Язэп Якаўлевіч Варонка: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
JerzyKundrat (размовы | уклад) |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 105: | Радок 105: | ||
| сайт = |
| сайт = |
||
}} |
}} |
||
'''Язэп Якаўлевіч Варонка''' ({{ДН|4|4|1891}}, [[Сакольскі павет]] |
'''Язэп (Іосіф Якаўлевіч) Варонка''' ({{ДН|4|4|1891}}, [[Сакольскі павет]] — {{ДС|4|7|1952}}, [[горад Чыкага|Чыкага]], [[ЗША]]) — беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. |
||
== Раннія гады == |
== Раннія гады == |
||
Быў вольным слухачом юрыдычнага факультэта [[Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт|Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта]] |
Быў вольным слухачом юрыдычнага факультэта [[Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт|Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта]], выключаны з-за нясплаты ([[1914]]). Удзельнічаў у другім «Усерасійскім студэнцкім зборніку» ([[1911]]). Быў супрацоўнікам пецярбургскай газеты «Воскресная вечерняя газета» ({{lang-be|Нядзельная вячэрняя газета}}), часопісаў «Зритель» ({{lang-be|Глядач}}), «Театральное обозрение» ({{lang-be|Тэатральны агляд}}), быў сакратаром рэдакцыі газеты «Столичные вести» ({{lang-be|Сталічныя весткі}}). Свае вершы ў рускамоўных выданнях падпісваў псеўданімам ''Юрий Вегов''. |
||
== Палітычная дзейнасць == |
== Палітычная дзейнасць == |
||
Пасля [[Лютаўская рэвалюцыя|Лютаўскай рэвалюцыі]] ([[1917]]) уступіў у [[БСГ|Беларускую сацыялістычную грамаду]], з чэрвеня 1917 член яе ЦК. Прадстаўляў беларускія арганізацыі ў Асобай нарадзе для выпрацоўкі палажэння аб выбарах ва Усерасійскі Устаноўчы сход, удзельнічаў у рабоце Дзяржаўнай нарады (жнівень 1917, Масква). У прамове на Усерасійскай дэмакратычнай нарадзе (верасень 1917, Петраград) ад імя [[Цэнтральная рада беларускіх арганізацый|Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый]] выказаўся супраць урадавай кааліцыі сацыялістычных партый з буржуазнымі. Уваходзіў у склад [[Часовы савет Расійскай рэспублікі|Часовага савета Расійскай рэспублікі]] (Перадпарламента). |
|||
У [[1917]] стаў сябрам ЦК [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]], прадстаўляў беларускія інтарэсы ў Дзяржаўнай нарадзе, уваходзіў у [[Часовая рада Расійскай рэспублікі|Часовую раду Расійскай рэспублікі]] (Прадпарламент), затым быў камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў [[Вялікая беларуская рада|Вялікай беларускай рады]] ([[1917]]), старшынём і міністрам замежных спраў [[Народны сакратарыят, БНР|Народнага сакратарыята]] [[БНР]] (1918); адзін з ініцыятараў абвяшчэння БНР. |
|||
Да снежня 1917 узначальваў камітэт [[Беларускае таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны|Беларускага таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны]]. На II сесіі Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый (кастрычнік 1917, Мінск) падтрымаў прапановы аб увядзенні аўтаноміі Беларусі явачным парадкам; выбраны камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў [[Вялікая беларуская рада|Вялікай беларускай рады]]. Удзель-нічаў у падрыхтоўцы і правядзенні [[Першы Усебеларускі з'езд|Усебеларускага з'езда]] (1917). |
|||
Быў рэдактарам [[Варта (1918)|часопіса «Варта»]], [[Беларускі народ (1919)|газеты «Беларускі народ»]]. |
|||
