны Навукова-гуманітарны камітэт, які змагаўся за скасаванне параграфа 175 — першая ў свеце арганізацыя, якая бараніла правы гомасексуалаў[9][10].
З падзеннем імперыі і стварэннем Веймарскай рэспублікі (1918) былі гарантаваны свабоды слова і сходаў усім грамадзянам, у выніку чаго адбыўся росквіт гомасексуальнага руху і з’явіўся вялікі лік арганізацый гомасексуалаў[11]. У 1919 годзе Магнусам Хіршфельдам у Берлінe быў заснаваны Інстытут сексуальных навук, які цесна супрацоўнічаў з Навукова-гуманітарным камітэтам[12]. Мэтай створанага інстытута было паглыбленне навукова-даследчай базы па пытаннях сексуальнасці, прасоўванне скасавання крымінальнага пераследу гомасексуалаў, а таксама разгляд агульных пытанняў чалавечай сексуальнасці і спрыянне правядзенню сексуальных рэформаў[13]. У прыватнасці, у Інстытуце праводзіліся грамадскія дыскусіі па тэмах сексуальнасці, сямейнага жыцця, гігіены цела, кантрацэпцыі, аборту, гомасексуальнасці, палавых інфекцый і іншых пытанняў[14].
У выдавецтве Фрыдрыха Радсцувайта выходзіў цэлы спектр газет і часопісаў для гомасексуальных мужчын і жанчын. Наклад некаторых з іх даходзіў да 100 тысяч асобнікаў у месяц[11]. Адзін толькі часопіс Die Insel да 1930 года дасягнуў накладу ў 150 тысяч асобнікаў[15][16]. Прэса для гомасексуалаў была свабодна даступная ў газетных кіёсках буйных гарадоў[17]. Практычна ў кожным буйным горадзе былі бары і закусачныя для гомасексуальнай публікі[18]. Па ўсёй краіне ад Кёнігсберга да Кёльна, ад Фленсбурга да Мюнхена праходзілі розныя забаўляльныя імпрэзы, святы і балі, арганізаваныя для гомасексуалаў[19].
У 1931—1932 гады высілкамі сацыял-дэмакратаў падпала пад агалоску гомасексуальнасць Эрнста Рома — аднаго з лідараў нацыянал-сацыялістаў і кіраўніка штурмавых атрадаў (СА). Тым самым сацыял-дэмакраты спадзяваліся нашкодзіць нацысцкай партыі[20].
Пачатак барацьбы з «распустай паміж мужчынамі»[правіць | правіць зыходнік]
Стаўленне да гомасексуальнасці ў рэчышчы нацысцкай ідэалогіі[правіць | правіць зыходнік]
| “ | Гомасексуалы — ворагі дзяржавы і з імі трэба як з такімі і абыходзіцца. Гаворка ідзе пра аздараўленне цела і пра захаванне і ўмацаванне сілы нямецкага народа. | ” |
| “ | Тыя, хто дапускае каханне паміж мужчынамі ці паміж жанчынамі, — нашы ворагі, таму што такія паводзіны саслабляюць нацыю і пазбываюць яе мужнасці. | ” |
У ранняй гісторыі НСДАП не прасочваецца ніякага праграмнага згадвання барацьбы з гомасексуальнасцю. Ні праграма «25 пунктаў» ад 24 лютага 1920 года, ні «Майн Кампф» Гітлера не ўтрымлівалі згадванняў пра гомасексуальнасць[23]. У той жа час выяўна, што нацыянал-сацыялізм катэгарычна не прымаў аднаполых адносін[23]. Ужо пад канец 1920-х гадоў партыйная прапаганда злучала гомасексуальныя арганізацыі з яўрэямі, заклікаючы да патрэбы абароны нямецкага народа ад «разбэшчанай яўрэйскай сексуальнай маралі» Магнуса Хіршфельда[24]. Газета Völkischer Beobachter, якая з’яўлялася афіцыйным друкаваным органам НСДАП, у кастрычніку 1928 года дэкларавала «сувязь паміж марксізмам, педэрастыяй і сістэматычнай яўрэйскай заразай» і пісала пра патрэбы абароны рослага пакалення ад свабоднага доступу «літаратуры для педэрастаў і лесбіянак»[25].
Дэмаграфічная палітыка Трэцяга рэйха засноўвалася на заахвочанні ўзнаўлення здаровага «арыйскага» нямецкага народа і перашкодзе рэпрадукцыі, на думку афіцыйнай прапаганды, асацыяльных і спадчынна хворых пластоў насельніцтва[26]. У гэтай сувязі гомасексуальнасць нароўні з абортамі разглядалася нацыстамі як асаблівая пагроза ўзнаўленню насельніцтва[26]. Апроч таго, гомасексуалы не ўпісваліся ў нацысцкую ідэалогію чыстай «арыйскай расы», паводле якой любая праява сексуальнасці, што выходзіла за межы «арыйскага шлюбу», лічылася бруднай і небяспечнай[27][28].
Наступныя пераследы гомасексуальных мужчын былі абумоўлены трыма асноўнымі мэтамі: знішчэннем гомасексуальнай субкультуры, прадухіленнем «заражэння» моладзі і «ачышчэннем» нацыянал-сацыялістычных арганізацый (у першую чаргу шэрагаў СС і гітлерюгенда)[29].
Рэйхсфюрар СС Генрых Гімлер бачыў у гомасексуальных мужчынах вялікую пагрозу. Паводле яго ацэнак, зробленых у 1937 годзе, у Германіі налічвалася ад 1 до 2 мільёнаў гомасексуальных мужчын ад 16 гадоў, што складала 7—10 % мужчынскага насельніцтва краіны[30][31][32]. Гімлер лічыў мужчынскую гомасексуальнасць «сімптомам паміраючага народа»[33]. Як ён кажа, няўдзел гомасексуальных мужчын у рэпрадукцыйным працэсе можа цягам 200 гадоў прывесці да смерці нацыі[30][34]. Асаблівую небяспеку ён бачыў таксама ў тым, што гомасексуальныя мужчыны маглі ўступаць у «камуфляжны» шлюб і тым самым «псаваць» «расава чыстых» жанчын, здольных да нараджэння «расава паўнавартасных» дзяцей, бо, на думку Гімлера, дзеці гомасексуальных мужчынаў несді ў сабе «расава непаўнавартасныя» гомасексуальныя гены[31][35].
У той жа час нацысцкая ідэалогія не разглядала ўсіх гомасексуальных мужчын як падлеглых поўнаму фізічнаму знішчэнню (у адрозненне, прыкладам, ад яўрэяў). Гомасексуалы падлягалі «перавыхаванню» і «лячэнню», і толькі тых, «што не паддаюцца выпраўленню» — вынішчэнню[36][37][22]. Афіцыйны друкаваны орган СС Das Schwarze Korps ад 15 красавіка 1937 года адзначаў, што 98 % усіх мужчын, якія аддаюцца аднаполым кантактам, здольныя да «нармальных» гетэрасексуальных адносін, аднак яны былі «спакушаны», таму пры адпаведным лячэнні могуць «акрыяць». Астатнія 2 % гомасексуалаў, што, на думку газеты, складала каля 40 тысяч мужчын Германіі, з’яўляюцца «крышталізацыяй брыдот» і не заслугоўваюць ніякай літасці[38].
Стаўленне да лесбіянак было трохі іншым. У нацысцкай ідэалогіі жанчыне адводзілася роля ў межах сям'і, мацярынства і кухні, таму з прыходам да ўлады нацыянал-сацыялістаў жанчыны практычна зніклі з грамадскага і палітычнага жыцця краіны, і дзяржаўная прапаганда не закранала зацікаўленняў жанчын, якія выходзілі за межы шлюбу і мацярынства[39][40][41].
Генрых Гімлер бачыў адну з прычын лесбіянства ў «амужычванні» жанчыны і таму актыўна прапагандаваў захаванне традыцыйных поларалявых мадэляў і іх палярнасці[42].
Нацысцкая ідэалогія разглядала жанчыну з усіх пунктаў погляду толькі ў залежным ад мужчыны становішчы[43]. Жанчына ў такой ідэалогіі не валодала ўласнай актыўнай сексуальнасцю, і жаночая сексуальнасць вызначалася толькі праз мужчыну[44]. У сувязі з гэтым лесбіянкі не падвяргаліся масаваму і сістэматычнаму кантролю і пераследу[44][45]. Нацысты не бачылі асаблівай дзяржаўнай небяспекі ў лесбіянстве, бо лічылі лесбіянак, па-ранейшаму, «прыдатнымі» для працягу роду[44].
Меры па ўзняцці «грамадскай маралі і маральнасці»[правіць | правіць зыходнік]
Пасля прыходу да ўлады Адольфа Гітлера ў студзені 1933 гады перад НСДАП устае заданне па рэалізацыі яе праграмных мэт па адраджэнню нямецкай нацыі і ўзняццю маралі і маральнасці шляхам збавення ад «яўрэйскага бруду», «марксісцка-лібералысцкіх сексуальных рэформаў» і спыненні «маральнага хаосу Веймарскай рэспублікі»[46].
Ужо 23 лютага 1933 года[1] былі выдадзены ўказы пра закрыццё «амаральных» устаноў, што служаць «месцамі сустрэч» людзей, «якія аддаюцца ненатуральнай распусце» і прастытуцыі. Згодна гэтаму закону, былі закрыты і ўсе пагадзінныя гатэлі, а разам з імі і большасць кафэ і бараў, вядомых як месцы сустрэч гомасексуальнай публікі[27][47][20]. Некаторыя ўстановы былі, аднак, пакінуты і выкарыстоўваліся пасля для налётаў і арыштаў[47]. Да сакавіка 1933 года былі закрыты апошнія гей-бары і начныя ўстановы, што служылі для сустрэч гомасексуалаў[48]. У некаторых выпадках рабіліся спробы працягнуць таемныя сустрэчы гомасексуальных груп пад маркай розных клубаў па зацікаўленнях, прыкладам гульні ў карты[49].
24 лютага 1933 года[1][50] выйшаў указ пра забарону шырання «брудных часопісаў», у лік якіх была ўлучана не толькі парнаграфічная літаратура, але і любая навуковая сексалагічная літаратура, у прыватнасці, пад забарону трапілі ўсе працы Магнуса Хіршфельда[46]. Былі забаронены таксама і выданні, што закраналі тэму абортаў і планаванні сям'і, выданні пра культуру цела і эротыку[46]. Апроч таго, пад забарону трапілі і розныя навуковыя і мастацкія выданні, што закраналі тэму гомасексуальнасці[20][1]. Сярод забароненых выданняў апынуліся такія часопісы, як Blätter für Menschenrecht, Die Insel і іншыя[51]. Да сакавіка 1933 года былі закрыты ўсе астатнія часопісы, што закраналі тэму гомасексуальнасці[20]. Выдавецтва Адольфа Бранта, што выпускала часопіс Der Eigene з мая па лістапад 1933 года пяць разоў падвяргалася ператрусам і канфіскацыям[50]. Часопіс Der Kreis, які выдаваўся ў нейтральнай Швейцарыі, да 1951 года заставаўся адзіным рэгулярна выходным нямецкамоўным выданнем, што асвятляла жыццё гомасексуалаў у Германіі[52].
6 мая 1933 года нацыстамі быў разбураны створаны Хіршфельдам Інстытут сексуальных навук у Берліне. Бібліятэка інстытута была канфіскавана і знішчана 10 мая ў час масавага спалення кніг[48][53][54][50]. У гэтым жа годзе спынілі сваю чыннасць усе арганізацыі гомасексуалаў у краіне[54]. Сам Хіршфельд, які вандраваў у той час па свеце, прыняў раду сяброў больш не вяртацца на радзіму[50]. Ён памёр у 1935 годзе ў эміграцыі ў Ніцы (Францыя)[55][54].
Курт Хілер, які з'яўляўся другім старшынём Навукова-гуманітарнага камітэта, 23 сакавіка 1933 года быў арыштаваны як гомасексуал, яўрэй, сацыяліст і пацыфіст і пасля года турэмнага зняволення ў верасні 1934 года бег у Прагу[55]. Большасць арганізацый гомасексуалаў, асцерагаючыся тэрору з боку паліцыі, прынялі рашэнне пра самароспуск. У чэрвені 1933 года самараспусціўся і Навукова-гуманітарны камітэт, які з 1897 года змагаўся за скасаванне параграфа 175[50][20][53]. У гэтым жа годзе распусціўся і «Саюз за правы чалавека» (ням.: Bund für Menschenrechte)[55][20].
У лістападзе 1933 года быў прыняты «Закон супраць небяспечных рэцыдывістаў», які ўводзіў значныя змены і дадаткі ў крымінальны кодэкс. У прыватнасці, у КК уводзіўся новы § 20a, паводле якога асоба, што неаднаразова затрымвалася ў сувязі з паўторным здзяйсненнем злачынства, класіфікавалася як «небяспечны рэцыдывіст» і ў яе дачыненні маглі ўжывацца больш цвёрдыя меры кары. Аб'ектыўнай прычынай для ўжывання § 20a у дачыненні гомасексуальных мужчынаў з'яўляўся паўторны прысуд па параграфу 175. Такім чынам, пераслед гомасексуалаў пастрожыўся нават без змены антыгомасексуальнага параграфа[56].
«Путч Рома» і яго ўплыў на наступныя падзеі[правіць | правіць зыходнік]
Падчас першай хвалі тэрору гомасексуальныя мужчыны не падвяргаліся сістэматычнаму пераследу, і нават тым з іх, хто быў арыштаваны, часта падаваліся палітычныя вінавачанні, не злучаныя з іх гомасексуальнасцю[48]. Кампаніі па закрыцці арганізацый, бараў, перыёдыкі гомасексуалаў мелі мэтай поўнае выцясненне гомасексуальнасці з поля грамадскага зроку, аднак не закраналі саміх гомасексуалаў асабіста[57].
У адрозненне ад СС, у якім актыўна змагаліся з «амаральнасцю», у шэрагах СА, кіраваных Эрнстам Ромам, які сам быў гомасексуалам, гомасексуальнасць не ўяўляла праблем для кар’ернага ўзросту, хоць і не з’яўлялася патрэбнай якасцю для пасоўвання па службовым усходам[58]. Таксама і ў гітлерюгендзе дачыненне да гомасексуальнасці да падзей 1934 года было адносна талерантным[59]. Ці быў сам рэйхсюгендфюрар Бальдур фон Шырах гомасексуалам — невядома, але ўжо ў 1930-я гады пра гэта хадзілі шматлікія чуткі, што шыраліся, перадусім, за межамі Германіі і заснаваныя на тым, што Шырах не меў дастатковай маскуліннасці[59]. Тым не менш арышты ў межах гітлерюгенда па вінавачанні ў гомасексуальных кантактах да вінавачання Рома былі, хутчэй, выняткамі[60]. У 1940 годзе Гітлер страціў цікавасць да Шыраха і адхіліў яго ад кіраўніцтва гітлерюгендам, прызначыўшы яго гаўляйтарам і рэйхсштатгальтэрам Вены[41].
Да 1934 года ўзмацнілася супрацьстаянне паміж СА і СС[61]. Дзеля дыскрэдытацыі СА ўжо пад канец 1933 года па ўказе Гітлера гестапа стала збіраць інфармацыю пра «гомасексуальную актыўнасць» у верхавіне СА[62]. У выніку канфлікту зацікаўленняў кіраўнік СА Эрнст Ром быў публічна звінавачаны ў змове з мэтай путча супраць Гітлера і разам з мноствам іншых высокапастаўленых членаў СА арыштаваны ў ходзе «ночы доўгіх нажоў», а потым і расстраляны[62][54]. Афіцыйная прапаганда паспрабавала падарваць давер да СА і да самога Рома, які меў папулярнасць у народа, звінаваціўшы яго ў змове супраць Гітлера і звязаўшы «паталагічную няздольнасць да вернасці» і здраду з гомасексуальнасцю[62].
Гэтыя падзеі зрабілі пазней значны ўплыў на ўзмацненне жорсткасці антыгомасексуальнага заканадаўства і на прапаганду патрэбы такога ўзмацнення жорсткасці[63][56][64][65]. Ужо 30 чэрвеня 1934 года, калі быў арыштаваны Ром і іншыя высокапастаўленыя члены СА, Гітлер абвясціў, што неадменна зоймецца «выкараненнем гэтай чумы» і не будзе больш цярпець таго, што «мільёны прыстойных людзей» кампраметуюцца «паталагічна схільнымі істотамі»[66]. Апроч таго, у лісце новаму кіраўніку СА Віктару Лютцэ фюрар паказаў, што за злачынствы па параграфу 175 неадкладна трэба выганяць з партыі і з СА[66].
Чыстка ў СА была станоўча ўспрынята нямецкім насельніцтвам і дадатна адбілася на папулярнасці фюрара[67]. У сувязі з зімой, што абяцала быць цяжкай у фінансавым плане, кіруючай верхавіне трэба было выкарыстанне псіхалагічных мер для падтрымання ўзроўню папулярнасці. Адной з такіх мер бачылася чышчанне партыйнага апарата ад элементаў, да якіх народ выпрабоўвае непрыязь[68].
Такім чынам, 30 чэрвеня 1934 года стаў пераломным днём: гомасексуальныя мужчыны разам ператварыліся з «крымінальных амаральных элементаў» і «звадыяшаў гетэрасексуалаў» у канспірацыйных і небяспечных ворагаў дзяржавы, здольных утварыць злачынныя «гомасексуальныя хеўры», што падрывалі ўладу фюрара і партыйнае адзінства[67][69][22]. Неўзабаве пасля «ночы доўгіх нажоў» рэйхсфюрар СС Генрых Гімлер выказваўся пра палітычную нядобранадзейнасць гомасексуалаў, лёгка схільных да шантажу[67].
Адразу ж пасля падзей 30 чэрвеня 1934 года па ўсёй краіне пачаліся аблавы ў пошуках гомасексуалаў. У прыватнасці, ужо праз тры дні міністэрства ўнутраных спраў Баварыі арганізавала праверку ўсіх гасцініц дзеля выяўлення гомасексуальных кантактаў. Ператрусам падвяргаліся таксама і прыватныя кватэры «падазроных персон»[70]. Нягледзячы на ўсе высілкі, удалося арыштаваць усяго 78 мужчын, якіх, пратрымаўшы цягам некалькіх месяцаў пад «ахоўным арыштам», да канца лістапада 1934 год давялося зноў вызваліць за адсутнасцю довадаў[71][72]. Простае насельніцтва краіны таксама ўспрыняло словы фюрара як заклік да дзеяння. Па ўсёй краіне імкліва павялічылася колькасць даносаў у падазрэнні на гомасексуальнасць[73].
