Іспана-амерыканская вайна

Іспана-амерыканская вайна
Амерыканскія салдаты пасля рэшты Сант'яга-дэ-Куба. Куба, 1898
Дата	25 красавіка–12 жніўня 1898
Месца	Карыбскае мора: Куба, Пуэрта-Рыка; Ціхі акіян: Гуам, Філіпіны
Прычына	Вайна за незалежнасць Кубы; выбух амерыканскага крэйсера «Мэн»; De Lôme Letter; Філіпінская рэвалюцыя
Вынік	перамога ЗША, Парыжскі мірны дагавор, 1898. Філіпіна-амерыканская вайна Куба перайшла пад часавае кіраванне ЗША, з 1902 — незалежная дзяржава. Гуам, Пуэрта-Рыка і Філіпіны становяцца калоніямі ЗША, Каралінскія і Паўночныя Марыянскія астравы прадаюцца Германіі.
Праціўнікі
ЗША Куба Каціпунан Пуэрта-Рыка Іспанія
Камандуючыя
Нэльсан Майлз Уільям Р. Шафтэр Джордж Д'юі Максіма Гомес Эміліа Агінальда Патрысіа Мантоха-і-Пасарон Паскуале Сервера-і-Тапетэ Арсеніа Лінарэс Мануэль Масиас-и-Касадо Рамон Бланка-і-Эрэнас
Страты
ЗША — 385 забітых Куба — 5000 забітых Філіпіны — 5000 забітых. 2159 забітых
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іспана-амерыканская вайна 1898 г. прадстаўляе сабой баявыя дзеянні паміж арміяй ЗША і кубінскімі паўстанцамі з аднаго боку і арміяй Іспаніі з другога, якія вяліся на в. Куба і ля Філіпінскіх астравоў з красавіка па жнівень.

Напярэдадні вайны

Злучаныя Штаты да канца ХІХ ст ўжо сталі магутнай дзяржавай. У грамадска-палітычнай думкі сталі распаўсюджвацца ідэі пераўтварэння краіны, якая сама нарадзілася ў барацьбе за незалежнасць ад метраполіі, ў каланіяльную дзяржаву. У 1895 г. на Кубе пачалася партызанская вайна за незалежнасць ад Іспаніі. У ЗША было шмат прыхільнікаў кубінскіх паўстанцаў, супраць якіх іспанцы падчас выкарыстоўвалі жорсткія метады барацьбы, ў тым ліку і канцлагеры, але больш за 3 гады Злучаныя Штаты як дзяржава захоўвалі нейтралітэт. Сітуацыя змянілася, калі ў 1898 г. ў гаванскім парту пры няясных абставінах быў знішчаны ваенны карабель "Мэн" разам з 250 амерыканскімі маракамі. Пасля гэтага прэзідэнт ЗША Кліўленд яшчэ некалькі месяцаў спрабаваў захаваць нейтралітэт, але грамадства патрабавала адпомсціць за загінуўшых амерыканцаў і прэзідэнт аб'явіў вайну Іспаніі.

Баявыя дзеянні

Вайна ЗША з Іспаніяй цягнулася 4 месяцы і была для Злучаных Штатаў "маленькай перамаганоснай вайной". На Кубу быў выкінуты марскі дэсант, які разам з мясцовымі партызанамі паспяхова перамог сухапутныя іспанскія войскі. Адначасова флот ЗША хутка разграміў іспанскі флот у Карыбскім моры.

Яшчэ адна сур'ёзная перамога была атрымална на Філіпінах. 6 караблёў ВМФ ЗША пад камандаваннем Джорджа Дзюі зрабіла нечаканы налёт на іспанскія ваенныя караблі ў адным з галоўных філіпінскіх партоў. Эфект нечаканасці даў амерыканцам знішчыць усе караблі ворага і не страціь аніводнага матроса.

Вынікі вайны

Згодна мірнаму пагадненню, якое падпісалі Іспанія і ЗША 10 снежня 1898 г., пад кантроль Злучаных Штатаў пераходзілі: Куба, Пуэрта-Рыка і Гуам. За 20 млн. долараў кампенсацыі Іспанія аддала ЗША Філіпіны. Такім чынам Іспанія губляла апошнія калоніі ў Заходнім паўшар'і. Паражэнне ў гэтай вайне нанесла пэўны адбітак на нацыянальную самаацэнку іспанцаў. Узнік нават тэрмін "пакаленне 98 года".

ЗША, наадварот, зрабіліся каланіяльнай дзяржавай. Трэба адзначыць, што ўмовы мірнага пагаднення дазвалялі толькі часовы ваенна-адміністратыўны кантроль ЗША на Кубе. У 1902 г. амерыканскія войскі пакінулі "востраў свабоды" аднак Куба знаходзілася пад фактычным кантролем Злучаных Штатаў да рэвалюцыі 1959 г. і ўсталявання ўлады Ф.Кастра.

Падобным чынам, пераход Філіпінскіх а-воў пад кантроль ЗША не прынёс больш свабоды філіпінцам. На працягу прыкладна 10 гадоў амерыканская адміністрацыя на Філіпінах вяла барацьбу з мясцовымі змагарамі за незалежнасць. Некаторая аўтаномія была дадзена Філіпінам пад ціскам руху барацьбітоў за незалежнасць, але канчаткова краіна стала незалежнай дзяржавай толькі ў 1946 г.

Спасылкі

• Альфред Штенцель ИСПАНО-АМЕРИКАНСКАЯ ВОЙНА 1898 г
• Джордж Дьюи. Биография