Кіраўнікі Мінска

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Мінскі гарадскі галава)

Старосты[правіць | правіць зыходнік]

Імя Выява Гады жыцця Гады на ўрадзе Заўвагі
Іван Юр'евіч Заслаўскі 1468--1473
Іван Красны, кн. друцкі[1] 1487—1489
Мікалай Іванавіч Іллініч 1494—1498
Багдан Іванавіч Заслаўскі 1498--1525
Ян Стэцкевіч Далобаўскі 1530-я
Васіль Тышкевіч
1544—1571
Гаўрыла Іванавіч Гарнастай 1515?—1588? 1575--1588 (у літ.вікі 1571—1582)
Дзмітрый Скумін Тышкевіч  (літ.) каля 1546—1609 1588—1592
Андрэй Мікалаевіч Станкевіч −1596--16.5.1604- ; у літ.вікі 1595—1597 адначасова і мастаўнічы менскі (зг. 16.5.1604)
Пётр Тышкевіч
?--1631 каля 1610--1625 У 1615 годзе ён купіў пляц на рагу Высокага рынка на скрыжаванні вуліц Валоцкай і будучай Дамініканскай і пачаў будаваць для дамініканскага ордэна мураваны касцёл і двухпавярховы кляштар пры ім.
Крыштаф Завіша
1600—1670 да 1629—1645
Андрэй Казімір Завіша
1614—1678 1645--1676- (у літ.вікі 1645—1647)
Ян Мікалай Завіша у літ.вікі 1685
Крыштаф Станіслаў Завіша
1660—1721 1685—1720
Ігнацы Завіша
1690—1738 1720—1738
Удальрык Крыштаф Радзівіл
1712—1770 1739—1746
Юзаф Міхал Іваноўскі 1746-1762 (у літ.вікі 1765)
Міхал Валадковіч 1762-
Ігнацы Іваноўскі 1765-1778 (у літ.вікі 1765)
Антоні Тадэвуш Пшаздзецкі 1767—1772
Аўгуст Дамінік Пшаздзецкі 1760—1782 1772—1782
Міхал Геранім Бжастоўскі 1762--1806 1782
Геранім Вінцэнт Радзівіл
1759—1786 1783—1786
Міхал Геранім Бжастоўскі 1762--1806 1787-1806 (у літ.вікі пасля 1787)

Падстаросты[правіць | правіць зыходнік]

Імя Фатаграфія Гады жыцця Гады на ўрадзе Заўвагі
Іван Фёдаравіч Быкоўскі −1570-
Фёдар Шавула −1580-
Ян Янавіч Кураш 1594-1600
Марцін Казімір Валадковіч
1660-я
Тэадор Антоні Ваньковіч ?-1716 1689—1716
Узлоўскі −1751-

Магістрат (1499—1831)[правіць | правіць зыходнік]

Паводле прывілея на магдэбургскае права, рада складалася з 12 радцаў, які разам з войтам выбіралі са свайго складу 2 бурмістраў на год («рочных»). Лаўнікі таксама былі, але прывілеям не згаданы, як выбіраліся не вядома, таксама не вядомы імёны лаўнікаў да 1590 года.

З 1590 года рада вырашыла, што штогадовыя выбары радцаў замінаюць нармальнай рабоце магістрата і вызначыла новы парадак. Радцы выбіраліся на неабмежаваны тэрмін, фактычна пажыццёва, калі да іх асабістай працы не было прэтэнзій месцічаў. Рада з 12 радцаў са свайго складу выбірала «рочных» — 2 бурмістраў, 2 радцаў, 2 лаўнікаў, 2 бірчых і 2 шафараў. Выбіраліся «рочныя» на 3 гады наперад, так у 1590 годзе са складу рады абраны «рочныя» на 1590, 1591 і 1592 гады. Тэрмін паўнамоцтваў пачынаўся на "дзень зімняга Ніколы" (6 снежня), калі «рочныя» аднаго года перадавалі справы, скрыні, пячаткі і ключы «рочным» наступнага года.