Праз некалькі месяцаў, 24 кастрычніка 1934 года, гестапа паспрабавала надаць хаатычнаму пераследу гомасексуалаў сістэматычную форму. У Берліне ў аддзеле гестапа II1, занятым палітычнымі супернікамі дзяржавы, быў створаны спецаддзел па барцьбе з гомасексуальнасцю (ням.: Sonderdezernat II1So Homosexualität)[74][73][75][54].
Узмацненне жорсткасці крымінальнага заканадаўства[правіць | правіць зыходнік]
Новая рэдакцыя антыгомасексуальнага параграфа[правіць | правіць зыходнік]
28 чэрвеня 1935 года была зацверджана новая рэдакцыя параграфа 175 Імперскага крымінальнага кодэкса, якая набыла моц з 1 верасня 1935 года. Пры гэтым была значна зменена і пашырана яго фармулёўка. У прыватнасці, словазлучэнне «ненатуральная распуста паміж мужчынамі» было заменена на «распусту з іншым мужчынам»[76]. Гэта дазваляла трактаваць тэкст больш шырока і прымяняць яго не толькі на пранікальныя анальныя палавыя кантакты, як гэта было раней, але і шырыць на любыя іншыя формы сексуальнага ўзаемадзеяння паміж мужчынамі, у тым ліку і без непасрэдага фізічнага кантакту[77][78][56][79][80][81]. Пры ранніх фармулёўках параграфа 175 довад наяўнасці пранікальных анальных кантактаў быў абцяжараны, а ў новай фармулёўцы яго больш не патрабавалася, што істотна палягчала вынясенне абвінаваўчых прысудаў[82]. Пры гэтым сам тэкст закона не паказваў ні мінімальных, ні максімальных тэрмінаў кары[56].
Трохі пазней рашэннем Імперскага вярхоўнага суда было дадзена наступнае тлумачэнне (RGSt 73, 78, 80 f): склад злачынства існуе, калі «аб'ектыўна было зачэплена грамадскае пачуццё сораму і суб'ектыўна было жаданне ўзбудзіць юрлівае жаданне аднаго з двух мужчын ці трэцяга мужчыны». Пры гэтым нават не патрабавалася наяўнасць узаемных дакрананняў адзін да аднаго[78][83]. У прыватнасці, злачынствам лічыліся не толькі самазадавальненне пры іншым мужчыне, дакрананне эрагаваным членам да цела іншага мужчыны і петынг (пры гэтым наяўнасць эякуляцыі не патрабавалася)[84]. Больш за тое, для ўсталявання наяўнасці злачынства па § 175 было дастаткова пацалунка ці нават наяўнасці «юрлівага пагляду»[85][80][86].
Другая частка § 175 давала судам магчымасць у «асабліва лёгкіх выпадках» адмовіцца ад вынясення кары асобам, што не дасягнулі на момант здзяйснення «злачыннай дзеі» ўзросту 21 года. Да «лёгкіх», аднак, не ставіліся выпадкі сексуальных кантактаў з пранікненнем[87].
Таксама для выпадкаў «цяжкай распусты» («спакушэнне» моладзі 14—21 гадоў, прастытуцыя, ужыванне гвалту ці выкарыстанне службовага становішча ці залежнага становішча партнёра) быў створаны ўзмацняльны параграф § 175a[85][81]. Такім чынам, параграф 175a уводзіў асаблівую праўную норму для гомасексуальных мужчынаў — крыміналізацыю мужчынскай гомасексуальнай прастытуцыі і асаблівую кваліфікацыю для сексуальных кантактаў з падлеткамі 14—21 гадоў[88][85].
Выпадкі сексуальных кантактаў з жывёламі, што таксама раней уваходзілі ў параграф 175, былі вынесены без сэнсавай змены ў асобную частку — у § 175b[89][78].
(1) Калі мужчына здзяйсняе распусту з іншым мужчынам ці дазваляе яму здзяйсняць распусту над сабой, ён караецца турмой. (2) У выпадку, калі вінаваты да моманту здзяйснення дзеяння не дасягнуў 21 года, суд у асабліва лёгкіх выпадках можа адмовіцца ад кары.
(1) Ein Mann, der mit einem anderen Mann Unzucht treibt oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen läßt, wird mit Gefängnis bestraft. (2) Bei einem Beteiligten, der zu Zeit der Tat noch nicht einundzwanzig Jahre alt war, kann das Gericht in besonders leichten Fällen von Strafe absehen.
Катаргай да дзесяці гадоў, а ў выпадку змякчальных акалічнасцей турмой тэрмінам не менш за тры месяцы караецца:
- Мужчына, які здзейсніў распусту з іншым мужчынам, выкарыстоўваючы сілу ці пагрозы прычынення небяспекі для жыцця, ці які дазволіў здзейсніць над сабой распусту;
- Мужчына, які здзейсніў распусту ці дазволіў здзейсніць распусту над сабой з выкарыстаннем службовага ці працоўнага залежнага становішча іншага мужчыны;
- Мужчына старэй 21 года, які спакусіў асобу мужчынскага полу маладзей 21 года для здзяйснення распусты над ім ці які дазволіў здзейсніць ім распусту над сабой;
- Мужчына, які здзяйсняе распусту з іншымі мужчынамі ці дазваляе іншым мужчынам здзяйсняць распусту над сабой на платнай аснове, а таксама які прапануе сябе для гэтых мэт.
Mit Zuchthaus bis zu zehn Jahren, bei mildernden Umständen mit Gefängnis nicht unter drei Monaten wird bestraft:
- ein Mann, der einen anderen Mann mit Gewalt oder durch Drohung mit gegenwärtiger Gefahr für Leib oder Leben nötigt, mit ihm Unzucht zu treiben, oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
- ein Mann, der einen anderen Mann unter Mißbrauch einer durch ein Dienst-, Arbeits- oder Unterordnungsverhältnis begründeten Abhängigkeit bestimmt, mit ihm Unzucht zu treiben oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
- ein Mann über einundzwanzig Jahre, der eine männliche Person unter einundzwanzig Jahren verführt, mit ihm Unzucht zu treiben oder sich von ihm zur Unzucht mißbrauchen zu lassen;
- ein Mann, der gewerbsmäßig mit Männern Unzucht treibt oder von Männern sich zur Unzucht mißbrauchen läßt oder sich dazu anbietet.
Ненатуральная распуста, здзейсненая чалавекам з жывёламі, караецца турмой; таксама можа весці да пазбаўлення грамадзянскіх правоў.
Die widernatürliche Unzucht, welche von Menschen mit Tieren begangen wird, ist mit Gefängnis zu bestrafen; auch kann auf Verlust der bürgerlichen Ehrenrechte erkannt werden.
Стаіць адзначыць, што аналагаў § 175a, ч. 3 у частцы «гомасексуальнага спакушэння» мужчынам старэй 21 года падлетка 14—21 года для гетэрасексуальных кантактаў у крымінальным заканадаўстве Трэцяга рэйха не існавала[85]. Вінавачанні па § 182 УК[► 1], што застаўся без змен, які агадваў крымінальную кару за скланенне да палавога акту «незаганнай дзяўчынкі», якая не дасягнула 16 гадоў, падаваліся толькі па заяве ад пацярпелых, таму «гетэрасексуальнае спакушэнне» было толькі прыватным вінавачаннем, у адрозненне ад «гомасексуальнага спакушэння», вінавачанні па якому падаваліся афіцыйна[85][8]. Дадзены параграф служыў не для абароны дзіцяці ад сексуальнага замаху ў сённяшнім разуменні, але для абароны некранутасці дзяўчынкі[78]. Такім чынам, узрост згоды для сексуальных кантактаў з мужчынамі ў дзяўчын складаў 16 гадоў (згодна § 182), а ў юнакоў — 21 год (згодна § 175a)[85]. Адносна сексуальных кантактаў дарослых жанчын з хлопчыкамі ці дзяўчынкамі старэй 14 гадоў у крымінальным кодэксе зусім не ўтрымвалася ніякіх указанняў[90]. Сексуальныя кантакты з дзецьмі, якія не дасягнулі 14 гадоў, рэгламентаваліся ў § 176 КК, што не змяняўся з 1876 года[► 2], дзе не ўлічвалася, былі такія кантакты разнаполымі ці аднаполымі.
Далейшыя планы па ўзмацненні жорсткасці заканадаўства[правіць | правіць зыходнік]
Тым часам, дыскусіі па далейшым узмацненні жорсткасці заканадаўства ў дачыненні гомасексуалаў на гэтым не скончыліся. У распрацоўваны адмысловай камісіяй новы крымінальны кодэкс § 175 павінен быў увайсці як § 215, а § 175a — як § 216[91][83]. Рэйхсміністр Ганс Франк прапанаваў для выпадкаў § 215 нароўні з турэмным зняволеннем таксама дапускаць і катаргу, а асуджаных па § 216 у выпадку «генетычна абумоўленай гомасексуальнасці» прымусова кастрыраваць[91][83]. Рэйхсфюрар СС Генрых Гімлер патрабаваў злачынствы па § 215 таксама караць катаргай[91].
Франк выступаў і за крыміналізацыю аднаполых кантактаў паміж жанчынамі[91][43]. Яго падтрымвалі і іншыя юрысты[92]. Аднак, шыранне крымінальнага пераследу на лесбіянак было адпрэчана міністэрствам юстыцыі, якое выказала думку, што ў адрозненне ад гомасексуальных мужчын, якія «цалкам выключаны з рэпрадукцыйнага працэсу», у выпадку жанчын гэта не так, ці, прынамсі, не ў такіх жа маштабах. Апроч таго, паказвалася, што гомасексуальныя жанчыны не так бачны ў адрозненне ад гомасексуальных мужчын, таму небяспека «заражэння грамадства праз прыклад» не настолькі высокая, як у выпадку мужчын. Сярод іншых прычын зваліся цяжкасці ў довадах наяўнасці аднаполых кантактаў сярод жанчын па прычыне цяснейшых сяброўскіх сувязей паміж жанчынамі[93][21].
У чарнавым варыянце новага КК, пададзеным 16 кастрычніка 1937 года рэйхсміністрам юстыцыі Францам Гюртнерам, многія прапанаваныя змены былі ўлічаны. У прыватнасці, у выпадках «простай распусты» (§ 216) турма замянялася катаргай, а мінімальны тэрмін быў павялічаны з трох до шасці месяцаў[91]. У той жа час, прапанова павялічыць мінімальны тэрмін кары за «цяжкую распусту» (§ 217) до аднаго года было адхілена[94]. Гюртнер абгрунтаваў гэта тым, што, па яго досведзе, выпадкі, калі аднаму партнёру менш 21 года, а іншаму — нешматлікім больш 21 года, сустракаюцца часта. Пры гэтым пры невялікіх «правіннасцях» малодшы партнёр, згодна § 216, быў бы вызвалены ад кары, а старэйшы — быў бы асуджаны на тэрмін не менш за адзін год, што для Гюртнера бачылася несправядлівым[94].
З пачаткам вайны распрацоўка новага крымінальнага кодэкса была прыпынена, і праца рэйхсміністэрства юстыцыі перамыкаецца на «затыканне дзірак» для патрэб Рэйха ва ўжо існым крымінальным кодэксе[94].
Прымяненне антыгомасексуальнага заканадаўства[правіць | правіць зыходнік]
| Гады | Колькасць асуджаных | |
|---|---|---|
| Усяго | Падлеткі* | |
| 1931 | 665 | 89 |
| 1932 | 801 | 114 |
| 1933 | 853 | 104 |
| 1934 | 948 | 121 |
| 1935 | 2106 | 257 |
| 1936 | 5320 | 481 |
| 1937 | 8271 | 973 |
| 1938 | 8562 | 974 |
| 1939 | 7614 | 689 |
| 1940 | 3773 | 427 |
| 1941 | 3739 | 687 |
| 1942 | 2678 | 665 |
| 1943** | 2218 | 500 |
* Непаўналетнія асобы (14-18 гадоў). ** У 1943 годзе наяўныя дадзеныя толькі за першае паўгоддзе былі памножаны на два. Дадзеныя за 1940—1943 гады не ўлучаюць далучаныя «ўсходнія вобласці» і Аўстрыю. | ||
Нацысцкае крымінальнае заканадаўства, прынамсі афіцыйна, пераследавала мужчын, перадусім, не за саму гомасексуальнасць як такую, а за гомасексуальныя кантакты, што з'яўляліся, паводле дзейнага заканадаўства, крымінальным злачынствам[96][97]. Пры гэтым захоўвалася бачнасць правасуддзя. Нават у выпадку прызнання мужчынам сваёй гомасексуальнасці, якую ён, аднак, не рэалізоўваў на практыцы, пры тым, што зваротнае не было даказана на судзе, суд змушаны быў выносіць апраўдальны прысуд. Аднак, у гэтым выпадку мужчына ўсё адно падлягаў рэгістрацыі ў якасці «падазронага»[96][97].
У той жа час нават без здзяйснення «злачынства» гомасексуалы маглі былі быць дэпартаваны ў канцэнтрацыйныя лагеры, дзе яны праводзілі дні, тыдні ці нават месяцы ў чаканні выніку і суда, а таксама змяшчаліся ў лагеры бестэрмінова пад так званыя «ахоўныя» ці «прафілактычныя» арышты.
Варта адзначыць, што, мусібыць, нацысцкая юстыцыя пераследавала не гомасексуальных мужчынаў у сённяшнім разуменні гомасексуальнасці як сексуальнай арыентацыі, а любых мужчын, якія ўвесь час ці час ад часу ўступалі ў гомасексуальныя кантакты, што хутчэй адпавядае сённяшняму тэрміну МСМ[29][22]. Пры гэтым трактоўка «гомасексуальнага кантакту» у нацысцкім заканадаўстве была вельмі шырокай і складалася з не толькі непасрэдна сексуальнага кантакту паміж мужчынамі, як гэта бачна з каментарыяў да крымінальнага параграфа.
Каб пазбегнуць арышту, асабліва ў буйных гарадах, як, прыкладам, Дзюсельдорф, гомасексуалы імкнуліся канспіравацца, звяртаючыся да ананімных сексуальных кантактаў, завучы фальшывыя імёны, перакручваючы свой узрост ці асабістую інфармацыю. Шмат хто з іх прытрымліваліся правіла сустракацца з кожным партнёрам не больш за адзін раз, каб зменшыць рызыку[98]. Нават тыя з мужчын, хто вырашаўся на пастаянныя адносіны, унікалі прыводзіць свайго партнёра ў сваё жыллё, каб не выклікаць лішніх падазрэнняў[49]. Бачачы арышты многіх сваіх знаёмых, некаторыя гомасексуальныя мужчыны цалкам адмаўляліся ад актыўнага сексуальнага жыцця[49].
У выпадках арышту з усімі гомасексуальнымі мужчынамі звярталіся аднолькава, незалежна ад таго, здзяйснялі яны злачынства ці не[99]. Іх кватэры падлягалі ператрусу для пошуку кампраметуючых матэрыялаў — кніг, лістоў, фатаграфій[99]. Арыштаваных маглі дапытваць гадзінамі з мэтай дамагчыся ад іх прызнанняў[100]. Падчас допытаў затрыманых прымушалі зваць імёны ўсіх сексуальных партнёраў, а таксама ў дэталях апісваць усе здзейсненыя імі сексуальныя практыкі, што дэталёва фіксавалася ў пратаколах допыту[101]. З мэтай псіхічнага ціску прымяняліся пагрозы кастрацыі і пераводу ў канцэнтрацыйныя лагеры[100]. Затрыманых часта фатаграфавалі, каб потым выкарыстаць картатэку фатаграфій для апазнання ананімных сексуальных партнёраў іншымі затрыманымі[100].
Узмацненне жорсткасці антыгомасексуальнага заканадаўства ў 1935 годзе прывяло да імклівага ўзросту ліку асуджаных. Калі з 1933 па 1935 гады за «ненатуральную распусту» былі асуджаны толькі 3907 мужчын, то з 1936 па 1938 гады лік асуджаных узрос да 22 153 чалавек[77]. Пры гэтым узмоцненая версія закона ўжывалася і «заднім днём» на дзеянні, якія да 1935 года не лічыліся крымінальным злачынствам[102]. У агульнай складанасці за гады існавання Трэцяга рэйха (1933—1945) за «гомасексуальную распусту» былі асуджаны каля 50 тысяч мужчын[103][5].
Найболей пацярпела ад пераследу маладое пакаленне гомасексуалаў, што знаходзілася ва ўзроставай групе 20—30 гадоў і яшчэ не выпрацавала стратэгій бяспечнага пошуку партнёра ва ўмовах пераследу, а таксама з прычыны абумоўленай іх узростам больш высокай палавой актыўнасці[104]. Пераследу падлягалі і непаўналетнія. Толькі толькі на падлеткаў 10—18 гадоў у 1937 годзе былі заведзены 5424 справы па вінавачанні ў гомасексуальных кантактах, а ў 1943 годзе штотыдзень заводзілася ў сярэднім каля 23 падобных спраў[105].
Асуджэнне па «гомасексуальных параграфах» часцей мацней біла па інтэлігенцыі, чым па рабочым, бо адукаваныя мужчыны пасля асуджэння не маглі больш уладкавацца на кваліфікаваную працу, шмат хто гублялі навуковыя ступені ці, прыкладам, былі звольнены з дзяржаўнай службы[106]. Тым часам як у працы для нізкакваліфікаваных кадраў нястачы не было[107].
Пры вынясенні прысуду ўлічвалася мноства розных фактараў, што ўплываюць на суровасць кары: колькасць сексуальных партнёраў, дата здзяйснення злачынства (у часы Веймарскай рэспублікі, да путчу Рома ці пасля яго), «ступені цяжару» сексуальных практык (пацалунак, мастурбацыя, аральны ці анальны секс і г. д.), наяўнасць «злачыннага намеру» і інш.[108][109]. Таксама на тэрмін кары магла ўплываць наяўнасць ці адсутнасць каяння падсуднага і яго спрыянне ў расследаванні[108].
Апроч таго, усе гомасексуальныя мужчыны падзяляліся на «звадыяшаў» і «спакушаных», у выніку чаго іх кара была рознай па строгасці[103][22]. Суддзі маглі развязваць пра ўзмацненні жорсткасці ці змякчэнні кары на аснове таго, ці ёсць «схільнасць да гомасексуальных кантактаў» ці ж мела месца «спакушэнне» ці «гвалтаванне шляхам знаходжання падсуднага ў гомасексуальных колах»[108]. Гэта ўзгаднялася з паноўнай у той час думкай у нямецкай псіхіятрыі пра двух тыпаў гомасексуальнасці — канстытуцыйнай (прыроджанай) і набытай[110].
