Перайсці да зместу

Мікалай Іванавіч Рыжкоў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Рыжкоў.
Мікалай Іванавіч Рыжкоў
руск.: Николай Рыжков
Сцяг7-ы Старшыня Савета Міністраў СССР
27 верасня 1985 — 14 студзеня 1991
Папярэднік Мікалай Ціханаў
Пераемнік пасада скасаваная
Валянцін Паўлаў, як Прэм'ер-міністр СССР
Нараджэнне 28 верасня 1929(1929-09-28)[1]
Смерць 28 лютага 2024(2024-02-28)[4][5] (94 гады)
Месца пахавання
Партыя
Член у
Адукацыя
Дзейнасць палітык, heavy machine building[d], зварка і палітыка[6]
Месца працы
Узнагароды
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» I ступені
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» I ступені
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» IV ступені
Ордэн «За заслугі перад Айчынай» IV ступені
Ордэн Пашаны Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі
Ордэн Айчыннай вайны I ступені Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга
Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»
Медаль «У азнаменаванне 100-годдзя з дня нараджэння Уладзіміра Ільіча Леніна»
Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»
Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»
Медаль У памяць 1000-годдзя Казані
Медаль У памяць 1000-годдзя Казані
Медаль Сталыпіна П. А. 1 ступені
Медаль Сталыпіна П. А. 1 ступені
Ордэн Князя Яраслава Мудрага V ступені
Ордэн Князя Яраслава Мудрага V ступені
Кавалер ордэна «Данакер»
Кавалер ордэна «Данакер»
Нацыянальны Герой Арменіі— 2008
Дзяржаўная прэмія СССР — 1969 Дзяржаўная прэмія СССР — 1979
Ганаровая грамата Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі
Ганаровая грамата Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі
Ордэн святога дабравернага князя Данііла Маскоўскага II ступені
Ордэн святога дабравернага князя Данііла Маскоўскага II ступені
Ганаровы грамадзянін Свярдлоўскай вобласці
Ганаровы грамадзянін Свярдлоўскай вобласці
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мікала́й Іва́навіч Рыжко́ў (руск.: Николай Иванович Рыжков, 28 верасня 1929, Дылееўка, Дзяржынскі гарсавет, Данецкая вобласць, УССР — 27 лютага 2024) — савецкі і расійскі дзяржаўны і партыйны дзеяч. Большую частку кіравання М. С. Гарбачова займаў пасаду Старшыні СМ СССР (1985—1991). Член КПСС з 1956 па 1991 годы. Дэпутат Савета Саюза Вярхоўнага Савета СССР (1974—89 гг.) ад Свярдлоўскай вобласці[7].

Член Савета Федэрацыі (з 2003 года), да 2011 года прэзідэнт Расійскага саюза таваравытворцаў.

Нацыянальны Герой Арменіі (2008).

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 28 верасня 1929 года ў сям’і працоўнага шахцёра Івана Фёдаравіча Рыжкова ў сяле Дылееўка (Арцёмаўская акруга УССР, цяпер мястэчка Піўнічнага пасялковага савета Тарэцкага гарадскога савета Данецкай вобласці Украіны). У савецкі час у графе нацыянальнасць пісалася — украінец.

Скончыў Краматорскі машынабудаўнічы тэхнікум, дзе вучыўся ў 1946—1950 гг. і УПІ імя С. М. Кірава, дзе вучыўся ў 1953—1959 гг.

Уралмаш і Дзяржплан

[правіць | правіць зыходнік]

З 1950 года па 1975 год працаваў на інжынерна-тэхнічных пасадах на Уральскам заводзе цяжкага машынабудавання імя Сярго Арджанікідзэ (ПА «Уралмаш»): у 1955—1959 гг. начальнікам цэха, 1959—1965 гг. галоўным тэхнолагам па зварцы, у 1965—1970 гг. галоўны інжынер, у 1970—1971 гг. дырэктар, у 1971—1975 гг. генеральны дырэктар.

У 1975—1979 гг. — першы намеснік міністра цяжкага і транспартнага машынабудавання СССР У. Ф. Жыгаліна.

У 1979—1982 гг. — першы намеснік старшыні Дзяржплана СССР[8].