Радцы[правіць | правіць зыходнік]

  • Фёдар Шакола, Яўстафій Шарыпа, Івашка Вайтовіч, Філіп Рыловіч (студзень 1510)
  • Філіповіч (1510)
  • Багдан Савіч, Саўка Піліповіч, Іван Ткач, Лявон Ходзьковіч, Захар’я Дзямідовіч, Аніска Мухліч (1590)
  • Андрэй Масленка (-1592-1620-[2])
  • Міхайла Філіповіч (-1596-1615-)
  • Васіль Мікіціч Лах (XVI ст.)
  • Санка Філіповіч (-1600-1615-)
  • Іван Бабурка (-1600-1615-)[3]
  • Раман Бабурка (-1605-1615-)
  • Даніэль Масленка (-1600я-)
  • Васіль Масленка (-1612-)
  • Юзаф Філіповіч (-1615-)
  • Павел Пашкевіч (-1615-)
  • Васіль Масленка (-1615-)
  • Лука/Лукаш Богушавіч Шышка (-1615-1647-)[4]
  • Іван Пашкевіч Пілацік (-1616-)
  • Мацьяш Балцаровіч (-1647-)
  • Супрон Супрановіч (-1647-)
  • Рыгор Якаўлевіч (-1647-1664-)
  • Васіль Паўлавіч (-1647-)
  • Павел Алісевіч Філіповіч (-1652-1680[5]-)
  • Міхал Шышка (-1664-1673-)
  • Ян Уласовіч Фурс / Іван Фурс / Фурс Улазовіч[6] (-1664-1680-)
  • Аляксандр Жыткевіч (-1667-[7])
  • Мірон Філіповіч, Адам Сапатковіч (-1667[7]-)
  • Адам Сапатковіч (-1667[7]-1677[6]-)
  • Яўмен Пятровіч Астроўскі (-1678[6]-)
  • Афанас Нядзвецкі (-1678[6]-)
  • Міхал Кудышэвіч (-1700-)
  • Базыль Мазуркевіч (-1700-1722-)
  • Сіла Пашкевіч (XVII ст.)
  • Шышка (-1752-)
  • Шышка (-1752-)
  • Ян Давыд Шэйба (-1748-1762-)
  • Ігнацій Таранкевіч (-1768-1787-)[8][9]
  • Мікалай Заварскі (-1787-)[10]
  • Якаб Дэрукоф (-1787-)[10]
  • Антоні Шышка (1770я)
  • Андрэй Макарэвіч (-1781-), старшыня цэху муляроў
  • Ян Байкоў (-1790я-)

Бурмістры[правіць | правіць зыходнік]

  • Фёдар Шакола, Яўстафій Шарыпа, Івашка Вайтовіч, Філіп Рыловіч (студзень 1510) — першы вядомы персанальны склад бурмістраў Менска[11]
  • Філіповіч (1510)
  • Багдан Савіч, Саўка Піліповіч (1590)
  • Міхайла Філіповіч (1596)
  • Андрэй Масленка (1592)
  • Санка Філіповіч (1600)
  • Іван Бабурка (1600)[12]
  • Раман Бабурка (1605)
  • Даніэль Масленка (1600-я)[12]
  • Васіль Масленка (1612)
  • Іван Пашкевіч Пілацік (1616)
  • Лука/Лукаш Богушавіч Шышка (1629, 1635, 1639)[4]
  • Павел Алісевіч Філіповіч (1652, 1680[5])
  • Міхал Шышка (жн.1664, сак.1665, 1673)
  • Ян Уласовіч Фурс/Іван Фурс/Фурс Улазовіч (жн. 1664, 1674, 1680)
  • Мірон Філіповіч, Адам Сапатковіч (1667[7])
  • Сіла Пашкевіч (XVII ст.)
  • Міхал Кудышэвіч, Базыль Мазуркевіч (1700)
  • Базыль Мазуркевіч (1722)
  • Шышка, Шышка (1752)
  • Ян Давыд Шэйба (1762)
  • Антоні Шышка (1770я)
  • Ігнацій Таранкевіч (1773)[8]
  • Андрэй Макарэвіч (1781)
  • Мікалай Заварскі (-1787-)[10]
  • Якаб Дэрукоф (-1787-)[10]
  • Ян Байкоў (1790я)