Таксама мела значэнне, здзяйснялася «злачынства» ўпершыню ці паўторна. За «злачынствы», здзейсненыя ўпершыню, зазвычай, выносіліся невялікія тэрміны кары — некалькі месяцаў турэмнага зняволення[108]. Многія мужчыны асуджаліся неаднаразова, у выніку чаго яны класіфікаваліся як «рэцыдывісты» ці нават «небяспечныя рэцыдывісты»[111]. Пры паўторных асуджэннях тэрміны значна павялічваліся і складалі ад паўтара да двух ці нават трох гадоў зняволення[108]. Вялікая колькасць сексуальных партнёраў для суда таксама з'яўлялася абцяжарвальнай акалічнасцю[109]. Апроч таго, тэрміны зняволення часта залежалі ад пэўных суддзяў[112].
Выкарыстанне антыгомасексуальных параграфаў ужывалася і ў палітычных мэтах, асабліва ў дачыненні моладзевых арганізацый, каталіцкай царквы і вайскоўцаў[86]. У 1936—1938 гады ў краіне прайшла чарада масавых «манастырскіх працэсаў» супраць каталіцкіх святароў, манахаў і парафіянаў па вінавачанням у гомасексуальных кантактах, у тым ліку з непаўналетнімі[113][81]. Адной са сфабрыкаваных спраў было вінавачанне барона Вернера фон Фрыча, якога ў 1938 годзе прыцягнулі да адказнасці за гомасексуальныя сувязі[86].
Таксама асабліва вылучаліся працаўнікі мастацтва, як нібы найболей схільныя да аднаполых кантактаў. Так, Das Schwarze Korps у нумары за 11 сакавіка 1937 года пісаў, што больш за палова ўсіх працаўнікоў мастацтва аддаецца гомасексуальным кантактам, а таксама паказваў на цесную сувязь паміж гомасексуальнасцю і яўрэйствам[114].
Суправаджальныя меры пераследу[правіць | правіць зыходнік]
Першыя часы ператрусы і арышты гомасексуалаў здзяйсняліся гестапа і крымінальнай паліцыяй падчас аблаў і налётаў практычна адвольна, у выніку чаго гомасексуальныя мужчыны змяшчаліся ў канцэнтрацыйныя лагеры, якія часта выконвалі роля месцаў папярэдняга зняволення[115]. Паступова на змену некантраляваных арыштаў прыйшла сістэматычная барацьба, якой стала надавацца форма легітымнага правасуддзя ў выглядзе судовых працэсаў і прысудаў судоў, якім папярэднічалі сістэматычны паліцэйскі ўлік і кантроль[115].
Сістэматычны ўлік і кантроль гомасексуальных мужчын[правіць | правіць зыходнік]
| Гады | Апрацавана гестапа |
З іх заведзена крымінальных спраў |
З іх асуджаны |
|---|---|---|---|
| 1937 | 32 360 | 12 760 | 8271 |
| 1938 | 28 882 | 10 638 | 8562 |
| 1939 | 33 496 | 10 456 | 7614 |
| Усяго: | 94 738 | 33 854 | 24 447 |
Для сістэматычнага ўліку і кантролю гомасексуальных мужчын 10 кастрычніка 1936 года сакрэтным указам Генрыха Гімлера было заснавана Імперскае цэнтральнае бюро па барацьбе з гомасексуалізмам і абортамі пад кіраваннем гестапа.[117][118][21][119]. Аб'яднанне двух дадзеных «злачынстваў» таксама сведчыць пра тое, што мужчынская гомасексуальнасць разглядалася нацыстамі як фактар, які адмоўна ўплываў на прырост насельніцтва[120][21].
Паводле гэтай дырэктывы паліцыянтам загадвалася ажыццяўляць пастаянны нагляд за вуліцамі, гасцініцамі, пансіёнамі для выяўлення гомасексуальных мужчын, а таксама ўвесь час праглядаць усе публікаваныя газетныя аб'явы дзеля выяўлення ўтоеных аб'яў і намёкаў. Паліцэйскія таксама павінны былі збіраць дадзеныя на ўсіх мужчын, якія маюць «падазроныя паводзіны», што дазвалялі падазраваць іх у гомасексуальнасці[121]. Уся сабраная інфармацыя старанна рэгістравалася ў картатэках.[121].
Апроч таго, бюро стала цэнтральным органам для каардынацыі дзеянняў па супрацы з медычнымі і даследчымі ўстановамі, што вывучалі прычыны ўзнікнення і магчымасці лячэння гомасексуальнасці[120][81].
Аднак, асноўным заданнем бюро было вядзенне велізарнай картатэкі на ўсіх гомасексуальных мужчын, а таксама мужчын, падазроных у гомасексуальнасці[122][123][81]. У картатэках асобна абазначаліся справы мужчын, якія займаліся прастытуцыяй, а таксама гвалтаўнікоў дзяцей і моладзі[124][125][52]. Толькі за перыяд 1937—1939 гадоў праз бюро прайшлі каля ста тысяч чалавек, прыкладна супраць траціны з іх было высунута вінавачанне і, нарэшце, кожны чацвёрты са спачатку пастаўленых на ўлік быў асуджаны па параграфам 175, 175a ці 175b[116].
Паводле апублікаванай справаздачы за 1939 год, у картатэках бюро ўжо да гэтага часу былі сабраны матэрыялы пра 33 тысячы гомасексуальных мужчын, з якіх каля 7800 «звадыяшаў» і 3800 мужчынаў, якія займаліся прастытуцыяй[126]. У той жа час, згодна гэтай жа справаздачы, бюро не бачыла патрэбы змяшчэння ў картатэку ўсіх «гомасексуальных дзеянняў»[126]. Апроч таго, асобна вялася статыстыка па некаторых адмысловых катэгорыях мужчын: членам НСДАП і вермахта, дзяржаўным службоўцам, рэлігійным дзеячам, былым кіроўным асобам Веймарскай рэспублікі, а таксама яўрэям[126]. Падобная інфармацыя магла быць выкарыстана ў якасці дадатковага абвінаваўчага матэрыялу, а таксама ў прапагандысцкіх мэтах падчас працэсаў супраць рэлігійных дзеячаў[126].
Канцэнтрацыйныя лагеры як дадатковыя меры абмежавання волі[правіць | правіць зыходнік]
Яшчэ 28 лютага 1933 года Гітлер выдаў надзвычайны ўказ «Пра абарону народа і дзяржавы», што дазваляў дзяржаве абмяжоўваць асноўныя правы і свабоды грамадзян[127][128]. Згодна гэтаму ўказу дзяржава магла абмяжоўваць свабоду нават без здзяйснення чалавекам пэўных злачынстваў, калі гэта служыла зацікаўленням «абароны дзяржавы»[77]. Магутным інструментам такога абмежавання свабоды сталі так званыя «ахоўныя арышты», пры якіх асоба на нявызначаны тэрмін без суда і следства змяшчалася ў канцэнтрацыйны лагер.
Створаны пры Веймарскай рэспубліцы інстытут «ахоўных арыштаў», пры якіх арыштаваная асоба на тэрмін, які не перавышаў двое сутак, без суда і следства змяшчалася пад арышт у спецыялізаваную ўстанову для абароны самой гэтай асобы ці абароны зацікаўленняў дзяржавы, быў цалкам перакручаны нацысцкім рэжымам[129].
Асоба, прызначана для змяшчэння пад «ахоўны арышт», атрымлівала адпаведнае апавяшчэнне, якое выдавалася гестапа ці крымінальнай паліцыяй, пасля чаго арыштаваны на нявызначаны тэрмін дэпартаваўся ў канцэнтрацыйны лагер[130]. Кожныя тры месяцы здзяйснялася пераправерка і рабілася заключэнне пра тое, ці ёсць яшчэ небяспека для грамадства, пасля чаго або арышт падаўжаўся яшчэ на тры месяцы, або спыняўся[130]. З 25 студзеня 1938 года змяшчэнне ў канцлагер пад «ахоўны арышт» стала выключна прэрагатывай гестапа[130].
Да сярэдзіны 1930-х гадоў знаходжанне падазроных у гомасексуальных кантактах мужчын у канцлагерах насіла часовы характар[131]. Такія арышты таксама выкарыстоўваліся ў якасці застрашвання і запалохвання для дачы арыштаванымі сведчанняў з прызнаннямі[115]. У 1935 годзе многіх арыштаваных гомасексуалаў трымалі ў лагерах да ўступлення ў сілу ўзмоцненай версіі § 175, каб потым можна было пакараць іх за тое, што на момант здзяйснення не з'яўлялася злачынствам, прыкладам, за ўзаемную мастурбацыю[131].
Актор і спявак Курт фон Руфін, які правёў 9 месяцаў у канцлагеры Ліхтэнбург з-за абвінавачанняў у гомасексуальнасці, успамінае, як у лагер прывезлі некалькіх трансвестытаў у жаночых адзеннях. Эсэсаўцы здзекаваліся з іх, білі і раздзіралі на іх адзенне, пакуль тыя не засталіся зусім голымі. Аднаго з іх зацягнулі ў лагерны сарцір і акунулі туды галавой, пратрымаўшы так датуль, пакуль ён не задыхнуўся.[132]
Знаходзячыся ў лагерах, гомасексуалы праводзілі ў іх дні і тыдні пад паліцэйскім арыштам ці нават месяцы пад «ахоўным арыштам», перш чым іх справа афіцыйна перадавалася юстыцыі[133]. Прыкладам, толькі за перыяд з 11 мая па 10 чэрвеня 1935 года ў канцлагеры Калумбія-Хаўс у Берліне з 205 зняволеных, змешчаных там больш тыдня, 88 былі мужчынамі, падазравальнымі ў гомасексуальнасці. Апроч таго, па ўспамінах зняволеных, за тыдзень да паказанага перыяду яшчэ 60 гомасексуалаў былі пераведзены ў канцэнтрацыйны лагер Ліхтэнбург[134]. Паводле некаторых дадзеных, у лагеры Ліхтэнбург у 1935 годзе гомасексуальныя мужчыны складалі да 46 % усіх вязняў[135].
Сакрэтным указам Германа Герынга ад 13 лістапада 1933 года таксама быў створаны механізм так званых прафілактычных арыштаў, мэтай якіх стала неабмежаванае ў часе прэвентыўнае абмежаванне волі асоб, якія ў мінулым здзяйснілі розныя злачынствы, каб пазбегнуць паўторных рэцыдываў для абароны грамадства[136][133]. Рашэнне пра прафілактычны арышт прымалася крымінальнай паліцыяй і не падлягала судоваму абскарджанню. Арыштаваныя маглі толькі падаць унутраную скаргу кіраўніцтву паліцыі, аднак гэта, з прычыны практычна поўнай незалежнасці крымінальнай паліцыі ад судовай сістэмы, не мела рэальных шанцаў на поспех[137].
Спачатку з 1933 года пад прафілактычны арышт змяшчаліся асобы, больш за адзін раз асуджаныя за аднатыпныя злачынствы[137]. У адносінах да гомасексуальных мужчын такія арышты спачатку прымяняліся толькі ў тых выпадках, калі мелі месца асуджанасці за сексуальныя кантакты з дзецьмі (§ 176[► 2]) ці з падапечнымі (§ 174[► 3])[137][138]. З 10 лютага 1934 года пад прафілактычны арышт сталі змяшчацца ўсе паўналетнія мужчыны, асуджаныя за сексуальныя кантакты з падлеткамі 14—16 гадоў (§ 175а), а таксама калі ў дачыненні асуджаных па антыгомасексуальных параграфах таксама мела месца і асуджэнне за эксгібіцыянізм (§ 183[► 4])[139]. Пасля года арышту прымалася рашэнне пра яго падаўжэнне ці спыненне[140].
У снежні 1937 года рушыла ўслед чарговае ўзмацненне жорсткасці «Закона супраць небяспечных рэцыдывістаў», паводле якога ў дачыненні асоб, што неаднаразова здзяйснялі злачынствы, прымяняліся стражэйшыя меры. Такія злачынцы аб'яўляліся «небяспечнымі рэцыдывістамі» і маглі на нявызначаны тэрмін таксама змяшчацца ў канцэнтрацыйны лагер пад прафілактычны арышт[141].
Указ Галоўнага ўпраўлення імперскай бяспекі для крымінальнай паліцыі і гестапа ад 12 ліпеня 1940 года агадваў змяшчэнне пад прафілактычны арышт усіх вызваленых з турмы мужчын, якія мелі больш аднаго сексуальнага партнёра[142][143][144]. Пасля гэтага ўказа лік гомасексуальных мужчын, змешчаных у канцэнтрацыйныя лагеры пад прафілактычныя арышты, значна ўзрос. Калі пад канец 1933 года гэтай меры кары падвяргаліся, галоўным чынам, асуджаныя за гвалтаванне дзяцей (§ 176 ч. 3[► 2]), а ў 1937 годзе кола гэтых асоб папоўнілі ўсе мужчыны, якія асуджаныя за гомасексуальныя кантакты больш за тры разы і адседзелі за гэта ў агульнай складанасці больш за шэсць месяцаў, то з 1940 года ў канцлагеры сталі скіроўваць усіх вызваленых з турмы гомасексуалаў, якія мелі больш аднаго партнёра[145]. Да таго часу дэпартацыя ў канцэнтрацыйны лагер ужо практычна азначала «квіток у адзін канец»[131].
Кастрацыя як метад лячэння і кары[правіць | правіць зыходнік]
На думку многіх гісторыкаў і правазнаўцаў, імклівае ўзмацненне жорсткасці «антыгомасексуальнага параграфа» ў нацысцкай Германіі і наступныя імкненні да правядзення кастрацыі над усімі асуджанымі злучана з нацысцкай ідэалогіяй [[Расавая гігіена|расавай гігіены| і спробамі абароны «арыйскай расы» ад «заразнага дэгенеруючага ўплыву гомасексуалізму»[146][147].
Упершыню выкарыстанне прымусовай кастрацыі для псіхічна хворых мужчын як «метаду захавання чысціні генафонда» было ўзаконена законам «Пра прадухіленне нараджэння нашчадкаў са спадчыннымі захворваннямі» ад 14 ліпеня 1933 года[148]. Прыняты 24 лістапада 1933 года «Закон супраць небяспечных рэцыдывістаў» дапаўняў крымінальны кодэкс новым § 42k, які дазваляў праводзіць кастрацыю злачынцаў, якія здзейснілі цяжкія сексуальныя злачынствы (§ 176[► 2], 177[► 5], 178[► 6], 183[► 4]), а таксама якія нанеслі ахвяры фізічныя пакалечанні (§ 223—226). У прыватнасці, кастрацыя магла прымяняцца пры згвалтаванні, сексуальных кантактах з дзецьмі ці здзяйсненні распусных дзеянняў у публічных месцах[149][150][147]. У агульнай складанасці ў адпаведнасці з § 42k крымінальнага кодэкса былі кастрыраваны каля 2800 мужчын[151].
Указам ад 26 чэрвеня 1935 года былі прыняты змены і дадаткі да закона «Пра прадухіленне нараджэння нашчадкаў са спадчыннымі захворваннямі», згодна якога дазвалялася кастрацыя «па ўласнаму жаданню» і для гомасексуальных мужчын, або ўжо асуджаных па § 175 і 175a, або ўжо якія адседзелі, калі ў іх дачыненні ёсць небяспека здзяйснення злачынства па § 175—178, 183, 223—226[151][152][147][81]. Адмысловы ўказ ад 23 студзеня 1936 года асабліва падкрэсліў добраахвотны характар кастрацыі і забараніў любы ціск на асуджаных[153].
23 верасня 1940 года галоўнае ўпраўленне крымінальнай паліцыі выпусціла ўказ, паводле якога асуджаныя, якія трапляюць пад дзеянне ўказа ад 12 ліпеня 1940 года, могуць унікнуць дэпартацыі ў канцэнтрацыйны лагер для прафілактычнага арышту ў выпадку іх добраахвотнай кастрацыі і медычнага канстатавання факта пра згасанне ў іх палавых інстынктаў[154][155]. Аб агульнай колькасці гомасексуальных мужчын, якія пагадзіліся на працэдуру кастрацыі, невядома[156][152].
Аб ступені добраахвотнасці кастрацыі можна, у прыватнасці, казаць па вынікам праведзенага ў 1963 годзе даследавання 89 кастрыраваных у часы Трэцяга рэйха мужчын, з якіх 19 былі асуджаны за гомасексуальныя кантакты, прытым дзесяць з іх — па § 175, адзін — па § 175a, шэсць — па § 175 і 175a і двое — па § 175, 175a і 176 ч. 3. (гвалтаванне дзяцей да 14 гадоў)[► 2][157]. Прынамсі сем з гэтых 19 мужчын сцвярджалі, што кастрацыя была зроблена супраць іх волі[157]. Шмат каму з іх, прыкладам, пагражалі дэпартацыяй у канцэнтрацыйны лагер у выпадку адмовы[154]. З гэтых 19 кастрацый 16 былі зроблены пасля 1940 года.
Разам з тым, існуюць дадзеныя пра цвёрды медычны кантроль асоб, што пагадзіліся на добрахвотную кастрацыю, якія павінны былі праз пэўныя прамежкі часу (4 тыдні, 1 год, 3 гады, 5 гадоў) прайсці паўторныя медычныя абследаванні[158]. Указам ад 2 студзеня 1942 года ўсе такія асобы падпадалі таксама пад сталы паліцэйскі кантроль і назіранне і ў выпадку ўзнікнення «небяспекі» для грамадства, асабліва для моладзі, маглі быць без суда і следства арыштаваны і, нягледзячы на кастрацыю, зноў павернуты ў канцэнтрацыйны лагер[159].
З 1942 года паміж юрыстамі і лекаркамі ўзмацніліся дыскусіі пра патрэбу масавай прымусовай кастрацыі ўсіх асуджаных па § 175 і 175а[160]. Сакрэтным указам СС ад 14 лістапада 1942 года кіраўнікам канцэнтрацыйных лагераў дазвалялася паводле свайго меркавання ў «асабліва цяжкіх выпадках» праводзіць аперацыі стэрылізацыі зняволеных, што фактычна легалізавала прымусовую кастрацыю гомасексуальных зняволеных па жаданні кіраўніцтва лагера[161].
З 1 студзеня 1945 года планаваліся ўвядзенне закона, што агадваў прымусовую кастрацыю ўсіх гомасексуальных мужчын. З-за перамог войскаў антыгітлераўскай кааліцыі законапраект гэтак і не быў ажыццёўлены[52].
Прыклады і статыстыка[правіць | правіць зыходнік]
Статыстычныя дадзеныя, атрыманыя з архіваў, дазваляюць зірнуць на сітуацыю, у якой жылі гомасексуальныя мужчыны ў Германіі ў часы Трэцяга рэйха. Еланек у сваёй манаграфіі параўноўвае дадзеныя пра пераслед гомасексуалаў у сельскай правінцыі (на прыкладзе Пфальца), невялікім горадзе (на прыкладзе Вюрцбурга) і метраполіі (на прыкладзе Дзюсельдорфа).