У лютым — ліпені 1918 старшыня [[Народны сакратарыят, БНР|Народнага сакратарыята Беларусі]] і народны сакратар замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР)]]. У красавіку 1918 разам з іншымі актывістамі [[Рада БНР|Рады БНР]] падпісаў тэлеграму кайзеру [[Вільгельм II Гогенцолерн|Вільгельму II]] з падзякай «за вызваленне Беларусі нямецкімі войскамі ад цяжкага прыгнёту, гвалту і анархіі». Рэдагаваў часопіс [[Варта (1918)|«Варта»]]. |
|||
⚫ | |||
3 канца [[1918]] арыентаваўся на [[Літоўская Тарыба|Літоўскую Тарыбу]], разглядаючы яе як натуральнага саюзніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 жыў у [[горад Каўнас|Каўнасе]]. У снежні 1918 — красавіку 1920 міністр беларускіх спраў і член кабінета міністраў [[Літоўская Рэспубліка|Літоўскай Рэспублікі]]. Лідар [[БПС-Ф|Беларускай партыі сацыялістаў-федэрамстаў]]. З вясны [[1921]] старшыня беларускага [[Беларускае таварыства Чырвонага Крыжа (Літва)|Чырвонага Крыжа]], з лістапада 1922 старшыня таварыства «Беларуская грамада ў Каўнасе». |
|||
== Выдавецкая дзейнасць, публіцыстыка == |
|||
⚫ | Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Быў рэдактарам [[Беларускі народ (1919)|газеты «Беларускі народ»]]. Адначасова рэдактар беларускага [[Часопісь (1919)|часопіса «Часопісь»]] ([[горад Каўнас|Каўнас]], [[1919]]—[[1920]]) і рэдактар-выдавец [[руская мова|рускамоўнай]] штодзённай [[Вольная Литва (1921)|газеты «Вольная Литва»]] ({{lang-be|Вольная Літва}}) (чэрвень [[1921]] — люты [[1922]], з перапынкамі) і яе дадатку — [[Зеркало (1921)|часопіса «Зеркало»]] ({{lang-be|Люстэрка}}) ([[1921]]). |
||
Аўтар брашур «Белорусский вопрос к моменту Версальской мирной конференции. Историко-политический очерк» ({{lang-be|Беларускае пытанне да моманту Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс}}) (Каўнас, [[1919]]), «Беларускi рух ад 1917 да 1920 году. Кароткi агляд. 2 выд.» (Каўнас, [[1920]]), «Gudų klausimas». |
Аўтар брашур «Белорусский вопрос к моменту Версальской мирной конференции. Историко-политический очерк» ({{lang-be|Беларускае пытанне да моманту Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс}}) (Каўнас, [[1919]]), «Беларускi рух ад 1917 да 1920 году. Кароткi агляд. 2 выд.» (Каўнас, [[1920]]), «Gudų klausimas». |
||
У гісторыка-публіцыстычных працах абагульняў асноўныя факты з гісторыі беларускага нацыянальнага руху ў гады рэвалюцыі і грамадзянскай вайны, аналізаваў тагачаснае палітычнае становішча. Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. Адмоўна ацэньваў палітыку ў нацыянальным пытанні як Часовага ўрада Расіі, так і Савета Народных Камісараў. |
|||
== Познія гады == |
== Познія гады == |
||
Радок 125: | Радок 132: | ||
{{зноскі}} |
{{зноскі}} |
||
== Літаратура == |
|||
* ''Рудовіч С.'' Варонка // {{Крыніцы/ЭГБ|1}} |
|||
== Спасылкі == |
== Спасылкі == |
Версія ад 10:58, 25 лютага 2018
Язэп (Іосіф Якаўлевіч) Варонка (4 красавіка 1891, Сакольскі павет — 4 ліпеня 1952, Чыкага, ЗША) — беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст.
Раннія гады
Быў вольным слухачом юрыдычнага факультэта Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта, выключаны з-за нясплаты (1914). Удзельнічаў у другім «Усерасійскім студэнцкім зборніку» (1911). Быў супрацоўнікам пецярбургскай газеты «Воскресная вечерняя газета» (бел.: Нядзельная вячэрняя газета), часопісаў «Зритель» (бел.: Глядач), «Театральное обозрение» (бел.: Тэатральны агляд), быў сакратаром рэдакцыі газеты «Столичные вести» (бел.: Сталічныя весткі). Свае вершы ў рускамоўных выданнях падпісваў псеўданімам Юрий Вегов.