Вышэйшае партыйнае кіраўніцтва

[правіць | правіць зыходнік]

Член ЦК КПСС (1981—1991). З 22 лістапада 1982 года па 15 кастрычніка 1985 года — Сакратар ЦК КПСС, адначасна — загаднік Эканамічным аддзелам ЦК КПСС. У інтэрв’ю Л. Радзіхоўскаму (у газеце «Новый Взгляд», 1992) Рыжкоў успамінаў[9]:

У лістападзе 82-га года мяне — зусім нечакана — абралі сакратаром ЦК і Андропаў увёў мяне ў каманду, што рыхтавала рэформы. Туды ўваходзілі і Гарбачоў, Даўгіх… Пра гэту працу па падрыхтоўцы рэформаў я не шкадую. Сітуацыя была цяжкай, крызіс спеў. Мы сталі разбірацца з эканомікай, а з гэтага пачалася перабудова ў 85 годзе, дзе практычна былі выкарыстаны вынікі таго, што зрабілі ў 83-84 гадах. Не пайшлі б на гэта — было б яшчэ горш.

(«Андропаў даручыў члену ПБ Гарбачову, кандыдату ў члены ПБ Доўгіх і сакратару ЦК па эканоміцы Рыжкову старанна вывучыць становішча, якое склалася ў эканоміцы, і падрыхтаваць прапановы па яе рэфармаванні», — пісаў Рыжкоў у сваіх мемуарах[10].)

З 23 красавіка 1985 года па 13 ліпеня 1990 года — член Палітбюро ЦК КПСС.

Старшыня Савета Міністраў СССР

[правіць | правіць зыходнік]
Мікалай Рыжкоў і Боб Хоўк, люты 1990 г.

З 27 верасня 1985 года па 14 студзеня 1991 года — Старшыня Савета Міністраў СССР[11].

М. Рыжкоў знаходзіўся на пасады Старшыні Савета міністраў СССР з пачатку перабудовы, калі былі закладзены асновы змен у гаспадарчым і эканамічным жыцці краіны. Заўважна скарацілася абнаўленне асноўных фондаў, вытворчасць сродкаў вытворчасці і выразна ўзрасла дыферэнцыяцыя прыбыткаў груп насельніцтва, што прывяла да змены маштабу цэн ужо ў 1988 годзе[12]. Такім чынам, у перыяд яго кіраўніцтва былі створаны перадумовы для сістэмнага крызісу эканомікі ў 1991-98 гг. Аднак, не варта лічыць, што М. Рыжкоў меў злы намер на развал эканомікі СССР. Па ўспамінах калег, прычына ляжыць у яго недастатковай кампетэнтнасці і адсутнасці патрэбнай кваліфікацыі, што рэгулярна прыводзіла да маніпулявання ім з боку яго памагатых. У кнізе «Чырвоны тузін. Крах СССР: яны былі супраць» прыводзіцца яго трактоўка адстаўкі з гэтага паста («не хацеў быць на капітанскім мастку тонучага карабля»)[13].

У 1987 годзе на верфі Вяртсіля ў Фінляндыі прыняў рэкордна вялікае судна «Трансшэльф»[14].

Па словах акадэміка Легасава, М. І. Рыжкоў унёс значны ўнёсак у арганізацыю прац па ліквідацыі наступстваў аварыі на Чарнобыльскай АЭС у 1986 годзе[15].

Калі Міхаіл Гарбачоў прыступіў да рэформаў, Мікалай Рыжкоў падтрымаў яго курс, бачачы сваё заданне ў стварэнні «рынкавага сацыялізму», да якога вынікала рухацца «эвалюцыйным шляхам». Акадэмік Алег Багамолаў адзначаў, што «Рыжкоў ухваляў ідэі перабудовы, але ставіўся да іх з асцярожнасцю…»[16].

Рыжкоў сцвярджае, што ўвёў у 1988 годзе ў айчынную эканоміку паняцці манапалізму і канкурэнцыі[9].

24 мая 1990 года на пасяджэнні сесіі Вярхоўнага Савета СССР, які трансляваўся на ўсю краіну па тэлебачанню, заявіў, што цэны на хлеб і прадукты — неапраўдана нізкія і павінны павялічыцца.