Узроставы і сямейны склад падазроных[правіць | правіць зыходнік]
Даследаваныя ім справы падазроных у гомасексуальных сувязях на 17 мая 1935 года пфальцаў, паказваюць, што каля 21 % мужчын да моманту занясення ў картатэку былі не старэй 18 гадоў[162]. Сярод спраў, што разглядаліся ў Вюрцбургу, выяўляецца той жа феномен — больш за чвэрць «падазроных» складалі мужчыны маладзей 20 гадоў[163]. Высокі адсотак маладых мужчын да 30 гадоў тлумачыцца, напэўна, больш інтэнсіўным палавым жыццём моладзі, а таксама менш развітымі ўменнямі канспірацыі ў параўнанні з больш старэйшымі пакаленнямі, што прайшлі свой камінг-аўт у параўнальна спакойныя часы і выпрацавалі свае стратэгіі пошуку партнёраў[164]. Як паказваюць дадзеныя пра падазроных з акруга Дзюсельдорф, мясцовае гестапа звяртала значна менш увагі на падлеткавыя гомасексуальныя кантакты, чым іх калегі з драбнейшых гарадоў, што лёгка тлумачыцца значна большай колькасцю насельніцтва. Зазвычай, дзеці і падлеткі траплялі ў поле зроку гестапа ў сувязі з аднаполымі кантактамі, калі яны займаліся прастытуцыяй[165]. Апроч таго, у адрозненне ад Пфальца і Вюрцбурга, у статыстыцы па Дзюсельдорфе назіраецца больш высокая сексуальная актыўнасць і сярод старэйшых пакаленняў, што тлумачыцца ў тым ліку наяўнасцю мужчынскай прастытуцыі[165].
Дадзеныя пра сямейнае падажэнне падазроных выяўляюць наступную долю жанатых: 81 % — у Пфальцы, 82 % — у Вюрцбургу і амаль 85 % — у Дзюсельдорфе[166]. У той жа час, сярэдняя доля халастых мужчын па Рэйнскай правінцыі на той час складала 46 %[166]. Апроч таго, у адрозненне ад вывучаных Еланекам спраў з Пфальца і Вюрцбурга, дзе не было аніякіх згадванняў пра трансвестытаў, справы з Дзюсельдорфа выяўляюць прынамсі чатыры задакументаваныя выпадкі затрыманні гомасексуальных мужчын, якія шукалі кантакты, перапрануўшыся ў дамскія сукенкі[167]. Апроч таго, адносна высокім з'яўляецца лік выпадкаў, калі гестапа пры ператрусах кватэр знаходзіла ў мужчын дамскія ўпрыгожанні ці касметыку[167].
Цікавым таксама з'яўляецца адсотак «паспяховых» расследаванняў гестапа ў паказаных рэгіёнах. Так, перадачай справы ў суд ці дэпартацыяй у канцэнтрацыйны лагер пад «ахоўны арышт» сканчаліся 60 % спраў у Пфальцы, 40 % — у Вюрцбургу і 80 % у Дзюсельдорфе[168].
Склад злачынства і тэрміны асуджэння[правіць | правіць зыходнік]
Займальнымі апынаюцца таксама і дадзеныя пра пэўных складах злачынства абвінавачваных — іх сексуальных дзеяннях. Дадзеныя пра наяўныя 76 спраў, разгледжаных судом Шпаера ў Пфальцы, паказваюць, што 10,5 % з іх былі заведзены за пошук сексуальнага партнёра, 50 % — за супольную ці ўзаемную мастурбацыю, 17,1 % — за аральны ці «міжсцёгнавы» секс і толькі 22,4 % — за анальны секс[169]. Дадзеныя пра наяўныя справы з Вюрцбурга даюць наступныя «злачынныя дзеі»: пошук партнёра — 18,94 %, супольная ці ўзаемная мастурбацыя — 39,39 %, аральны ці «міжсцёгнавы» секс — 15,91 %, анальны секс — 25,76 %[170]. Дадзеныя з Дзюсельдорфа таксама істотна не адрозніваюцца: пошук партнёра — 15,82 %, супольная ці ўзаемная мастурбацыя — 52,54 %, аральны ці «міжсцёгнавы» секс — 15,82 % і анальны кантакт — таксама 15,82 %[167].
Каля 67 % усіх судовых выракаў, вынесеных судом Шпаера ў Пфальцы за аднаполыя кантакты паміж мужчынамі, склалі прысуды па § 175, 7 % — прысуды па § 175а і 11 % — па § 176 ч. 3 (гвалтаванне дзяцей да 14 гадоў) і § 174 (сексуальныя кантакты з даручанымі падапечнымі маладзей 21 года); у астатніх 15 % спраў дадзеных не[171]. Суды Вюрцбурга вынеслі па аднаполых кантактах паміж мужчынамі ў 68 % выпадкаў прысуды па § 175, у 3 % — па § 175a, у 8 % — па § 174 і 176 ч. 3; у астатніх 21 % выпадкаў параграф не паказаны[172]. У суднах Дзюсельдорфа былі вынесены 64,58 % прысудаў па § 175, 16,67 % — па § 175а, 4,86 % — па § 176 ч. 3; у 13,89 % выпадкаў параграф не паказаны[173].
Адметнай рысай дзюсельдорфскіх прысудаў па § 175a з'яўляецца тое, што дзве трэціх гэтых спраў былі злучаны з прастытуцыяй, чаго не назіралася ў Вюрфбургу і Пфальцы[174]. У Пфальцы ж некаторым абвінавачаным фактычна штучна абавязвалася заняцце прастытуцыяй толькі за тое, што іх сексуальны партнёр, прыкладам, частаваў іх півам і дарагімі цыгарэтамі[169].
Сярэдні тэрмін асуджэння, прызначаны шпаерскім судом па § 175, складаў паўгода, а ў выпадках § 175a ч. 3 (гвалтаванне моладзі) — два гады[175]. Прытым у большасці гэтых выпадкаў розніца ва ўзросце паміж партнёрамі была невялікая. Прыкладам, «гвалтаваннем» моладзі лічыўся сексуальны кантакт 24-гадовага з 19-гадовым (маладзей 21 года!) «падлеткам»[175]. Вюрцбургскі суд адрозніваўся больш драконаўскімі прысудамі па § 175. Так, сярэдні тэрмін за добраахвотныя кантакты паміж паўналетнімі мужчынамі склаў 21 месяц[172]. Дзюсельдорфскія суддзі па § 175 давалі ў сярэднім каля 8 месяцаў зняволення[173]. Па справах па § 175a выракі вюрцбургскіх і дзюсельдорфскіх суддзяў, у сярэднім, не адрозніваліся ад шпайерскіх[174].
За дванаццаць гадоў Трэцяга рэйха (1933—1945) у Берлінпе, па дадзеных Прэтцеля, на ўлік гестапа і крыпа ў падозранні ў гомасексуальнасці былі пастаўлены больш 17 тысяч мужчын. У больш чым 12 тысяч выпадкаў была заведзена крымінальная справа. І, нарэшце, асуджаны па «гомасексуальных параграфах» былі больш за 8 тысяч мужчын[176]. З іх толькі па параграфах 175 і 175a — каля 5 тысяч. Апроч таго, яшчэ тры тысячы чалавек былі асуджаны па § 174 (сексуальныя кантакты з даручанымі падапечнымі маладзей 21 года), 176 ч. 3 (гвалтаванне дзяцей да 14 гадоў), 183 (публічныя сексуальныя дзеянні), 185 (абраза), а таксама па параграфе 175 у старой данацысцкай рэдакцыі[111].
Канкрэтныя прыклады[правіць | правіць зыходнік]
Тэрміны зняволення былі цалкам непрадказальнымі і, часцяком, залежалі ад пэўных суддзяў[112]. Колькасць «злачынстваў» павялічвала тэрміны кары нават у тым выпадку, калі ўсе яны былі здзейснены з адным і тым жа партнёрам. Так, прыкладам, адзін 24-гадовы інжынер з Пфальца быў прысуджаны судом Шпаера да 7 месяцаў турмы за 15 даказаных выпадкаў супольнай мастурбацыі разам са сваім пастаянным партнёрам[171]. Суд Дуйсбурга прысудзіў да 12 месяцаў турмы аднаполую пару, якая яшчэ з часоў Веймара адкрыта жыла, па выразе суда, «як муж і жонка», а потым таксама працягвала таемна бачыцца[177].
Мужчын, якія вялі праміскуітэтны лад жыцця, чакалі значна больш сур'ёзныя тэрміны. Прыкладам, у 1937 годзе ў Аўгсбургу за дзеянні, што траплялі пад § 175, здзейсненыя з 24 рознымі партнёрамі, было прызначана суровая кара ў выглядзе пазбаўлення волі на 4 гады, нягледзячы на супрацу падсуднага і добраахвотныя прызнанні ў зробленым[109]. У іншым выпадку адзін прадаўнік кнігарні, у дачыненні якой суду атрымалася давесці наяўнасць 19 кантактаў з рознымі мужчынамі, быў кваліфікаваны як «небяспечны рэцыдывіст» і ў кастрычніку 1941 года асуджаны на 4 гады катаргі, а пасля адбывання тэрміну зняволення неадкладна скіраваны ў канцэнтрацыйны лагер Эмсланд пад «ахоўны арышт» на нявызначаны тэрмін, дзе і памёр 8 лютага 1945 года[175].
Вюрцбургскія суддзі не баяліся даваць больш жорсткія прысуды. Так, адзін 39-гадовы мужчына быў прысуджаны да 5-ці гадоў турмы за сексуальныя кантакты з сямю маладымі (але старэй 21 года) мужчынамі[172]. У іншым выпадку ў 1943 годзе адзін 54-гадовы мужчына быў асуджаны на 1 год і тры месяцы па § 175 за тое, што паспрабаваў «гомасексуальна» абняць свайго выпадковага суразмоўцу, 33-гадовага салдата, з якім ён уначы ішоў праз лес, прыняўшы яго, паводле выраку суда, за магчымага сексуальнага партнёра, у выніку чаго салдат, вырваўшыся, уцёк і выклікаў падмогу[178].
Непаўналетнія мужчыны (да 21 года), асабліва тыя, хто меў кантакты з мужчынамі старэй 21 года, маглі меркаваць на ласку як «ахвяры гвалтавання». Прыкладам, адзін 16-гадовы падлетак з Вюрцбурга, які пайшоў з дома і бег са сваім 38-гадовым сябрам у Франкфурт пасля арышту быў зусім вызвалены[179]. У іншым выпадку суд у Пфальцы вырашыў адмовіцца ад кары 20-гадовага салдата вермахта, што прызнаўся ў двух выпадках супольнай мастурбацыі з іншым мужчынам у стане алкагольнага ап'янення[171].
Падлеткі, якія мелі кантакты паміж сабой, атрымлівалі таксама кару, аднак, і яны былі невялікія. Так, адзін 17-гадовы гітлерюгендавец з Вюрцбурга, які з 12-гадовага ўзросту неаднаразова ананаваў з іншымі падлеткамі, у верасні 1935 года быў прызнаны гестапа «гвалтаўніком гітлерюгендаўцаў», аднак суд прызначыў яму кару ў форме аднаго месяца турмы ўмоўна[179].
У той жа час самі «гвалтаўнікі моладзі» атрымлівалі вялікія тэрміны. У тым жа Вюрцбургу адзін 49-гадовы каталіцкі святар быў асуджаны на паўгода толькі за тое, што пры гутарцы з 19-гадовым кавалём пагладзіў яго па калене і падарыў яму падарунак[180]. Пазней у 1940 годзе яго ж засудзілі на два гады за тое, што ён двойчы «мацаў за член» аднаго польскага рабочага і «тарашчыўся на плаўкі» аднаму 18-гадоваму падлетку[180]. Суд заявіў, што ў падсуднага даказана «паталагічная схільнасць» глядзець на мужчынскія полавыя органы. Пасля адбывання тэрміну ў верасні 1942 года святар як «небяспечны злачынец» быў змешчаны пад «прафілактычны арышт» у канцэнтрацыйны лагер Нацвейлер, а праз месяц быў пераведзены ў Дахау, дзе і знаходзіўся до канца вайны[181].
Чышчанні ў шэрагах партыі і вермахце[правіць | правіць зыходнік]
З 1940 года ўзмацняецца «чышчанне» шэрагаў НСДАП, СС, вермахта і паліцыі, у сувязі з чым узмацняюцца рэпрэсіўныя меры ў адносінах да гомасексуальных праяў, закліканыя захаваць «чысціню» шэрагаў партыі і яе асноўных падраздзяленняў.[1]
Барацьба за «захаванне чысціні» членаў партыі[правіць | правіць зыходнік]
Член СС ці паліцыі, што здзяйсніў распусту з мужчынам ці які дазволіў яму здзейсніць распусту над сабой, караецца пакараннем смерцю.
Адольф Гітлер патрабаваў асабліва жорстка караць членаў партыі і яе асноўных падраздзяленняў за гомасексуальныя кантакты[182]. У сваім указе «Пра захаванне чысціні ў СС і паліцыі» ад 15 лістапада 1941 года ён узмацніў кару па § 175 і 175a для членаў СС і паліцыі. Так, паводле ўказа, злачынства па гэтых параграфах каралася пакараннем смерцю[183][184][52][185]. У «менш цяжкіх выпадках» мінімальны тэрмін арышту быў павялічаны до 6 месяцаў[183][184][186]. Асобы, якія не дасягнулі 21 года да моманту здзяйснення злачынства і «спакушаныя» да злачынства, у асабліва лёгкіх выпадках маглі быць вызвалены ад кары[183][186].
Асаблівую заклапочанасць рэйхсюгендфюрара выклікала «шыранне» гомасексуальных кантактаў сярод моладзі. Лік асуджаных па § 175 падлеткаў 14—18 гадоў быў досыць вялікім. У 1933—1939 гадах падлеткі складалі каля 12 % усіх асуджаных за гомасексуальныя кантакты, у 1941 годзе доля падлеткаў узрасла да 16 %, а да 1942 года — да 24 %. Кіраўніцтва гітлерюгенда бачыла, што з пачаткам вайны стала расці доля падлеткаў, асуджаных па § 175[187]. Для прадухілення шырання гэтай з'явы кіраўніцтва гітлерюгенда пастрожыла кантроль і нагляд за моладдзю. Пры наймалейшым падазрэнні да гомасексуальных схільнасцей падлеткаў адхілялі з кіроўных пасад у моладзевых арганізацыях[188]. Кіраўніцтва гітлерюгенда вяло таксама сваю картатэку (апроч агульнай картатэкі, якая вялася Цэнтральным імперскім бюро па барацьбе з гомасексуалізмам і абортамі), у якую ўносіла наймалейшыя падазроныя выпадкі, злучаныя з падлеткамі[189].
Барацьба з «распустай» у вермахце[правіць | правіць зыходнік]
| Гады | Колькасць асуджаных |
У тым ліку афіцэры |
|---|---|---|
| 1939* | 273 | 6 |
| 1940 | 1134 | 36 |
| 1941 | 1700 | 50 |
| 1942 | 1578 | 63 |
| 1943 | 1473 | няма дадзеных |
| 1944** | 830 | няма дадзеных |
| * З 1 верасня. ** Па 31 ліпеня. | ||
У 1935 годзе ў Германіі зноў была ўведзена ўсеагульная воінская павіннасць для мужчын 18—45 гадоў, а для афіцэраў і унтэр-афіцэраў — да 60 гадоў. Колькасць вермахта складала ўжо ў жніўні 1939 года больш за 2,6 мільёнаў чалавек[191]. У пачатку вайны ў 1939 годзе ў адносінах да салдатаў і афіцэраў, якія вінавацілія ў «ненатуральнай распусце», прымяняліся тыя ж самыя наказы, што і да грамадзянскіх асоб[81]. Асуджаныя па антыгомасексуальных параграфах мужчыны, як і іншыя крымінальна асуджаныя мужчыны, гублялі грамадзянскія правы, у тым ліку і права на вайсковую службу (ням.: Wehrwürdigkeit) і пасля адбывання турэмнага зняволення, зазвычай, скіроўваліся ў канцэнтрацыйныя лагеры. Аднак мужчыны прызыўнога ўзросту, прызнаныя «здольнымі да акрыяння» маглі скіроўвацца ў адмысловыя штрафныя ці выпраўленчыя воінскія падраздзяленні[192].
Павелічэнне ліку прызыўнікоў спрыяла павелічэнню ліку злачынстваў, кваліфікаваных па § 175 і 175a. Так у 1940 годзе па гэтых параграфах былі асуджаны 1134 салдаты вермахта, а ў 1941 — ужо 1700[193]. У адпаведнасці з указам Герынга ад 17 студзеня 1942 года «Пра дзеянні ў дачыненні выпадкаў распусты паміж мужчынамі», усіх салдат вермахта, асуджаных па параграфах 175 і 175a, умоўна дзялілі на дзве групы: 1) мужчыны, якія маюць «невылечную прыроджаную схільнасць» і 2) «сексуальна здаровыя», але «спакушаныя» ці «якія заблыталіся з прычыны працяглага палавога ўстрымання» мужчыны. Асуджаныя першай групы, а таксама ўсе асуджаныя, якім інкрымінавалася выкарыстанне службовага становішча для скланення падначаленых да гомасексуальнага кантакту, пасля адбывання кары скіроўваліся ў канцэнтрацыйныя лагеры. Асуджаныя другой групы пасля вызвалення вярталіся ў вермахт. Аднак, яны не маглі больш займаць кіроўныя пасады ў войску[194][195].
Адмысловай дырэктывай вярхоўнага каманднага вермахта Вільгельма Кейтэля ад 19 мая 1943 года былі ўведзены дадатковыя вымогі да расследаванні спраў пра «распусту паміж мужчынамі» ў вермахце[196][197]. Згодна дырэктыве, усе асобы, якія вінаваціліся ў здзяйсненні злачынстваў у адпаведнасці з параграфамі 175 і 175a, падзяляліся ўжо на тры групы[198][199]:
|
Гомасексуальныя мужчыны ў канцэнтрацыйных лагерах[правіць | правіць зыходнік]
Лік вязняў з ружовым трохвугольнікам[правіць | правіць зыходнік]
Дакладная колькасць гомасексуальных мужчын, дэпартаваных у канцэнтрацыйныя лагеры, невядомая. Сёння прынята лічыць, гэты лік складае ад 5 до 15 тысяч чалавек[206][207][208][209]. Адзінай афіцыйнай статыстыкай з'яўляюцца дадзеныя 1943 гады пра 2248 гомасексуальных мужчын, дэпартаваных у 1940—1943 гадах к канцлагеры[210]. Аднак нават і гэта статыстыка паказвала на магчымае заніжэнне дадзеных[210].