Палітычная дзейнасць
Пасля Лютаўскай рэвалюцыі (1917) уступіў у Беларускую сацыялістычную грамаду, з чэрвеня 1917 член яе ЦК. Прадстаўляў беларускія арганізацыі ў Асобай нарадзе для выпрацоўкі палажэння аб выбарах ва Усерасійскі Устаноўчы сход, удзельнічаў у рабоце Дзяржаўнай нарады (жнівень 1917, Масква). У прамове на Усерасійскай дэмакратычнай нарадзе (верасень 1917, Петраград) ад імя Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый выказаўся супраць урадавай кааліцыі сацыялістычных партый з буржуазнымі. Уваходзіў у склад Часовага савета Расійскай рэспублікі (Перадпарламента).
Да снежня 1917 узначальваў камітэт Беларускага таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны. На II сесіі Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый (кастрычнік 1917, Мінск) падтрымаў прапановы аб увядзенні аўтаноміі Беларусі явачным парадкам; выбраны камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў Вялікай беларускай рады. Удзель-нічаў у падрыхтоўцы і правядзенні Усебеларускага з'езда (1917).
У лютым — ліпені 1918 старшыня Народнага сакратарыята Беларусі і народны сакратар замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі (БНР). У красавіку 1918 разам з іншымі актывістамі Рады БНР падпісаў тэлеграму кайзеру Вільгельму II з падзякай «за вызваленне Беларусі нямецкімі войскамі ад цяжкага прыгнёту, гвалту і анархіі». Рэдагаваў часопіс «Варта».
3 канца 1918 арыентаваўся на Літоўскую Тарыбу, разглядаючы яе як натуральнага саюзніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 жыў у Каўнасе. У снежні 1918 — красавіку 1920 міністр беларускіх спраў і член кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі. Лідар Беларускай партыі сацыялістаў-федэрамстаў. З вясны 1921 старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, з лістапада 1922 старшыня таварыства «Беларуская грамада ў Каўнасе».
Выдавецкая дзейнасць, публіцыстыка
Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Быў рэдактарам газеты «Беларускі народ». Адначасова рэдактар беларускага часопіса «Часопісь» (Каўнас, 1919—1920) і рэдактар-выдавец рускамоўнай штодзённай газеты «Вольная Литва» (бел.: Вольная Літва) (чэрвень 1921 — люты 1922, з перапынкамі) і яе дадатку — часопіса «Зеркало» (бел.: Люстэрка) (1921).
Аўтар брашур «Белорусский вопрос к моменту Версальской мирной конференции. Историко-политический очерк» (бел.: Беларускае пытанне да моманту Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс) (Каўнас, 1919), «Беларускi рух ад 1917 да 1920 году. Кароткi агляд. 2 выд.» (Каўнас, 1920), «Gudų klausimas».
У гісторыка-публіцыстычных працах абагульняў асноўныя факты з гісторыі беларускага нацыянальнага руху ў гады рэвалюцыі і грамадзянскай вайны, аналізаваў тагачаснае палітычнае становішча. Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. Адмоўна ацэньваў палітыку ў нацыянальным пытанні як Часовага ўрада Расіі, так і Савета Народных Камісараў.
Познія гады
У 1923 з'ехаў у ЗША, жыў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету «Беларуская трыбуна», вёў беларускія і рускія праграмы на радыё.
Пахаваны ў прыгарадзе Чыкага[1].
Зноскі
Літаратура
- Рудовіч С. Варонка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
Спасылкі
Язэп Якаўлевіч Варонка ў Вікікрыніцах | |
Язэп Якаўлевіч Варонка на Вікісховішчы |
- Нарадзіліся 16 красавіка
- Нарадзіліся ў 1891 годзе
- Памерлі 4 чэрвеня
- Памерлі ў 1952 годзе
- Памерлі ў Чыкага
- Пахаваныя ў Ілінойсе
- Члены Віленскай беларускай рады
- Выпускнікі СПбДУ
- Асобы
- Нарадзіліся 4 красавіка
- Памерлі 4 ліпеня
- Постаці беларускай палітыкі
- Постаці беларускай эміграцыі
- Журналісты Беларусі
- Прэм’ер-міністры БНР
- Міністры замежных спраў БНР
- Міністры ўнутраных спраў БНР
- Міністры асветы БНР
- Міністры нацыянальнасцей БНР
- Міністры беларускіх спраў Літвы