Язэп Якаўлевіч Варонка: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 37: | Радок 37: | ||
| прэм'ер_5 = [[Аўгусцінас Вальдзямарас]] ([[1918]])<br/>[[Мікалас Сляжавічус]] ([[1918]]—[[1919]]) |
| прэм'ер_5 = [[Аўгусцінас Вальдзямарас]] ([[1918]])<br/>[[Мікалас Сляжавічус]] ([[1918]]—[[1919]]) |
||
}} |
}} |
||
'''Язэ́п (Іо́сіф Я́каўлевіч) Варо́нка''' ([[17 |
'''Язэ́п (Іо́сіф Я́каўлевіч) Варо́нка''' ([[17 красавіка]] [[1891]], [[Кузніца]], [[Сакольскі павет (Расійская імперыя)|Сакольскі павет]] — {{ДС|4|7|1952}}, [[Чыкага]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]) — беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. Першы старшыня [[Народны Сакратарыят Беларусі|Народнага сакратарыята]] [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. |
||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
Версія ад 01:47, 19 красавіка 2020
Язэп Якаўлевіч Варонка | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
|
|||||||
|
|||||||
Папярэднік | пасада заснавана | ||||||
Пераемнік | Раман Скірмунт | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | пасада заснавана | ||||||
Пераемнік | Раман Скірмунт | ||||||
|
|||||||
Папярэднік | пасада заснавана | ||||||
Пераемнік | Раман Скірмунт | ||||||
|
|||||||
Кіраўнік урада | Аўгусцінас Вальдзямарас (1918) Мікалас Сляжавічус (1918—1919) |
||||||
Папярэднік | пасада заснавана | ||||||
Пераемнік | Дамінік Сямашка | ||||||
|
|||||||
Нараджэнне |
4 (16) красавіка 1891 |
||||||
Смерць |
4 чэрвеня 1952 (61 год) |
||||||
Месца пахавання | |||||||
Імя пры нараджэнні | Язэп Якаўлевіч Варонка | ||||||
Партыя | |||||||
Член у | |||||||
Адукацыя | |||||||
Дзейнасць | публіцыст, журналіст, палітык, радыёвядучы, паэт | ||||||
Месца працы | |||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Язэ́п (Іо́сіф Я́каўлевіч) Варо́нка (17 красавіка 1891, Кузніца, Сакольскі павет — 4 ліпеня 1952, Чыкага, ЗША) — беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. Першы старшыня Народнага сакратарыята Беларускай Народнай Рэспублікі.
Біяграфія
Нарадзіўся ў вёсцы Кузніца Сакольскага павета Гродзенскай губерні (цяпер у Падляскім ваяводстве Польшчы)[1]. Быў вольным слухачом юрыдычнага факультэта Санкт-Пецярбургскага ўніверсітэта, выключаны праз нясплату за навучанне (1914). Удзельнічаў у другім «Усерасійскім студэнцкім зборніку» (1911). Быў супрацоўнікам пецярбургскай газеты «Воскресная вечерняя газета» (бел.: Нядзельная вячэрняя газета), часопісаў «Зритель» (бел.: Глядач), «Театральное обозрение» (бел.: Тэатральны агляд), быў сакратаром рэдакцыі газеты «Столичные вести» (бел.: Сталічныя весткі). Свае вершы ў рускамоўных выданнях падпісваў псеўданімам Юрий Вегов.
Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года ўступіў у Беларускую сацыялістычную грамаду, з чэрвеня 1917 член яе ЦК. Прадстаўляў беларускія арганізацыі ў Асобай нарадзе для выпрацоўкі палажэння аб выбарах ва Усерасійскі Устаноўчы сход, удзельнічаў у рабоце Дзяржаўнай нарады (жнівень 1917, Масква). У прамове на Усерасійскай дэмакратычнай нарадзе (верасень 1917, Петраград) ад імя Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый выказаўся супраць урадавай кааліцыі сацыялістычных партый з буржуазнымі. Уваходзіў у склад Часовага савета Расійскай рэспублікі (Перадпарламента).
Да снежня 1917 года ўзначальваў камітэт Беларускага таварыства ў Петраградзе па аказанні дапамогі пацярпелым ад вайны. На II сесіі Цэнтральнай рады беларускіх арганізацый (кастрычнік 1917, Мінск) падтрымаў прапановы аб увядзенні аўтаноміі Беларусі явачным парадкам; выбраны камісарам юстыцыі і ўнутраных спраў Вялікай беларускай рады. Удзельнічаў у падрыхтоўцы і правядзенні Усебеларускага з’езда, па разгоне старшыня Выканаўчага камітэта Рады Усебеларускага з’езда.