Дзяленне зняволеных на розныя катэгорыі было ўжо і ў раннія гады, аднак сістэматычная катэгарызацыя з прымяненнем шматкаляровых «вінкеляў» была паўсюдна ўведзена зімой 1937—1938 гады[211]. Вязні, дэпартаваныя за дзеянні, агаданыя па § 175, 175a і 175b, пазначаліся нашыўкай у выглядзе ружовага трохвугольніка[209].
Аднак гомасексуальныя мужчыны не заўсёды насілі ружовы трохвугольнік на адзенні. Гэта прымянялася толькі да нямецкіх зняволеных і зняволеных з «пратэктарату»[212]. Усіх замежных зняволеных, звычайна, пазначалі чырвоным трохвугольнікам («палітычны зняволены»)[212]. Яўрэі атрымвалі дадаткова жоўты трохвугольнік[212]. Існуюць таксама дадзеныя і пра іншыя пазнакі. У прыватнасці, у некаторых лагерах гомасексуальныя вязні насілі жоўтую стужку з пазнакай А (ад ням.: Arschficker, ад Arsch — «азадак» і ficken — абсц. «мець палавыя зносіны») ці 175 (па параграфе 175)[213].
Першымі зняволенымі, дэпартаванымі ў канцлагеры за аднаполыя кантакты, аказаліся мужчыны, адпраўленыя ўжо ў 1933 годзе ў лагер Гамбург-Фульсбютэль[214]. Па ўспамінах зняволеных, гомасексуалаў дастаўлялі ў гэты лагер амаль кожны дзень[215]. Аднак масавы характар дэпартацыя гомасексуальных мужчын у канцэнтрацыйныя лагеры атрымала толькі з 1935 года пасля ўзмацнення жорсткасці антыгомасексуальнага заканадаўства і стварэння Цэнтральнага бюро па барацьбе з гомасексуалізмам і абортамі[214].
| Гады | Усяго | Паліты- чныя ▼ |
Сведкі іеговы ▼ |
Гомасек- суалы |
|---|---|---|---|---|
| 1938 | 11 028 | 3982 | 476 | 27 |
| 1939 | 11 807 | 4042 | 405 | 46 |
| 1940 | 7440 | 2865 | 299 | 11 |
| 1941 | 7911 | 3255 | 253 | 51 |
| 1942 | 9571 | 5433 | 238 | 74 |
| 1943 | 37 319 | 25 146 | 279 | 169 |
| 1944 | 63 048 | 47 982 | 303 | 189 |
| студз. 1945 | 80 297 | 53 372 | 302 | 194 |
| люты 1945 | 80 232 | 54 710 | 311 | 89 |
Часта дэпартацыі ў лагеры адбываліся ў выніку аблаў на начныя ўстановы, дзе збіралася гомасексуальная публіка. Прыкладам, у сакавіку 1935 года была праведзена серыя аблаў на начныя ўстановы ў Берліне, у выніку чаго былі арыштаваны 413 гомасексуальных «парушальнікаў маралі», якія былі змешчаны ў канцэнтрацыйныя лагеры пад «ахоўны арышт»[53]. У 1936 годзе ў канцэнтрацыйны лагер Дахау пасля некалькіх аблаў на гей-бары ў Мюнхене таксама былі дастаўлены некалькі сотняў чалавек[215].
Захаваліся некалькі нацысцкіх актаў, па якіх можна атрымаць некаторую інфармацыю пра колькасць гомасексуальных зняволеных у Асвенціме (Аўшвіцы)[209]. Паводле захаваных актаў 1941 года, у лагеры сярод 9396 зняволеных з пазнакай «175» знаходзіліся 40 чалавек. Узрост такіх зняволеных складаў ад 21 до 60 гадоў[209]. На пачатак 1945 года лік зняволеных, якія насілі ружовы трохвугольнік у Бухенвальдзе, складала каля 200 чалавек[209][216]. Адносна ліку «ружовых трохвугольнікаў» у канцлагеры Заксенхаўзен няма дакладных дадзеных, аднак ёсць падставы меркаваць, што іх колькасць складала некалькі сотняў чалавек[215].
Паводле ўспамінаў Гары Паўлі (ням.: Harry Pauly), былога зняволенага «лагера смерці» Нойзуструм, размешчнага ва Усходняй Фрызіі, у гэтым лагеры каля 20 % усіх зняволеных складалі гомасексуальныя мужчыны, а ў многіх суседніх лагерах іх лік таксама быў высокім[215].
Паводле даследавання нямецкага сацыёлага Рудыгера Лаўтмана, смяротнасць сярод зняволеных з ружовым трохвугольнікам удвая перавышала смяротнасць палітычных зняволеных[217]. Лаўтман лічыць, што ўзровень смяротнасці гомасексуальных вязняў даходзіў да 60 %[206][208]. Для параўнання: сярод палітычных складзеных канцлагераў смяротнасць складала 42 %, сярод сведкаў Іеговы — 35 %[206].
Утрыманне зняволеных з ружовым трохвугольнікам[правіць | правіць зыходнік]
Пра ўтрыманне гомасексуальных зняволеных у канцэнтрацыйных лагерах можна, у прыватнасці, судзіць па ўспамінам былых зняволеных Бухенвальда. Агульны лік зняволеных з ружовым трохвугольнікам у Бухенвальдзе складала менш 1 %[218]. Большасць з іх былі кастрыраваны[219]. Сярод усіх зняволеных «ружовыя трохвугольнікі» лічыліся самай нізкай кастай[220][219][221]. Зняволеныя канцлагераў часта ставіліся да гомасексуалаў з варожасцю[220].
Да восені 1938 года зняволеныя з ружовым трохвугольнікам Бухенвальда знаходзіліся ў адным блоку з палітычнымі зняволенымі. З кастрычніка 1938 года яны ўтрымліваліся асобна і былі прызначаны ў так званую штрафную каманду, дзе ім даводзілася працаваць у цяжкіх умовах на каменяломні[218][220]. У адрозненне ад іншых зняволеных, якія прызначаліся ў штрафную каманду часова, «ружовыя трохвугольнікі» былі прызначаны на гэтыя працы на пастаяннай аснове[219].
З лета 1942 года разам з іншымі зняволенымі яны былі скіраваны на працу на ваенную прамысловасць. Узімку 1944 года гомасексуальныя зняволеныя Бухенвальда былі скіраваны ў падраздзяленне Бухенвальда — лагер смерці Дора-Мітэльбау для падземнай вытворчасці ўзбраенняў. У выніку нечалавечых умоў працы з 8 па 13 лютага 1945 года загінулі 96 гомасексуальных зняволеных, што склала больш паловы ўсіх зняволеных з ружовым трохвугольнікам, якія змяшчаліся ў Бухенвальдзе[218]. Доля зняволеных з ружовым трохвугольнікам, што транспартаваліся праз Бухенвальд далей у розныя лагеры смерці, у адносінах да іх агульнага ліку, у лагеры была значна вышэй, чым па іншых катэгорыях зняволеных[221].
Паводле ўспамінаў аднаго са зняволеных лагера Дахау, асуджаныя за гомасексуальныя кантакты мужчыны знішчаліся лагерным кіраўніцтвам і доўга не заставаліся ў жывых у лагеры[221]. Былыя вязні Заксенхаўзена таксама паказваюць на то, што гомасексуальныя мужчыны і яўрэі былі асабліва пагарджанымі эсэсаўцамі вязнямі ў гэтым лагеры[221].
Паводле ўспамінаў былога вязня Заксенхаўзена Хайнца Хегера, гомасексуальныя зняволеныя павінны былі спаць у адных толькі начных кашулях і ім забаранялася хаваць рукі пад коўдру. Пры гэтым вокны барака былі пакрыты сантымятровым пластом лёду[221]. Лагерны кантроль праводзіў некалькі разоў за ноч агляды, і складзеныя, заспетыя ў пасцелі ў портках ці са схаванымі пад коўдру рукамі, караліся: іх аблівалі вядром воды і прымушалі цягам гадзіны стаяць на марозе[222]. Практычна ўсе зняваленыя, што падвергліся дадзенай працэдуры, атрымлівалі запаленне лёгкіх і неўзабаве адпраўляліся ў лагерны медычны пункт[223]. Зняволеныя з ружовым трохвугольнікам вярталіся жывымі з медычнага пункта вельмі рэдка[223].
У многіх канцэнтрацыйных лагерах гомасексуальныя зняволеныя ўтрымваліся ў ізаляцыі ад іншых вязняў у асобых блоках[221]. У лагеры Заксенхаўзен «ружовым трохвугольнікам» забаранялася ўступаць у гутарку з «трохвугольнікамі» іншага колеру і нават падыходзіць бліжэй чым на пяць метраў да іх блокаў[223]. Мэта такой забароны складалася нібы ў абароне «нармальных» зняволеных ад «спакушэння»[223]. Такая ізаляцыя спрыяла змяншэнню шанцаў гэтай групы вязняў на выжыванне ва ўмовах канцлагера[223].
Як адзначае нямецкі гісторык і публіцыст Ханс-Георг Шцюмкэ, ізаляцыя гомасексуальных зняволеных спрыяла таму, што яны практычна не бралі ўдзел у самакіраванні лагерам і іх прызначэнне на ролю капа было практычна немагчыма[223]. Аднак ёсць і зусім процілеглыя думкі. У прыватнасці, Стэфан Рос, заснавальнік Музея Халакосту Новай Англіі (New England Holocaust Museum), лічыць, што каля 20 % ахоўнікаў канцлагераў, што ахоўвалі яўрэяў, былі гомасексуаламі[224]. Па сведчанні гісторыка Рауля Хільберга, шмат капа былі гомасексуаламі[225]. Нагляднікі вербаваліся з ліку гомасексуальных крымінальных элементаў[226].
Доследы па «вылячэнні» гомасексуальных мужчын[правіць | правіць зыходнік]
Бухенвальд «уславіўся» сваімі доследамі на зняволеных. У прыватнасці, захавалася шматлікая лагерная дакументацыя па пастаноўцы доследаў з гармонавымі прэпаратамі над гомасексуальнымі зняволенымі, праводжаныя па сакрэтным указе СС доктарам Карлам Вернетам[227][228][52]. У 1943 годзе рэйхсфюрар СС Генрых Гімлер, даведаўшыся пра даследаванні дацкага доктара Вернета па «лячэнні гомасексуальнасці», запрашае яго праводзіць даследаванні ў Рэйху на базе Бухенвальда. Доследы на людзях былі пачаты Вернетам у ліпені 1944 года[227][229]. Захавалася дэталёвая дакументацыя пра правядзенне ім аперацый над 12 гомасексуаламі Бухенвальда, у выніку якіх ім у пахвінную вобласць ушывалася капсула з «мужчынскім гармонам», якая павінна была зрабіць з іх гетэрасексуалаў[230]. Першым паддоследным Вернета стаў 55-гадовы каталіцкі тэолаг, прысуджаны ў 1936 годзе па § 175 і пасля адбывання катаргі ў 1944 годзе скіраваны пад «ахоўны арышт» у Бухенвальд[231]. Некаторыя са зняволеных згаджаліся на аперацыю самахоць у надзеі быць вызваленымі з лагера пасля «вылячэння»[232][233].
У 1944 годзе па ўказе Гімлера зняволеныя, над якімі была праведзена аперацыя па ўшыванні «мужчынскага гармону», скіроўваліся ў жаночы канцэнтрацыйны лагер Равенсбрук, у якім утрымліваліся мноства жанчын, асуджаных за прастытуцыю. Лагернае кіраўніцтва давала жанчынам указанне зблізіцца з «вылечанымі» мужчынамі і ўступіць з імі ў палавы кантакт[233]. Аднак і гэта да канца не ўхіляла сумневы лагернага кіраўніцтва[233].
Праверку на «вылячэнне» (ням.: Abkehrprüfung) асуджаных гомасексуальных мужчынаў практыкавалі і іншых канцэнтрацыйных лагерах. Для гэтага мужчын скіроўвалі ў лагерныя бардэлі. У выпадку здзяйснення палавога кантакту з прастытуткай рабіўся вынік пра «паляпшэнне стану» зняволенага, у адваротным выпадку рабілася выснова пра яго «невылечнасць». Да нашых дзён дайшлі дакументы, што даказваюць правядзенне падобных «экзаменаў» у канцэнтрацыйных лагерах Равенсбрук і Флосенбюрг[234]. Аднак не захавалася ніякіх указанняў на тое, што хто-небудзь з гомасексуальных мужчын быў вызвалены пасля паспяховага праходжання падобнага «тэсту»[234].
Анексаваныя і акупаваныя тэрыторыі[правіць | правіць зыходнік]
З пачаткам пашырэння Германіі дзяржаўная прапаганда стала ўжываць тэрмін «Стары рэйх» для абазначэння Германскай імперыі ў межах 1937 года. Тэрыторыя Трэцяга рэйха да 1940 года, пашыраная за кошт Аўстрыі («аншлюс» 13 сакавіка 1938 года), чэшскіх Судзецкай вобласці (1 кастрычніка 1938 года) і пратэктарату Багеміі і Маравіі (16 сакавіка 1939 года), Мемельланда (22 сакавіка 1939 года), польскіх тэрыторый Данцыг — Заходняя Прусія і Вартэланд, а таксама бельгійскіх абласцей Эйпен-Мальмедзі і Морэснэт (18 мая 1940 года), стала звацца Вялікагерманскай імперыяй (ням.: Großdeutsches Reich)[235].
Не выклікае сумневу той факт, што стаўленне нацыстаў да мужчынскай гомасексуальнасці на акупаваных тэрыторыях было трохі іншым, чым усярэдзіне Рэйха і на далучаных да яго абласцях. Гэта было злучана, у прыватнасці, і з нацысцкай ідэалогіяй «расавай гігіены» і рознаму стаўленню да «найвышэйшых» і «найніжэйшых» рас[236][237]. Апроч таго, прававое пытанне гомасексуальнымі адносінамі на акупаваных тэрыторыях мела розную гісторыю. Раманскія дзяржавы, такія як Францыя, Нідэрланды, Бельгія і Італія пад уплывам французскага ліберальнага заканадаўства XIX стагоддзя не ведалі крымінальнай кары за добраахвотныя аднаполыя кантакты паміж паўналетнімі асобамі, тым часам як у такіх краінах, як Швецыя, Аўстрыя і Чэхаславакія, такія кантакты караліся. Таму імгненны пераход да новага права на акупаваных тэрыторыях не праводзіўся, бо нацысты актыўна супрацоўнічалі з мясцовай крымінальна-паліцэйскай адміністрацыяй[238].
Хоць землі, што ўваходзілі ў «Стары рэйх» і новыя рэйхсгау, утвораныя на анексаваных і акупаваных тэрыторыях, фармальна з’яўляліся раўнапраўнымі кіраванымі тэрыторыямі (ням.: Verwaltungsbezirk), новыя тэрыторыі мелі адрозную ад «Старога рэйха» прававую прастору. Такім чынам, крымінальнае права «Старога рэйха» не мела сілу на новых тэрыторыях, на іх дзеяла ўласная заканадаўчая база[235].
На афіцыйна анексаваных тэрыторыях — былых польскіх землях, улучаных у Германскую імперыю ў выглядзе зноў утвораных рэйхсгау Вартэланд і Данцыг — Заходняя Прусія ці далучаных да правінцый Усходняя Прусія (адміністрацыйная акруга Ціхенау) і Верхняя Сілезія (адміністрацыйная акруга Катавіц), а таксама бельгійскіх тэрыторыях Эйпен-Мальмедзі і Морэснэт, улучаных у адміністрацыйную акругу Аахен Рэйнскай правінцыі, на грамадзян Рэйха шырылася крымінальнае заканадаўства Германскай імперыі[237]. У той жа час на паказаных польскіх тэрыторыях для польскіх грамадзян спачатку працягвала дзеяць польскае крымінальнае заканадаўства, якое ўжо ў снежні 1941 года было заменена на асаблівыя правілы[237].
На тэрыторыях, якія былі фактычна анексаваны, хоць і ніякай афіцыйнай анексіі не дэкларавалася, уся заканадаўчая ўлада перадавалася ў рукі нямецкай грамадзянскай адміністрацыі, якой было даручана выдаваць уласныя законы на гэтых тэрыторыях. Французскія дэпартаменты Мозель, Ніжні Рэйн і Верхні Рэйн, улучаныя ў склад утвораных так званых абласцей грамадзянскага кіравання Латарынгія і Эльзас, а таксама Люксембург і югаслаўскія тэрыторыі Славеніі (Карынтыя і Крайна і Ніжняя Штырыя) прызначаліся для наступнай германізацыі і падначаленню імперскаму заканадаўству[239].
Акупаваныя тэрыторыі Нідэрландаў, Нарвегіі, Украіны, Літвы, Латвіі, Эстоніі і Беларусі былі ператвораны ў рэйхскамісарыяты, на якіх дзеяла мясцовае заканадаўства, заснаванае на ідэалогіі расавай гігіены[239]. Тэрыторыя Нідэрландаў падлягала хуткай германізацыі, у сувязі з чым на ёй уводзілася заканадаўства, падобнае таму, што існавала ў Рэйху. Пра стаўленне да гомасексуальнасці на тэрыторыях рэйхскамісарыятаў Нарвегія, Украіна і Остланд нічога не вядома[239]. У пратэктараце Багемія і Маравія, польскім Генерал-губернатарстве і на акупаваных французскіх тэрыторыях таксама ўводзіліся адмысловыя ўказы, датычныя крымінальнага пераследу гомасексуальных мужчын[236].
На тэрыторыях, што знаходзяцца пад кантролем вайсковага кіравання — у Францыі, Бельгіі, Даніі, Сербіі, Грэцыі, а таксама на так званых «аператыўных зонах» (Адрыятычнае ўзбярэжжа і Пярэднія Альпы) не распачыналася ніякіх спроб па крыміналізацыі гомасексуальных кантактаў[239].
Тэрыторыя Аўстрыі[правіць | правіць зыходнік]
Аўстрыя была далучана да Германскай імперыі 13 сакавіка 1938 года[240]. Паводле закона пра далучэнне Аўстрыі да Германскага рэйха, на яе тэрыторыі «да наступнай дырэктывы» працягвала дзеяць аўстрыйскае крымінальнае заканадаўства, якое гэтак і засталося ў сіле аж да 1945 года[240][235].
Аўстрыйскі крымінальны кодэкс 1852 года ў параграфах 129 і 130 утрымліваў цэлы пералік так званых злачынстваў, якія класіфікаваліся як садамія[240]. «Ненатуральная распуста з асобамі свайго пола» крыміналізавалася ў часткі Ib параграфа 129 і шырылася як на мужчын, гэтак і на кабет[241]. Прыкладам, з 1924 па 1935 год аўстрыйскімі суднамі былі асуджаны 136 жанчын за добраахвотныя аднаполыя сексуальныя кантакты[240].