Радцы рочныя[правіць | правіць зыходнік]

  • Іван Ткач, Лявон Ходзькавіч (1590)
  • Аляксандр Жыткевіч (1667)
  • Ян Уласовіч Фурс/Іван Фурс (1674)
  • Ян Давыд Шэйба (1748)
  • Ігнацій Таранкевіч (1768)[8]

Лаўнікі рочныя[правіць | правіць зыходнік]

  • Захар’я Дзямідовіч, Аніска Мухліч (1590)
  • Рыгор Якаўлевіч (1664)
  • Яўмен Пятровіч Астроўскі (-1678[6]-)
  • Афанас Нядзвецкі (-1678[6]-)

Войты[правіць | правіць зыходнік]

  • Пётр Шакола (1499—1501)
  • Абрам Езафовіч, Іван / Ян Новахрышчоны, «жыд Абрахам» (1503-1508-)
  • Канстанцін Абрамавіч Езафовіч
  • Грынашка Багдановіч (-1518-)
  • Васіль Тышкевіч (-1557-)
  • Ян Янавіч Карэйва/Карэйвіч (2-я пал. XVI ст.)
  • Сямён Мікуліч (2-я пал. XVI ст.)
  • Марцін Тышкевіч (1582-)
  • Іван Фёдаравіч Быкоўскі/Быкаўскі (-1590-1594)
  • Рыгор Тарлецкі (1595-1600-)
  • Самуэль Пятровіч Друцкі-Горскі (лета 1617-да 3.2.1635)
  • Фёдар/Тэадор Самуэлевіч Друцкі-Горскі (да 3.2.1635-1651)
  • Ян Адэркас (16.8.1651-18.9.1651, саступіў урад)
  • Крыштаф Валадковіч (18.9.1651-1670)
  • Юрый Лукомскі (1671-)
  • Ян Таргоня-Жыдовіч (сяр. XVII ст.), таксама і возны менскі
  • Адам Стэфанавіч Ваньковіч (XVII ст.)
  • Станіслаў Буржынскі, Станіслаў з Бужына Бужынскі (-1739-1744-)
  • Антоній Тадэвуш Пшаздзецкі (1750я-)

Лентвойты[правіць | правіць зыходнік]

  • Павел Ціша (-1557-)
  • Ян Петрашкевіч (-1590-)
  • Павел Ванькевіч (-1596-)
  • Андрэй Масленка (-1600-)
  • Самуэль Багушэвіч (-красавік 1645)
  • Аляксандр Жыткевіч (1667[7])
  • Тамаш Ян Рук’янскі (-1680-)[5]
  • Крыштаф Валіцкі (-1700-)
  • Ежы Адам Пшасецкі (-1762-1768-)

Гараднічыя[правіць | правіць зыходнік]

  • Яцка (Якуб) Іванавіч Ратамскі (1510/1511), адмовіўся ад ураду
  • Валошка (Ваўчко) Яўлашкавіч Шапялевіч (1511-1521-)
  • Грынашка Багданавіч Шалуха (-1541-)
  • Андрэй Сямёнавіч Адзінцэвіч (-1544-1550)
  • Марцін Валадковіч (1582)
  • Адам Валадковіч (-1623-)
  • Павел Скарупа (-1627-1645-)
  • Марцін Казімір Валадковіч (1649—1660я-)
  • Юзаф Міхал Іваноўскі (-1743-1758)
  • Ануфрый Антоній Жыжэмскі (з 27.03.1765)
  • Крыштаф Глінскі-Ліхадзяеўскі (з 1773)
  • Дамінік Жыжэмскі (1782—1785)