У лютым — ліпені 1918 года старшыня Народнага сакратарыята Беларусі і народны сакратар замежных спраў, адзін з ініцыятараў абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі 25 сакавіка 1918 года. У красавіку 1918 года разам з іншымі актывістамі Рады БНР падпісаў тэлеграму кайзеру Вільгельму II з падзякай «за вызваленне Беларусі нямецкімі войскамі ад цяжкага прыгнёту, гвалту і анархіі». Рэдагаваў часопіс «Варта».
3 канца 1918 года арыентаваўся на Літоўскую Тарыбу, разглядаючы яе як натуральнага хаўрусніка ў барацьбе за беларускую дзяржаўнасць. З 1918 годзе жыў у Коўне (Каўнасе). У снежні 1918 — красавіку 1920 года міністр беларускіх спраў і сябра кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі. Лідар Беларускай партыі сацыялістаў-федэралістаў. З вясны 1921 года старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, з лістапада 1922 года старшыня таварыства «Беларуская грамада ў Коўне».
У 1923 з’ехаў у ЗША, жыў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету «Белорусская трибуна» (бел.: Беларуская трыбуна), вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.
Пахаваны на могілках Элмвуд ў Рывер-Гроўв , прыгарадзе Чыкага, побач з ім пахаваная жонка Марыя (1902—1991)[2].
Выдавецкая дзейнасць, публіцыстыка
Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Быў рэдактарам газеты «Беларускі народ». Адначасова рэдактар беларускага часопіса «Часопісь» (Коўна, 1919—1920) і рэдактар-выдавец рускамоўнай штодзённай газеты «Вольная Литва» (бел.: Вольная Літва) (чэрвень 1921 — люты 1922, з перапынкамі) і яе дадатку — часопіса «Зеркало» (бел.: Люстэрка) (1921).
Аўтар брашур «Белорусский вопрос к моменту Версальской мирной конференции. Историко-политический очерк» (бел.: Беларускае пытанне на момант Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс) (Коўна, 1919), «Беларускі рух ад 1917 да 1920 году. Кароткі агляд. 2 выд.» (Коўна, 1920), «Gudų klausimas».
У гісторыка-публіцыстычных працах абагульняў асноўныя факты з гісторыі беларускага нацыянальнага руху ў гады рэвалюцыі ў Расіі і грамадзянскай вайны, аналізаваў тагачаснае палітычнае становішча. Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. Адмоўна ацэньваў палітыку ў нацыянальным пытанні як Часовага ўрада Расіі, так і Савета Народных Камісараў. У яго інтэрпрэтацыі Першы Усебеларускі з’езд — гэта Устаноўчы з’езд, які ўвёў у межах Беларусі рэспубліканскі лад, замацаваў права народа на зямлю і інш. Ухваляў абвяшчэнне БНР, а ўтварэнне БССР разглядаў як палітычны манеўр, з дапамогай якога бальшавікі імкнуліся «авалодаць розумамі элементаў, што нацыянальна адрадзіліся». Адначасова асуджаў захоп Беларусі войскамі Польшчы, паказваў крывадушнасць палітыкі польскіх акупантаў, выкрываў іх бясчынствы ў дачыненні да мясцовага насельніцтва.
Зноскі
- ↑ Алег Латышонак: У Язэпа Варонкі былі правадырскія замашкі . racyja.com. Праверана 19-4-2020.
- ↑ У Чыкага знойдзена магіла першага прэм’ер-міністра БНР Язэпа Варонкі
Літаратура
- Рудовіч С. Варонка // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
Спасылкі
Язэп Якаўлевіч Варонка ў Вікікрыніцах | |
Язэп Якаўлевіч Варонка на Вікісховішчы |
- Нарадзіліся 16 красавіка
- Нарадзіліся ў 1891 годзе
- Нарадзіліся ў Гродзенскай губерні
- Памерлі 4 чэрвеня
- Памерлі ў 1952 годзе
- Памерлі ў Чыкага
- Пахаваныя ў Ілінойсе
- Члены Беларускай сацыялістычнай грамады
- Члены Віленскай беларускай рады
- Выпускнікі СПбДУ
- Асобы
- Памерлі 4 ліпеня
- Постаці беларускай палітыкі
- Постаці беларускай эміграцыі
- Журналісты Беларусі
- Прэм’ер-міністры БНР
- Міністры замежных спраў БНР
- Міністры ўнутраных спраў БНР
- Міністры асветы БНР
- Міністры нацыянальнасцей БНР
- Міністры беларускіх спраў Літвы