§ 129. Злачынствам лічацца і караюцца наступныя віды распусты:
I. Ненатуральная распуста: <…>
b) з асобай таго ж полаАрыгінальны тэкст (ням.)§ 129. Als Verbrechen werden auch nachstehende Arten der Unzucht bestraft:
I. Unzucht wider die Natur <…>
b) mit Personen desselben Geschlechtes.
Даволі вольная фармулёўка тэксту параграфа дазваляла суддзям інтэрпрэтаваць яго досыць шырока[241]. У каментарыях да дадзенага артыкула ўтрымліваліся ўказанні пра прымяненне кары ў выглядзе турэмнага зняволення тэрмінам ад аднаго года до пяці гадоў, а ў выпадках ужывання пагроз і гвалту — тэрмінам ад пяці да дзесяці гадоў[241][240].
Пасля далучэння Аўстрыі да Рэйха дадзены параграф быў захаваны без змен, бо ён з'яўляўся нават больш цвёрдым, чым адпаведныя параграфы крымінальнага кодэкса Германіі, што было ў зацікаўленнях гестапа[241]. У той жа час лік вынесеных прысудаў па § 129 Ib пасля аншлюса Аўстрыі значна ўзрос[241]. У прыватнасці, колькасць вынесеных у 1938 годзе прысудаў па гэтым параграфе падвоілася ў параўнанні з папярэднім годам. У 1939 годзе гэта тэндэнцыя да павелічэння захавалася[242]. З пачаткам вайны лік вынесеных прысудаў скараціўся, што зусім не азначае змяншэння пераследу, аднак зараз большасць выпадкаў «аднаполай распусты» не даводзіліся да грамадзянскага суда, а разглядаліся, прыкладам, вайсковымі судамі[242].
Судэтэнланд і пратэктарат Багемія і Маравія[правіць | правіць зыходнік]
Тэрыторыя Чэхіі была падзелена нацыстамі на рэйхсгау Судэтэнланд (з перавагай нямецкага насельніцтва) і пратэктарат Багеміі і Маравіі (астатнія тэрыторыі). У той жа час для абедзвюх адміністрацыйных адзінак заканадаўства цалкам залежала ад грамадзянства, так што толькі грамадзяне Рэйха падначальваліся крымінальнаму кодэксу Германскай імперыі[235].
Тэрыторыя Польшчы[правіць | правіць зыходнік]
.png)
У выніку акупацыі Польшчы тэрыторыя гэтай краіны была падзелена на некалькі частак. Заходнія яе часткі, на якіх таксама жыло і нямецкае насельніцтва, былі анексаваны Рэйхам і ўлучаны ў склад правінцый Усходняя Прусія і Верхняя Сілезія, рэйхсгау Данцыг — Заходняя Прусія і Вартэланд. Рэштка Польшчы была ператворана ў так званае Генерал-губернатарства.
На тэрыторыях ізноў утвораных рэйхсгау Данцыг — Заходняя Прусія і Вартэланд быў уведзены ў дзеянне крымінальны кодэкс Германскай імперыі. Аднак з пастановай «Пра прававое становішча яўрэяў і палякаў на тэрыторыях далучаных усходніх абласцей» ад 4 снежня 1941 года для асоб з польскім грамадзянствам было ўведзена асобае заканадаўства[235].
Рэшткавыя тэрыторыі акупаванай Польшчы былі ператвораны ў Генерал-губернатарства, якое фармальна не з'яўлялася часткай Вялікагерманскай імперыі і населенае «асобамі польскай нацыянальнасці без грамадзянства». Пры гэтым уся поўнасць судовай і выканаўчай улады на гэтай тэрыторыі знаходзілася ў руках СС і паліцыі, якія падначальваліся Генрыху Гімлеру[235].
Дачыненне да гомасексуальнасці на тэрыторыі Генерал-губернатарствы шмат у чым залежала ад «расавай прыналежнасці». Палякаў, якія здзяйснілі «ненатуральную распусту» паміж сабой без удзелу асоб нямецкай нацыянальнасці, афіцыйна не пераследавалі. Аднак не ніякай інфармацыі пра тое, наколькі дзяржаўныя ўстановы Генерал-губернатарства выконвалі гэта ўказанне[243].
У дырэктыве статс-сакратара імперскага міністэрства юстыцыі Германіі Роланда Фрэйслера генеральным пракурорам ад 22 студзеня 1941 года паказваецца, што прымяненне імперскага заканадаўства ў дачыненні абортаў і злачынстваў супраць маралі (у тым ліку і гомасексуальных кантактаў), прама не датычных нямецкага насельніцтва, павінны карацца менш сурова, чым аналагічныя выпадкі, у якіх замяшаны прадстаўнікі нямецкага народа, бо яны не шкодзяць чысціні «нямецкай расы»[244].
Паводле ўказа рэйхсфюрара СС Генрыха Гімлера ад 11 сакавіка 1942 года, справы палякаў, якія вінаваціліся ў аднаполай распусце, у выпадках, што не закраналі нямецкае насельніцтва, перадаваліся асобна ад агульных выпадкаў у крымінальную паліцыю, якая разглядала патрэбу крымінальнага пераследу[245].
У тлумачальным лісце начальніка Партыйнай канцылярыі НСДАП Марціна Бормана рэйхсміністру юстыцыі ад 3 чэрвеня 1942 года таксама ўтрымліваюцца наказы пра ўстрыманне ад крымінальных кар за гомасексуальныя кантакты па § 175 і 175a у выпадках, калі не замешаны асобы нямецкай нацыянальнасці ці нямецкія грамадзяне[246]. У прыватнасці, у лісце кажацца пра тое, што нямецкія праваахоўныя органы не павінны спрыяць польскаму народу ва «умацаванні яго біялагічнай сілы», асабліва ў далучаных усходніх абласцях, дзе палякі лікава пераважалі над нямецкім насельніцтвам[246]. У звязку з гэтым загадвалася ўстрымлівацца ад кары за інцэст, аборт, аднаполыя кантакты і скаталожніцтва. Аднак, асобы, што здзейснілі злачынствы згодна § 175 і 175a, павінны былі быць ізаляваны ад нямецкага насельніцтва[246].
|
У той жа час дырэктыва ад 4 снежня 1941 года «Пра крымінальнае судаводства ў дачыненні палякаў і яўрэяў ва ўсходніх абласцях» надзяляла крымінальную паліцыю і СС шырокімі паўнамоцтвамі для ажыццяўлення парадку, аж да накладання пакарання смерцю[247]. Нямецкі даследнік Гюнтэр Грау піша, што імавернасць таго, што польскія гомасексуальныя мужчыны былі дэпартаваны ў канцлагеры па дадзенай пастанове, вельмі высокая[248].
Рэйхскамісарыят Нідэрланды[правіць | правіць зыходнік]
| Гады | Лік працэсаў |
Асуджана мужчын |
З іх у турму |
|---|---|---|---|
| 1940 | 11 | 10 | 7 |
| 1941 | 36 | 26 | 16 |
| 1942 | 46 | 26 | 10 |
| 1943 | 45 | 28 | 21 |
| Гады | Лік працэсаў |
Асуджаны мужчын |
З іх у турму |
|---|---|---|---|
| 1940 | 47 | 28 | 26 |
| 1941 | 49 | 23 | 22 |
| 1942 | 36 | 21 | 15 |
| 1943 | 32 | 16 | 14 |
Пасля таго, як Нідэрланды былі анексаваны Францыяй і на іх тэрыторыі ў 1811 годзе ўступіў у дзеянне кодэкс Напалеона, гомасексуальныя кантакты перасталі крымінальна пераследавацца[250]. Таксама галандскае заканадаўства не ўтрымвала ніякіх адмысловых указанняў адносна гомасексуальнай прастытуцыі[248]. У 1911 годзе ў крымінальны кодэкс быў уведзены артыкул 248-bis, які агадвае турэмнае зняволенне за аднаполыя сексуальныя кантакты з непаўналетнімі (то бок з асобамі маладзей 21 года)[248][251]. Увядзенне дадзенага артыкула было скіравана на абарону моладзі ад «гомасексуальнага спакушэння», бо лічылася, што гомасексуалы аддаюць перавагу задавальняць свае сексуальныя патрэбы з юнымі партнёрамі. Разам з увядзеннем артыкула паліцыя пачала весці картатэку ўсіх гомасексуалаў як патэнцыйных звадыяшаў[251].
Германскія войскі уварваліся ў Нідэрланды 10 мая 1940 года[252]. Краіна падлягала поўнай германізацыі з наступным улучэннем у склад Рэйха, аднак Гітлер аддаў перавагу дзеяць паступова і стварыў на тэрыторыі Нідэрландаў рэйхскамісарыят, урадавы апарат якога (з выняткам міністраў і каралеўскага двара, якія эмігравалі ў Лондан), заставаўся ранейшым[253]. Забеспячэннем правапарадку таксама займалася галандская крымінальная паліцыя[254].
31 ліпеня 1940 года рэйхскамісар Артур Зейс-Інкварт выдаў асаблівы ўказ № 81, які ўводзіў у сілу на тэрыторыі Рэйхскамісарыята Нідэрланды падобнае з нямецкім антыгомасексуальнае заканадаўства[248][254]. Так, паводле пастановы, гомасексуальныя кантакты караліся турмой да чатырох гадоў, а ў выпадках выкарыстання залежнага становішча партнёра — до 6 гадоў. За гомасексуальную прастытуцыю і спакушэнне непаўналетніх агадвалася катарга тэрмінам до 10 гадоў[255][254]. У той жа час у пастанове казалася, што ў дачыненні нямецкіх грамадзян прыярытэт маюць законы Германіі[256].
У той жа час пераслед гомасексуалаў у Нідэрландах не насіў такіх маштабаў як у Рэйху. Гэта тлумачыцца тым, што крымінальны пераслед у рэйхскамісарыяце ўскладаўся на галандскую паліцыю, якая была і так перагружана аблавамі на яўрэяў і правядзеннем нагляднай чыннасці[257]. Пік антыгомасексуальнага пераследу ў Нідэрландах даводзіцца на перыяд з ліпеня 1940 па люты 1941 года, калі на тэрыторыі рэйхскамісарыята знаходзіўся Гербет Клем (ням.: Herbert Klemm), які займае ў паказаны перыяд пасаду кіраўніка аддзела юстыцыі рэйхскамісарыята[257]. У 1941 годзе ў Нідэрландах назіраецца імклівае падзенне ліку заведзеных крымінальных спраў не толькі спраў па пытаннях гомасексуальнасці, але і ў цэлым. Асноўная ўвага паліцыі была засяроджана на яўрэях і барацьбе з супрацівам[257].
Кіраўніцтва рэйхскамісарыята было незадаволена дрэннай працай галандскай крымінальнай паліцыі. Паводле няпоўных статыстык, усяго ў акупаваных Нідэрландах па ўказе 81/1940 былі заведзены толькі 138 крымінальных спраў, па якіх за аднаполыя кантакты былі асуджаны 90 мужчын, з іх 54 былі скіраваны ў турмы і 10 — у псіхіятрычныя ўстановы[258][248]. Пры гэтым каля 60 % асуджаных былі непаўналетнімі. Гэта тлумачыцца, у прыватнасці, і тым, што ў дачыненні асоб старэй 21 года прымянялася, па-магчымасці, артыкул 248-bis[258].
Адным з найболей вядомых удзельнікаў Супраціву ў Нідэрландах быў гомасексуал Вілем Арондэус. Група Арондэуса займалася вырабам фальшывых дакументаў для яўрэяў. Апроч самога Арондэуса ў групу ўваходзілі яшчэ два гомасексуалы: кравец Шурд Бакер і пісьменнік Ёхан Брауер[259]. 27 сакавіка 1943 года група Арондэуса падарвала амстэрдамскі архіў рэгістрацыі насельніцтва, тым самым знішчыўшы захоўваныя там спісы амстэрдамскіх яўрэяў[260]. Праз некалькі дзён Арондэус быў арыштаваны і пакараны смерцю 1 ліпеня. Арондэусу прыпісваюцца перадсмяротныя словы: «Ведайце, гомасексуалы — не баязліўцы!»[261]. Пасля вызвалення ўрад Нідэрландаў ганараваў Арондэуса медаля.
Акупаваная Францыя[правіць | правіць зыходнік]
У XX стагоддзі ў французскім заканадаўстве не было ніякіх абмежаванняў на добраахвотныя сексуальныя кантакты паміж паўналетнімі. Яшчэ ў 1791 годзе ў Францыі быў прыняты новы крымінальны кодэкс, заснаваны на правах чалавека і грамадзяніна, які касаваў кары за злачынства супраць маральнасці[262]. Пазней гэта яшчэ раз было пацверджана і крымінальным кодэксам Напалеона 1810 года[263].
Пасля імклівага захопу Францыі Рэйхам у 1940 годзе тэрыторыя краіны была падзелена на чатыры зоны. Паўночныя дэпартаменты былі ўлучаны ў мілітарызаваную бельгійскую зону. Захад і поўнач разам з Парыжам пераўтвораны ў «акупаваную зону» і знаходзіўся пад кіраваннем нямецкай вайсковай адміністрацыі. Тэрыторыя паўднёвей Луары уяўляла сабою «свабодную зону», што знаходзілася пад кіраваннем рэжыму Вішы. Усходнія дэпартаменты Мозель, Ніжні Рэйн і Верхні Рэйн былі перададзены Рэйху[264]. У 1942 годзе тэрыторыя «свабоднай зоны» таксама была занята нямецкім войскам і непасрэдна падначалена Рэйху[264].
Анексія дэпартаментаў Мозель, Ніжні і Верхні Рэйн хоць афіцыйна і не дэкларавалася, тым не менш гэтыя тэрыторыі былі ўлучаны ў склад Германскай імперыі. Адмысловым указам Гітлера ад 20 жніўня 1940 года на тэрыторыі Эльзас і Латарынгія, прызначаных для хуткай германізацыі, уводзілася нямецкае грамадзянскае кіраванне[265][264]. Па планах Гітлера гэтыя вобласці павінны былі цягам дзесяці гадоў цалкам германізавацца, а ўсё не падлеглае германізацыі насельніцтва летам 1940 года было выселена ў паўднёвыя рэгіёны Францыі[266].
Пасля анексіі Эльзаса і Латарынгіі ў дачыненні да гомасексуальнасці нічога практычна не змянілася. Аднак услед за высыланнем французскіх яўрэяў, цыган і іншага не падлеглага германізацыі насельніцтва ў паўднёвыя рэгіёны Францыі дэпартацыі падвергліся і іншыя «расава непаўнавартыя» катэгорыі асоб, у тым ліку і гомасексуальныя мужчыны[266][267]. Прыкладам, з чэрвеня 1940 года па красавік 1942 года з Верхняга Эльзаса былі выправаджаны 95 гомасексуальных мужчын (а таксама 19 членаў іх сем'яў)[268][269][270]. Некалькі гомасексуальных мужчын, сярод іх і П’ер Зеель, былі адпраўлены ў выпраўленча-працоўны лагер Шырмек-Форбрук[269][271].
З 30 чэрвеня 1942 года на тэрыторыі Эльзаса і Латарынгіі набыло моц крымінальнае заканадаўства Рэйха, а разам з ім і § 175 і 175a[269].
На астатняй акупаванай тэрыторыі Францыі гомасексуальныя кантакты паміж французамі акупацыйныя ўлады не цікавілі, аднак сустрэчы з нямецкімі салдатамі маглі пераследавацца: паводле ананімнага сведчання, французскі гомасексуал быў адпраўлены ў Бухенвальд, а яго нямецкі палюбоўнік — на ўсходні фронт[272]. Адносна колькасці пераследаваных нацысцкім рэжымам гомасексуальных мужчын на акупаваных тэрыторыях Францыі дадзеных няма[273].
На тэрыторыі Паўднёвай Францыі, якая фармальна заставалася незалежнай, але фактычна кіраванай калабарацыянісцкім рэжымам Вішы пад кіраваннем Анры Петэна, 6 жніўня 1940 года ўказам Петэна № 744 былі занесены змены ў абзац 1 артыкула 334 Крымінальнага кодэкса Францыі, якія падымалі ўзрост згоды для гомасексуальных кантактаў до 21 года. Закон агадваў кару ў выглядзе турэмнага зняволення на тэрміны ад шасці месяцаў до трох гадоў за гомасексуальныя кантакты з асобамі маладзей 21 года[274][275][276].
Пасля 1945 года гэта прававая норма была захавана прэзідэнтам Шарлем дэ Голем, пяройдучы ў абзац 3 артыкула 331, і скасавана толькі 4 жніўня 1982 года падчас прэзідэнцтва Франсуа Мітэрана[275][277].
Іншыя краіны[правіць | правіць зыходнік]
Урад Мусаліні ў Італіі ізноў увёў крымінальную адказнасць за гомасексуальныя кантакты. Пераследы гомасексуалаў таксама праводзілі ўрады Славакіі, Харватыі, калабарацыянісцкія ўрады Даніі і Нарвегіі[4].
Лесбіянкі ў Трэцім рэйху і на акупаваных тэрыторыях[правіць | правіць зыходнік]
Гомасексуальныя жанчыны жылі ў іншай сітуацыі, чым мужчыны. Нацыянал-сацыялістычная ідэалогія не бачыла ў іх асаблівай дзяржаўнай небяспекі[44]. Лесбіянства ўяўлялася менш сацыяльна небяспечным і пагрозлівым дэмаграфічнай палітыцы, чым мужчынская гомасексуальнасць[278]. Паводле гэтай прычыне лесбіянкі не падвяргаліся масаваму і сістэматычнаму кантролю і пераследу, які можна было б прыраўнаць да пераследаў гомасексуальных мужчынаў[44][279]. Нават пасля пачатку масавых закрыццяў устаноў, у якіх сустракаліся гомасексуальныя мужчыны, у 1933—1934 гадах, лесбійскія сустрэчы маглі, хоць і пад наглядам гестапа, праводзіцца далей. Аднак кантроль і аблавы на лесбійскія імпрэзы праводзіліся для выяўлення гомасексуальных мужчын[73].
У той жа час ціск грамадства прымушаў многіх лесбіянак падладжвацца пад эталон «ідэальнай арыйскай жанчыны», што азначала не толькі адпаведны выгляд. Многія лесбіянкі бралі шлюб, у тым ліку і з гомасексуальнымі мужчынамі, і вялі падвойнае жыццё[42]. Жанчыны, якія не траплялі пад рамкі «пурытанскай маралі», маглі былі быць прылічаны да прастытутак і арыштаваны як «асацыяльныя»[280]. Згодна § 361 Крымінальнага кодэкса Германіі, для вінавачання ў прастытуцыі не патрабавалася заняцця прастытуцыяй прафесійна, для гэтага было досыць «падазроных паводзін», здольных «абцяжарваць» атачальных, ці прапановы сябе ў якасці сексуальнага партнёра[281]. У якасці «асацыяльных» у канцэнтрацыйныя лагеры пад «ахоўны арышт» нярэдка таксама змяшчаліся і жанчыны, затрыманыя падчас рэйдаў па лесбійскіх барах і начных клубах[282].