Кіраўнікі французскай адміністрацыі і Часовага ўрада ВКЛ (1812)[правіць | правіць зыходнік]

Прэзідэнт агульнай камісіі Часовага ўрада Мінскай правінцыі[правіць | правіць зыходнік]

Мэр Мінска[правіць | правіць зыходнік]

Прэзідэнт муніцыпальнай рады Мінскага дэпартамента[правіць | правіць зыходнік]

Гарадскія галовы (1831—1917/18)[правіць | правіць зыходнік]

Паўстанцкія грамадзянскія начальнікі Мінска (1863)[правіць | правіць зыходнік]

Гарадскія камісары (у часы Грамадзянскага ўпраўлення ўсходніх зямель)[правіць | правіць зыходнік]

Бурмістры (у часы Грамадзянскага ўпраўлення ўсходніх зямель)[правіць | правіць зыходнік]

Старшыні Мінгарвыканкама (1917—1919, 1920—1941)[правіць | правіць зыходнік]

Бургамістры (у часы нацысцкай акупацыі 1941—1944)[правіць | правіць зыходнік]

Намеснік бургамістра[правіць | правіць зыходнік]

Старшыні Мінгарвыканкама (з 1944)[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Вольф Ю. Князі літоўска-рускія…
  2. Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1
  3. Менскія адрэсы Архівавана 16 верасня 2016.
  4. а б Жыцьцяпіс Менскае іконы Божае Маці(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 ліпеня 2021. Праверана 10 жніўня 2016.
  5. а б в Лёсы, зламаныя маскоўскім нашэсцем . Наша Ніва. Праверана 6 студзеня 2024.
  6. а б в г д е Кніга актавых пратаколаў 1674-1680 гг. мінскага магістрата як крыніца па гісторыі горада др. паловы XVII ст. | Национальный исторический архив Беларуси. niab.by. Праверана 6 студзеня 2024.
  7. а б в г д Статкевіч Н. М. Мінск і Радзівілы: зямельныя ўладанні магнатаў у горадзе // Міжнародная навукова-практычная канферэнцыя «Нясвіжскі палац Радзівілаў: гісторыя, новыя даследаванні. Вопыт стварэння палацавых музейных экспазіцый» (Нясвіж, 20 кастрычніка 2009 г.). — Нясвіж: 2010.
  8. а б в Кітурка 2010, с. 59.
  9. История Минск. -- Мн., 1957. -- С. 67.
  10. а б в г Кітурка 2010, с. 62.
  11. Архіварыус № 19, 2021. — С. 64, 70.
  12. а б Менскія адрэсы Архівавана 16 верасня 2016.
  13. Леапольд Валенціевіч Дэльпацэ, або Дэльпац (Леапольда дэль Пацэ; нар. 1802) — менскі купец італьянскага (з Вероны) паходжання, каталік. Продкі перасяліліся ў Рэч Паспалітую ў 17 ст., кароль Ян Казімір са згоды Варшаўскага сейма адаптаваў афіцэра войскаў Рэчы Паспалітай — Франца Дэльпацэ, да шляхецкага стану (гл. індэгенат у Volumine Legum, T.IV, P.570, а таксама Канстытуцыі Варшаўскага сейма 1658, 1661, 1662 гадоў — P. 873, 939.). Справа пра дваранства Дэльпацэ захоўваецца ў НГАБ (ф.319, воп.2, спр.889, л.47). Леапольд меў сыноў Альфонса, Міхаіла і Станіслава.
  14. РГИА Ф. 1349 Оп. 2 Д. 979 Л. 77-80

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]