Апроч таго, маглі быць выкарыстаны і іншыя падставы для арышту лесбіянак. Шцюмкэ прыводзіць гісторыю жыццю адной жанчыны, якая служыла ў люфтвафэ і была асуджана за лесбійскія адносіны па законе «Пра падрыў вайсковай сілы» і дэпартавана ў канцлагер Бютцаў у Мекленбургу, дзе падвяргалася ізаляцыі ў асобным блоку з шасцю іншымі лесбіянкамі[215].
Лесбіянак не адносілі да асаблівай катэгорыі вязняў у лагерах[35]. У тым ліку ў Аўстрыі, дзе крымінальна пераследавалася і жаночая гомасексуальнасць, яны часта прылічаліся да катэгорыі «асацыяльных» і пазначаліся «чорным трохвугольнікам»[39]. Нягледзячы на гэта, існуюць дадзеныя пра тое, што ў некаторых выпадках у асабістых справах дэпартаваных у лагеры жанчын ставілася пазнака «лесбіянка», у тым ліку і ў якасці афіцыйнай прычыны затрымання, аднак у гэтых выпадках зняволеныя атрымвалі чорныя ці чырвоныя трохвугольнікі — як «асацыяльныя» ці палітычныя зняволеныя[283]. Існуюць некаторыя дадзеныя і пра выкарыстанне «ружовага трохвугольніка» з пазнакай LL (ням.: Lesbische Liebe — лесбійскае каханне) у жаночым канцэнтрацыйным лагеры Равенсбрук. Лік такіх зняволеных у гэтым лагеры, аднак, невядомы[215].
Спадчына[правіць | правіць зыходнік]
Рэабілітацыя асуджаных па параграфе 175 у паваенны час[правіць | правіць зыходнік]
Наступствы нацыянал-сацыялістычнай ідэалогіі давалі пра сабе вынікі на працягу яшчэ працяглага часу пасля сканчэння вайны. Успадкаваны ад нацысцкай Германіі параграф 175 працягваў дзеяць у ФРГ у яго нацысцкай рэдакцыі да 1969 года без змен[284]. Усе спробы абскарджання закона ў судовым парадку ў разнастайных інстанцыях адхіляліся, і суды не знаходзілі прыкмет нацыянал-сацыялістычнай ідэалогіі і ідэалогіі «расавай гігіены» ў нацысцкай рэдакцыі параграфа 175[285][286]. Канстытуцыйны суд ФРГ у сваім рашэнні ад 10 мая 1957 года таксама не знайшоў прыкмет нацыянал-сацыялістычнай ідэалогіі ў нацысцкай версіі параграфа 175 і пацвердзіў, што гэты параграф «не супярэчыць ідэям свабоднай дэмакратычнай дзяржавы»[284][287][288].
Урад ФРГ доўгі час не прызнаваў гомасексуальных мужчын ахвярамі рэпрэсій Трэцяга рэйха. Гэта злучана, найперш, з тым, што законы, на падставе якіх гомасексуальныя мужчыны пераследаваліся нацыстамі, працягвалі дзейнічаць без змены і ў дэмакратычнай дзяржаве[289]. Федэральны закон пра пакрыццё шкоды асобам, што пераследваліся ў часы нацыянал-сацыялізму (ням.: Bundesentschädigungsgesetz), які быў выдадзены ў чэрвені 1956 года і ўступіў у сілу заднім днём 1 кастрычніка 1953 года, не шырыўся на гомасексуальных мужчын, нават калі яны былі дэпартаваны ў канцэнтрацыйныя лагеры[290][291][292]. Заявы пра пакрыццё шкоды і зусім перасталі прымацца пасля 31 снежня 1969 года[293].
У 1958 годзе выйшаў «Закон пра пераадоленне наступстваў вайны» (ням.: Allgemeine Kriegsfolgengesetz), які даваў былым гомасексуальным вязням канцлагераў магчымасць па заяве атрымаць пакрыццё. Заявы прымаліся толькі да 31 снежня 1959 года. У агульнай складанасці былі пададзены ўсяго 14 заяў[293][294].
Ва Усходняй Германіі таксама не было ніякіх рэабілітацый для пераследаваных гомасексуалаў. Яшчэ ў 1948 годзе ў савецкай зоне акупацыі былыя гомасексуальныя вязні беспаспяхова спрабавалі дамагчыся афіцыйнага прызнання ў якасці ахвяр нацызму. Аднак былым зняволеным з «ружовым трохвугольнікам» было адмоўлена ў членстве ў «Саюзе пераследаваных ахвяр нацызму» (ням.: Vereinigung der Verfolgten des Naziregimes)[295]. У ГДР з 1950 года рэпрэсаваныя ў Трэцім рэйху групы былі рэабілітаваны і атрымалі кампенсацыі. Гомасексуальныя вязні ў іх лік не ўваходзілі[296].
З 25 жніўня 1998 года быў прыняты закон «Пра скасаванне нацыянал-сацыялістычных неправавых прысудаў», які касаваў шэраг прысудаў, вынесеных нацысцкім рэжымам і рэабілітаваў асуджаных, аднак і ён не закрануў прысуды, вынесеныя па параграфам 175 і 175а[297][298]. Гэта было выпраўлена толькі 23 ліпеня 2002 года, калі Бундэстаг зрабіў змены ў гэты закон, дапоўніўшы спіс рэабілітаваных асуджанымі па § 175 і 175a п. 4 у нацысцкай рэдакцыі ад 1935 года. Змены набылі моц 27 ліпеня 2002 года[299][300][301]. У той жа час прысуды па § 175a п. 3 (гомасексуальнае «спакушэнне» асобы маладзей 21 года) скасаваны не былі[301]. Апроч таго, прысуды па тых жа самых § 175 і 175a п. 4, вынесеныя ўжо ў ФРГ пасля 1945 года, дагэтуль застаюцца легітымнымі[301].
Большасць архіўных матэрыялаў, што тычацца пераследаў гомасексуальных мужчын у Трэцім рэйху і захоўваных пасля вайны ў Гамбургскім дзяржаўным архіве, у сувязі са «скарачэннем матэрыялаў, якія не ўяўляюць каштоўнасці», былі знішчаны працаўнікамі архіва ў 1986—1996 гады[302]. Больш 50 навукоўцаў з усяго свету выказалі пратэст падобным дзеянням, аднак ні кіраўніцтва архіва, ні гамбургскі сенат не прызналі здзяйснення грубай памылкі ў знішчэнні матэрыялаў[303]. Пытанне пра прычыны знішчэння матэрыялаў застаецца дагэтуль спекуляцыйным, бо, знішчыўшы гэтыя матэрыялы, архіў парушыў указанне захоўваць усе матэрыялы, што тычацца ахвяр нацызму[303].
Адкрыццё мемарыялаў гомасексуальным ахвярам нацызму[правіць | правіць зыходнік]
З 1970-х гадоў нямецкія ЛГБТ-арганізацыі пачынаюць узносіць памінальныя вянкі да канцэнтрацыйных лагераў, у якіх утрымліваліся гомасексуальныя зняволеныя. Часта падобныя ўскладанні вянкоў здзяйсняліся пад канец чэрвеня і былі прымеркаваны да святкавання ўгодкаў Стоўнвалскіх бунтаў, а не да дат вызвалення лагераў[304]. Аналагічныя спробы адбываюцца і ў іншых краінах, прыкладам у Нідэрландах[305].
9 снежня 1984 года на тэрыторыі былога канцэнтрацыйнага лагера Маўтхаўзен у Аўстрыі па ініцыятыве ЛГБТ-актывістаў была ўсталявана мемарыяльная табліца ў выглядзе ружовага трохвугольніка, прысвечаная гомасексуальным ахвярам[306][307].
У лютым 1985 года група актывістаў з Мюнхена па прыкладзе аўстрыйцаў скіравала просьбу ў Міжнародны камітэт Дахау, што складаецца з былых яго вязняў, у якой прасіла пра дазвол усталяваць аналагічную памятную дошку на тэрыторыі былога канцэнтрацыйнага лагера Дахау. Урачыстае адкрыццё мемарыяла планавалася зрабіць 29 красавіка 1985 года ў дзень 40-годдзя вызвалення Дахау, аднак агульны сход камітэта адцягваў разгляд заявы[306]. У маі 1987 года, гэтак і не дачакаўшыся рашэння па сваёй заяве, актывісты ўладкавалі дэманстрацыю падчас святкавання чарговых угодкаў вызвалення лагера[306]. У лютым 1988 года памятная дошка была ўсталявана актывістамі самавольна ў евангелічнай царкве, размешчанай на тэрыторыі былога лагера[308]. Толькі праз дзесяць гадоў пасля першай спробы ўсталявання мемарыяла, ён быў, нарэшце, афіцыйна прызнаны і перасунуты ў цэнтральную экспазіцыю музея[308].
Першае афіцыйнае прызнанне гомасексуалаў ахвярамі рэпрэсій урадам ФРГ адбылося ў маі 1985 года, калі на тэрыторыі былога канцэнтрацыйнага лагера Ноенгамэ быў адкрыты мемарыял гомасексуальным зняволеным[304][309]. Тады прэзідэнт ФРГ Рыхард фон Вайцзэкер стаў першым у гісторыі краіны афіцыйнай урадавай асобай, што прызнаў гомасексуалаў ахвярамі нацызму ў сваім адкрытым звароце да народу[309].
У 1989 годзе ў Берліне ля ўваходу ў метро Нолендорфплац была таксама ўсталяваная памятная дошка ў выглядзе ружовага трохвугольніка[308]. У 1994 годзе ва Франкфурце-на-Майне быў адкрыты мемарыял Франкфурцкі анёл[310]. У 1995 годзе ўпершыню на тэрыторыі мемарыяльнага комплексу, размешчанага ў былым канцэнтрацыйным лагеры Заксенхаўзен, у святочнай цырымоніі чарговых угодкаў вызвалення ўзяў удзел гомасексуальны зняволены[311]. У студзені 1999 года на тэрыторыі Заксенхаўзена прайшла першая памятная цырымонія ў гонар гомасексуальных вязняў лагераў[312]. У выніку ініцыятывы Саюза геяў і лесбіянак Германіі 27 мая 2008 года ў Берліне быў адкрыты мемарыял гомасексуалам — ахвярам нацызму[313]. У красавіку 2015 года на месцы лагера для гомасексуалаў Клінкерверк (падраздзяленне Заксенхаўзена) быў адкрыты мемарыяльны парк[314].
Пераслед гомасексуалаў і Халакост[правіць | правіць зыходнік]
З кожным годам расце лік даследаванняў гісторыі пераследу гомасексуалаў у часы Трэцяга рэйха[315]. Нароўні з абагульненнем фактаў адным з галоўных спрэчных пытанняў, якім задаюцца даследчыкі, застаецца пытанне пра прылічэнне пераследу гомасексуалаў да халакосту і дапушчальнасці яго параўнання з «яўрэйскім пытаннем»[316]. Гэта абмеркаванне праходзіць у рамках існай дыскусіі пра прызнанне так званых яўрэйскіх ахвяр халакосту, такіх як цыган, безнадзейна хворыя і інвалідаў, сведак Іеговы і іншых. У прыватнасці, гомасексуалы сярод іншых неяўрэйскіх ахвяр разглядаюцца ў амерыканскім Мемарыяльным музеі халакосту[317][318] і ізраільскім музеі Яд ва-Шэм[319]. Атаясненне пераследу гомасэксуальных мужчынаў з халакостам характэрна і для французскіх даследнікаў[262].
Параўнанне пераследу гомасексуалаў з пераследам яўрэяў іграла вялікую ролю ў амерыканскім вызвольным руху геяў і лесбіянак 1960—1970-х гадоў[320]. У 1974—1975 гадах падчас гучнай грамадскай дыскусіі вакол прыняцця законапраекта пра забарону дыскрымінацыі геяў і лесбіянак яўрэйская артадаксальная грамада выступала супраць гэтага законапраекта. У адказ на гэта праваабаронцы завілі пра аналагічнасць гамафобных і антысеміцкіх матываў злачынстваў, паказаўшы на сумны досвед Трэцяга рэйха і правядучы паралель паміж ружовым трохвугольнікам і жоўтай зоркай, пасля чаго той хутка стаў знакам гей-руху ў ЗША[321].
Аж да выхаду ў 1985 годзе ў ЗША кнігі Рычарда Планта «Ружовы трохвугольнік» для шырокай амерыканскай публікі заставаліся невядомымі даследаванні нямецкіх аўтараў, перш за ўсё дадзеныя Лаўтмана пра колькасць гомасексуальных ахвяр нацызму, у сувязі з чым гэта лік значна завышаўся[322]. Так, прыкладам, у 1978 годзе актывіст Харві Мілк, былы адначасна і яўрэем, і гомасэксуалам, у сваёй знакамітай «Прамове Надзеі», хібна згадваў пра 300 тысяч гомасексуальных ахвяр Трэцяга рэйха[320]. У гэтыя гады зусім назіралася тэндэнцыя да перабольшання колькасці ахвяр, і некаторыя амерыканскія крыніцы таго часу прыводзілі лічбы, што даходзілі да аднаго мільёна[320].
Шэраг нямецкіх даследчыкаў праводзяць выразнае адрозненне паміж пераследам гомасексуалаў і пераследам яўрэяў, спасылаючыся на ідэалагічна розныя матывы і мэты гэтых пераследаў і, у сувязі з гэтым, рознае стаўленне да абедзвюх пераследаваных груп на тэрыторыі Рэйха і па-за яго. Тым часам як гомасексуальнасць пераследавалася, галоўным чынам, толькі ў межах Рэйха, яўрэі вынішчаліся паўсюдна[36].
Адлюстраванне тэмы ў культуры[правіць | правіць зыходнік]
У адрозненне ад велізарнага ліку існых інтэрв’ю, прысвечаных яўрэйскім ахвярам Халакосту, гомасексуальныя ахвяры Трэцяга рэйха практычна не ахоплены ў працы па інтэрв'юяванню, праводжанай музеямі і іншымі інстытутамі, якія вывучаюць гісторыю[323]. Некаторыя прабелы ў гэтай працы ў апошні час кампенсуюцца незалежнымі дакументальнымі фільмамі, прысвечанымі лёсу гомасексуалаў, якія перажылі нацысцкі тэрор[324]. Асаблівае значэнне маюць наступныя фільмы-інтэрв'ю (па стане на 2002 год): «Мы насілі вялікую „А“ на назе» (ням.: Wir hatten ein großes „A“ am Bein, Германія, 1991), «Але я была дзяўчынкай» (англ.: …but I was a girl, Нідэрланды, 1999; фільм расказвае гісторыю Фрыды Белінфантэ), «Шчаслівы быць тым, хто я ёсць» (англ.: Just happy the way I am, Славенія-Нідэрланды, 1999) і «Параграф 175» (Paragraf 175, ЗША, 2000)[325].
Сярод найболей значных літаратурных твораў-мемуараў, што выйшлі до 2000 года, можна вылучыць толькі два: кніга Хайнца Хегера «Мужчыны з ружовым трохвугольнікам» (ням.: Die Männer mit dem rosa Winkel, 1972) і біяграфія П’ера Зееля «Я, П'ер Зеель, дэпартаваны гомасексуал» (фр.: Moi, Pierre Seel, deporte homosexuel, 1994)[326]. Аўтабіяграфія П'ера Зееля паслужыла асновай да фільма Крысціяна Фора «Любоў, пра якую маўчаць» (фр.: Un amour à taire, Францыя, 2005). У 2010 годзе выйшла аўтабіяграфічная кніга Рудольфа Бразды «Шлях ружовага трохвугольніка» (фр.: Itinéraire d’un Triangle rose, супольна з Жанам-Люкам Швабам).
Сярод іншых матэрыялаў, што апісваюць жыццё гомасексуалаў у Трэцім рэйху, можна паказаць аўтабіяграфічны раман Крыстафера Ішэрвуда «Крыстафер і яму падобныя» (англ.: Christopher and His Kind, 1976), а таксама яго экранізацыю (Вялікабрытанія, 2011) і драму Шона Маціяса «Схільнасць» (англ.: Bent, Вялікабрытанія, 1997). У 2013 годзе ў Германіі выйшаў дакументальны фільм «Гукі цішыні» (ням.: Klänge des Verschweigens), прысвечанага лёсу кампазітара Вільгельма Хекмана[327].
У 1995 годзе амерыканскім прапаведнікам, юрыстам і антыгей-актывістам Скотам Лайвлі ў суаўтарстве з Кевінам Абрамсам была апублікавана кніга «Ружовая свастыка», у якой ён сцвярджаў пра гомасексуальнасць многіх высокапастаўленых асоб у нацысцкай партыі, у тым ліку і самога Адольфа Гітлера, і ўвязваў гомасексуальнасць нацыстаў з іх жорсткасцю, выяўленай у час халакосту[328].
Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ § 182 КК Германіі (у рэдакцыі 01.01.1872): Скланенне не дасягнулай 16 гадоў незаганнай дзяўчынкі да палавога акта — до аднаго года пазбаўлення волі.
- ↑ а б в г д § 176 КК Германіі (у рэдакцыі 20.03.1876): Да 10 гадоў пазбаўлення волі за: 1) згвалтаванне жанчыны; 2) скланенне жанчыны, якая знаходзіцца ў стане поўнай адсутнасці памяці да шлюбнай здрады; 3) сексуальныя кантакты з дзецьмі да 14 гадоў ці скланенне дзяцей до 14 гадоў да сексуальных кантактаў з іншымі асобамі.
- ↑ § 174 КК Германіі (01.01.1872, узмоцнены 15.06.1943): Сексуальныя кантакты з падапечнымі (вучнямі, выхаванцамі, пацыентамі і г. д.), не дасягнулымі 21 года.
- ↑ а б § 183 КК Германіі (у рэдакцыі 20.03.1876): Распусныя дзеянні ў грамадскіх месцах — до двух гадоў пазбаўлення волі.
- ↑ § 177 КК Германіі (у рэдакцыі 20.03.1876): Скланенне замужніцы да здрады ці сексуальны гвалт над замужніцай.
- ↑ § 178 КК Германіі (у рэдакцыі 20.03.1876): Згвалтаванне жанчыны ці дзіцяці да 14 гадоў, што прывяло да смерці ахвяры — ад 10 гадоў пазбаўлення волі.
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б в г д Grau 2011, с. 35.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 85.
- ↑ Кон 2003, с. 258.
- ↑ а б Homosexuality and the Holocaust.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 72.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 171-172.
- ↑ Herrn 1999, с. 11, 13.
- ↑ а б Bruns 2012, с. 26.
- ↑ Herrn 1999, с. 15.
- ↑ Stümke 1989, с. 34-35.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 53.
- ↑ Herrn 1999, с. 24.
- ↑ Stümke 1989, с. 61.
- ↑ Stümke 1989, с. 62.
- ↑ Stümke 1989, с. 53-54.
- ↑ Herrn 1999, с. 27.
- ↑ Stümke 1989, с. 54.
- ↑ Stümke 1989, с. 55.
- ↑ Stümke 1989, с. 54-55.
- ↑ а б в г д е Herrn 1999, с. 32.
- ↑ а б в г Stümke 1989, с. 111.
- ↑ а б в г д Кон 2003, с. 256.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 51.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 53.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 55.
- ↑ а б Grau 2011, с. 39.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 93.
- ↑ Grau 2011, с. 6.
- ↑ а б Grau 2011, с. 5.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 27.
- ↑ а б Grau 2011, с. 42.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 190.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 26.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 152.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 77.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 66, 151.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 36, 328.
- ↑ Grau 2011, с. 68.
- ↑ а б Grau 2011, с. 7.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 75-76.
- ↑ а б Леонид Млечин. Школа смерти(недаступная спасылка). Новая газета, № 37. Архівавана з першакрыніцы 12 красавіка 2015. Праверана 11 красавіка 2015.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 76.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 75.
- ↑ а б в г д Jellonnek 1990, с. 14.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 64.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 81.
- ↑ а б Grau 2004, с. 54.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 82.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 282.
- ↑ а б в г д Zinn 2011, с. 47.
- ↑ Grau 2004, с. 54-55.
- ↑ а б в г д Herrn 1999, с. 37.
- ↑ а б в Grau 2004, с. 55.
- ↑ а б в г д Herrn 1999, с. 33.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 48.
- ↑ а б в г Mengel 2012, с. 23.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 83.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 85-86.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 87.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 89.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 95.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 96.
- ↑ BVerfGE 6, с. 394.
- ↑ Pretzel 2002, с. 26.
- ↑ Stümke 1989, с. 103, 105.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 97.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 98.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 99.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 123.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 100.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 101.
- ↑ Zinn 2011, с. 72, 74.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 59.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 102.
- ↑ Stümke 1989, с. 105-106.
- ↑ BVerfGE 6, с. 396.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 122.
- ↑ а б в г Bruns 2012, с. 27.
- ↑ Grau 2004, с. 93.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 109.
- ↑ а б в г д е ё Herrn 1999, с. 34.
- ↑ BVerfGE 6, с. 397.
- ↑ а б в Mengel 2012, с. 24.
- ↑ Grau 2004, с. 93-94.
- ↑ а б в г д е Pretzel 2002, с. 25.
- ↑ а б в Кон 2003, с. 257.
- ↑ Grau 2004, с. 94.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 115.
- ↑ BVerfGE 6, с. 394-395.
- ↑ Bruns 2012, с. 28.
- ↑ а б в г д Jellonnek 1990, с. 116.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 74.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 73.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 117.
- ↑ Grau 2004, с. 197, [Цыт. паводле: Kriminalität und Gefährdung der Jugend, с. 89].
- ↑ а б Grau 2011, с. 36.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 327.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 281.
- ↑ а б Grau 2011, с. 89.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 295.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 169-170.
- ↑ Zinn 2011, с. 80.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 328.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 330-331.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 116.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 169, 211.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 169.
- ↑ а б в г д Pretzel 2002, с. 33.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 134.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 122.
- ↑ а б Pretzel 2002, с. 29.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 313.
- ↑ Grau 2004, с. 172, 177-178.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 32.
- ↑ а б в Pretzel 2002, с. 27.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 118.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 123.
- ↑ Grau 2004, с. 122.
- ↑ Grau 2011, с. 87.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 126.
- ↑ а б Grau 2011, с. 88.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 129.
- ↑ Grau 2004, с. 124, 139.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 130.
- ↑ Grau 2004, с. 140.
- ↑ а б в г Jellonnek 1990, с. 131.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 121.
- ↑ Stümke 1989, с. 95.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 134.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 135.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 329.
- ↑ Zinn 2011, с. 72.
- ↑ а б Pretzel 2002, с. 36.
- ↑ Grau 2011, с. 60.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 359.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 135-136.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 136.
- ↑ Pretzel 2002, с. 30.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 137.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 138.
- ↑ Grau 2004, с. 172, 183-188.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 139, 153, 329.
- ↑ Grau 2004, с. 140, 306, 311.
- ↑ Stümke 1989, с. 118, 120.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 139.
- ↑ Grau 2004, с. 44-45.
- ↑ а б в Mengel 2012, с. 25.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 140.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 141.
- ↑ Grau 2004, с. 305.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 150.
- ↑ а б Grau 2004, с. 306.
- ↑ Grau 2004, с. 306, 310.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 153.
- ↑ Grau 2004, с. 306, 312.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 157.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 152.
- ↑ Grau 2004, с. 308, 312-315.
- ↑ Grau 2004, с. 309, 315-318.
- ↑ Grau 2004, с. 309.
- ↑ Grau 2004, с. 310, 323.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 186.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 229.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 186, 230.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 304.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 306.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 305.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 308.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 205.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 242.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 209.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 253.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 311.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 314.
- ↑ а б в Jellonnek 1990, с. 210.
- ↑ Pretzel 2002, с. 23.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 312.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 253-254.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 251.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 244.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 245.
- ↑ Grau 2004, с. 242.
- ↑ а б в Grau 2004, с. 244.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 121.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 30.
- ↑ а б Jellonnek 1990, с. 31.
- ↑ Grau 2004, с. 276.
- ↑ Grau 2004, с. 277-278.
- ↑ Grau 2004, с. 278.
- ↑ Grau 2004, с. 210.
- ↑ Grau 2004, с. 209.
- ↑ Grau 2011, с. 42-43.
- ↑ Grau 2004, с. 209-210.
- ↑ Grau 2004, с. 210-211, 214-216.
- ↑ Herrn 1999, с. 35.
- ↑ Grau 2004, с. 212.
- ↑ Stümke 1989, с. 120.
- ↑ Grau 2004, с. 212, 224-227.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 36.
- ↑ Grau 2004, с. 225.
- ↑ Stümke 1989, с. 120-121.
- ↑ а б Grau 2004, с. 226.
- ↑ Grau 2004, с. 226-227.
- ↑ Grau 2004, с. 229-230.
- ↑ Grau 2004, с. 213, 230-237.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 19.
- ↑ Jellonnek 1990, с. 12, 328.
- ↑ а б Grau 2004, с. 327.
- ↑ а б в г д Stümke 1989, с. 127.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 120, 127.
- ↑ Zinn 2011, с. 228.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 230.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 286.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 103, 128.
- ↑ а б в г д е Stümke 1989, с. 128.
- ↑ а б Grau 2004, с. 333.
- ↑ Stümke 1989, с. 131.
- ↑ а б в Grau 2004, с. 328.
- ↑ а б в Grau 2004, с. 329.
- ↑ а б в Zinn 2011, с. 231.
- ↑ а б в г д е Stümke 1989, с. 129.
- ↑ Stümke 1989, с. 129-130.
- ↑ а б в г д е Stümke 1989, с. 130.
- ↑ «Holocaust Survivor: Molested by Guards», The Massachusetts News, April 5, 2000
- ↑ Rector, Frank. The Nazi Extermination of Homosexuals. New York, Stein and Day, 1981
- ↑ Bergler, Edmund, M.D. Homosexuality: Disease or Way of Life? New York, The Macmillan Company, 1956
- ↑ а б Grau 2004, с. 345.
- ↑ Stümke 1989, с. 123.
- ↑ Stümke 1989, с. 123-125.
- ↑ Grau 2004, с. 345-346.
- ↑ Stümke 1989, с. 125.
- ↑ Grau 2004, с. 346.
- ↑ а б в Stümke 1989, с. 126.
- ↑ а б Grau 2011, с. 23.
- ↑ а б в г д е Grau 2011, с. 26.
- ↑ а б Grau 2004, с. 252.
- ↑ а б в Grau 2011, с. 37.
- ↑ Grau 2004, с. 252—253.
- ↑ а б в г Grau 2011, с. 38.
- ↑ а б в г д Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 86.
- ↑ а б в г д Wahl 2004, с. 23.
- ↑ а б Wahl 2004, с. 24.
- ↑ Grau 2004, с. 253—254.
- ↑ Grau 2004, с. 253, 263.
- ↑ Grau 2004, с. 253, 264.
- ↑ а б в г Grau 2004, с. 265—266.
- ↑ Grau 2004, с. 254, 265-266.
- ↑ а б в г д Grau 2004, с. 254.
- ↑ а б Grau 2004, с. 270.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 264.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 265.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 263.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 268.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 269.
- ↑ Grau 2004, с. 268—269.
- ↑ Grau 2004, с. 269.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 272.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 271.
- ↑ Lutz van Dijk, Günter Grau. Eenzaam was ik nooit / druk 1: Homo’s onder het hakenkruis 1933—1945. — Aristos, Uitgeverij, 2008. — С. 12. — 185 с. — ISBN 978-9089730015.
- ↑ Doris L. Bergen. The Holocaust: A Concise History. — Rowman & Littlefield, 2009. — С. 206. — 279 с.
- ↑ Keith Stern. Queers in History: The Comprehensive Encyclopedia of Historical Gays, Lesbians and Bisexuals. — С. 27—28.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 274.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 275.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 279.
- ↑ Grau 2011, с. 38, 82.
- ↑ а б Grau 2011, с. 82.
- ↑ Grau 2004, с. 254—255, 271-272.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 282.
- ↑ а б в Grau 2011, с. 83.
- ↑ Grau 2004, с. 255, 273-274.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 284.
- ↑ Sibalis 2002.
- ↑ Grau 2004, с. 255.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 292.
- ↑ а б Grau 2011, с. 95.
- ↑ Sibalis 2002, с. 302.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 293—294.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 80.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 64, 80.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 84.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 89.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 78.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 78, 79.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 132.
- ↑ Stümke 1989, с. 132-133.
- ↑ Herrn 1999, с. 44.
- ↑ Herrn 1999, с. 47.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 175, 334.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 34.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 330-331.
- ↑ Stümke 1989, с. 148-149.
- ↑ Pretzel 2002, с. 12.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 331.
- ↑ Pretzel 2002, с. 15.
- ↑ Herrn 1999, с. 38.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 332.
- ↑ Bruns, Stellungnahme, с. 15.
- ↑ Bruns 2012, с. 39-40.
- ↑ Bruns, Stellungnahme, с. 16.
- ↑ Bruns 2012, с. 40.
- ↑ а б в Pretzel 2002, с. 18.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 379, 383-384.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 387.
- ↑ а б Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 61.
- ↑ Jason Goldman. Homomonument(недаступная спасылка). An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. Архівавана з першакрыніцы 5 кастрычніка 2013. Праверана 7 верасня 2013.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 35.
- ↑ Bertrand Perz. Die KZ-Gedenkstätte Mauthausen: 1945 bis zur Gegenwart. — StudienVerlag, 2006. — S. 190. — 348 S. — ISBN 978-3706540254.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 36.
- ↑ а б Stümke 1989, с. 152.
- ↑ Herrn 1999, с. 72.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 38.
- ↑ Herrn 1999, с. 73.
- ↑ В Берлине открыли памятник гомосексуалистам — жертвам нацистского режима. Deutsche Welle (27 мая 2008). Праверана 3 мая 2015.
- ↑ Открыт мемориал на месте лагеря для гомосексуалов. Deutsche Welle (21 красавіка 2015). Праверана 3 мая 2015.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 11.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 13.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 58.
- ↑ Энциклопедия Холокоста: Жертвы нацизма — обзор. Мемарыяльны музей Халакосту (ЗША). Праверана 7 верасня 2013.
- ↑ Non-Jewish Victims of Persecution in Germany (англ.)(недаступная спасылка). Яд ва-Шэм. Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2013. Праверана 7 верасня 2013.
- ↑ а б в Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 57.
- ↑ Linda Rapp. Symbols. An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. Архівавана з першакрыніцы 31 студзеня 2012. Праверана 6 сакавіка 2017.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 56.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 398.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 399.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 399-400.
- ↑ Terror gegen Homosexuelle 2002, с. 400, 406-407, 410.
- ↑ Christian Schröder. Klänge des Verschweigens: Wagner für die SS (ням.). Der Tagesspiegel (27 верасня 2013). Праверана 9 кастрычніка 2013.
- ↑ Американские правые поддерживают антигейские законы в России(недаступная спасылка). Голос Америки (16 кастрычніка 2014). Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 27 чэрвеня 2014.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
Манаграфіі і зборнікі[правіць | правіць зыходнік]
- Till Bastian. Homosexuelle im Dritten Reich: Geschichte einer Verfolgung (ням.). — Orig.-Ausg. — München: Beck, 2000. — 101 S. — (Beck'sche Reihe). — ISBN 3-406-45917-X.
- Die Geschichte des § 175: Strafrecht gegen Homosexuelle (ням.). — Berlin: Rosa Winkel, 1990. — 175 S. — ISBN 3-921495-46-6.
- Günter Grau. Homosexualität in der NS-Zeit: Dokumente einer Diskriminierung und Verfolgung (ням.). — Überarb. Neuausg. — Frankfurt am Mein: Fischer Verlag, 2004. — 367 S. — (Die Zeit des Nationalsozialismus). — ISBN 3-596-15973-3.
- Günter Grau. Lexikon zur Homosexuellenverfolgung 1933-1945 (ням.). — Münster: LIT, 2011. — 391 S. — (Geschichte: Forschung und Wissenschaft). — ISBN 978-3-8258-9785-7.
- Rainer Herrn. Anders bewegt: 100 Jahre Schwulenbewegung in Deutschland (ням.). — 1. Aufl. — Hamburg: MännerschwarmSkript-Verlag, 1999. — 80 S. — ISBN 3-928983-78-4.
- Rainer Hoffschildt. Die Verfolgung der Homosexuellen in der NS-Zeit: Zahlen und Schicksale aus Norddeutschland (ням.). — Berlin: Rosa Winkel, 2009. — 194 S. — (Geschichte: Forschung und Wissenschaft). — ISBN 3-86149-096-X.
- Burkhard Jellonnek. Homosexuelle unter dem Hakenkreuz: Die Verfolgung von Homosexuellen im Dritten Reich (ням.). — Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag, 1990. — 355 S. — ISBN 3-506-77482-4.
- Scott Lively & Kevin Abrams. The Pink Swastika: Homosexuality in the Nazi Party. — Founders Publishing Corporation, 1995. — 205 p. — ISBN 978-0-9647609-0-5. Архівавана 1 чэрвеня 2014.
- Nationalsozialistischer Terror gegen Homosexuelle: verdrängt und ungesühnt (ням.) / Burkhard Jellonnek, Rüdiger Lautmann. — Paderborn: Ferdinand Schöningh Verlag, 2002. — 428 S. — ISBN 3-506-74204-3.
- Richard Plant. Rosa Winkel: Der Krieg der Nazis gegen die Homosexuellen (ням.). — Frankfurt/Main: Campus-Verlag, 1991. — 212 S. — ISBN 3-593-34420-3.
- Andreas Pretzel. NS-Opfer unter Vorbehalt: homosexuelle Männer in Berlin nach 1945 (ням.). — Münster: LIT, 2002. — 353 S. — (Geschlecht, Sexualität, Gesellschaft). — ISBN 3-8258-6390-5.
- Hans-Georg Stümke. Homosexuelle in Deutschland: Eine politische Geschichte (ням.). — Orig.-Ausg. — München: Beck, 1989. — 183 S. — (Beck'sche Reihe). — ISBN 3-406-33130-0.
- Michael Sibalis. Homophobia, Vichy France, and the «Crime of Homosexuality»: The Origins of the Ordinance of 6 August 1942(англ.) // GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies : часопіс. — 2002. — Т. 8. — № 3. — С. 301-318. — ISSN 1064-2684. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016.
- Niko Wahl. Verfolgung und Vermögensentzug Homosexueller auf dem Gebiet der Republik Österreich während der NS-Zeit (ням.). — Wien: Oldenbourg Verlag, 2004. — 94 S. — ISBN 3-7029-0506-5.
- Alexander Zinn. Das Glück kam immer zu mir: Rudolf Brazda – Das Überleben eines Homosexuellen im Dritten Reich (ням.). — Frankfurt/Main: Campus Verlag GmbH, 2011. — 356 S. — ISBN 978-3-593-39435-0.
- Кон И. С. Фашистский геноцид // Лунный свет на заре. Лики и маски однополой любви. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Олимп, ACT, 2003. — С. 253—258. — 576 с. — ISBN 5-17-015194-2, ISBN 5-8195-0836-X.
Іншыя крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- Manfred Bruns. Die strafrechtliche Verfolgung homosexueller Männer in der BRD nach 1945(ням.) // § 175 StGB: Rehabilitierung der nach 1945 verurteilten homosexuellen Männer. — Berlin: Senatsverwaltung für Arbeit, Integration und Frauen, 2012. — S. 26-43. Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2012.
- Manfred Bruns.. Rehabilitierung der nach 1945 wegen homosexueller Handlungen verurteilten Männer (ням.). Deutscher Bundestag (15 мая 2013). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2013.
- Hans-Joachim Mengel. Strafrechtliche Verfolgung homosexueller Handlungen in Deutschland nach 1945: Zur Rehabilitierung und Entschädigung der nach § 175 und 175a StGB wegen homosexueller Handlungen in der BRD und der DDR Verurteilten (ням.). — Berlin: Senatsverwaltung für Arbeit, Integration und Frauen, 2012. — 50 S. Архівавана 7 ліпеня 2012 года.
- William A. Percy.. Homosexuality and the Holocaust (англ.). Archive for Sexology. Праверана 7 верасня 2013.
Прававыя дакументы[правіць | правіць зыходнік]
- Bundesverfassungsgericht, Urteil vom 10. Mai 1957(ням.) // Entscheidungen des Bundesverfassungsgerichts. — № 6. — S. 389-443. Архівавана з першакрыніцы 9 ліпеня 2011.
- Gesetz zur Änderung des Gesetzes zur Aufhebung nationalsozialistischer Unrechtsurteile in der Strafrechtspflege(ням.) // Bundesgesetzblatt. — 2002. — № 51. — S. 2714.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
|
Гомасексуальнасць у Трэцім рэйху на Вікісховішчы |
|---|
- Gedenkort für die im Nationalsozialismus verfolgten Homosexuellen: Chronik der Homosexuellenverfolgung (ням.)
- Мемарыяльны музей Халакоста (ЗША): Persecution of Homosexuals in the Third Reich (англ.)
- Фордэмскі ўніверсітэт: Pierre Seel: The Death of His Lover (англ.)