Анатоль Сабчак вінаваціў Мікалая Рыжкова ў патуранні стварэнню кааператыва «АНТ», супрацоўнікі якога спрабавалі вывезці за мяжу 12 танкаў. Тым часам, пагаршэнню эканамічнай сітуацыі ў краіне ў канцы 80-х спрыяў і той факт, што ў запалу палітычнага змагання аказаліся забыты штодзённыя патрэбы — ураджай заставаўся непрыбраным, нягледзячы на штотыднёвыя выступы М. І. Рыжкова па тэлебачанні (асабліва негатыўна ў гэтым дачыненні выказвалася кіраўнікі сталіц — Гаўрыіл Папоў, Сяргей Станкевіч і Анатоль Сабчак) і ўсё гэта — вінавачанні ў адрас саюзнага ўрада, палітычнае змаганне вакол канцэпцый эканамічнага аздараўлення краіны — «500 дзён» Станіслава Шаталіна і Рыгора Яўлінскага, на якой настойвалі радыкалы, з аднаго боку, і ўрадавай, распрацаванай Саветам Міністраў М. І. Рыжкова, з іншай — прывяло да таго, што 26 снежня 1990 года Мікалай Рыжкоў перанёс шырокі інфаркт. Падчас лячэння быў адпраўлены М. С. Гарбачовым у адстаўку.

«Рыжкоў быў Гарбачову саюзнік» (да яго спробы вылучэння кандыдатам у прэзідэнты СССР), — казаў пра той перыяд акадэмік Станіслаў Шаталін[17]. Я. К. Лігачоў у 2010 годзе адзначаў, што «Рыжкоў супраць Гарбачова ніколі не выступаў публічна»[18]. На наступны дзень пасля адстаўкі Вярхоўны Савет СССР прызначыў Рыжкову за асаблівыя заслугі пажыццёвую персанальную пенсію ў памеры 1200 рублёў у месяц[19].

Барыс Нямцоў, крытыкуючы Рыжкова, адзначаў, што той быў «выдатным кіраўніком прадпрыемства, але жудасным прэм’ерам»[20].

Пасля адстаўкі

[правіць | правіць зыходнік]

У 1991 годзе, выйдучы на пенсію, балатаваўся ў прэзідэнты РСФСР ад КПСС (набраў крыху больш 16 % галасоў, заняўшы другое месца пасля Ельцына, абранага ў першым туры).

У час падзей 19-21 жніўня 1991 года знаходзіўся ўдома і па тэлевізары пазнаў пра выступ ДКНС. Лічыць выступ камітэта своеасаблівай спробай спыніць разбурэнне СССР[21].

У снежні 1991 года быў адным з тых, хто падпісаў зварот да Прэзідэнта СССР і Вярхоўнага Савета СССР з прапановай пра скліканне надзвычайнага З’езда народных дэпутатаў СССР[22].

Працаваў экспертам Ваенна-прамысловай інвестыцыйнай кампаніі, быў дарадцам, а потым старшынём савета дырэктараў Цверуніверсалбанка.

З 1998 па 2011 год узначальваў Каардынацыйны савет спрыяння айчынным таваравытворцам (у наш час Расійскі саюз таваравытворцаў), што яднаў больш 130 галіновых саюзаў і асацыяцый.

Дума і Савет Федэрацыі

[правіць | правіць зыходнік]

У 1993-м пачаў займацца праблемамі Прохараўскага поля ў Белгарадскай вобласці… Потым мне прапанавалі стаць дэпутатам, і я двойчы балатаваўся ад Белгарадскай вобласці[23].

У снежні 1995 гады абраны дэпутатам Дзяржаўнай думы Федэральнага Сходу Расіі другога склікання па Белгарадскай аднамандатнай выбарчай акрузе № 62 ад блока «Улада — народу». У думе ўзначальваў дэпутацкую групу «Народаўладдзе». Старшыня выканкама Народна-патрыятычнага саюза Расіі (НПСР).

У снежні 1999 года па гэтай жа акрузе абраны дэпутатам Дзяржаўнай думы трэцяга склікання.

У верасні 2003 гады прызначаны прадстаўніком адміністрацыі Белгарадскай вобласці ў Савету Федэрацыі Федэральнага Сходу Расійскай Федэрацыі. У сувязі з гэтым склаў паўнамоцтвы дэпутата Дзяржаўнай думы.

Старшыня Камісіі Савета Федэрацыі па натуральных манаполіях, член Камітэта па пытаннях мясцовага самакіравання, сустаршыня расійска-армянскай камісіі міжпарламенцкай супрацы.

На пасяджэнні Савета Федэрацыі 1 сакавіка 2014 года прагаласаваў (гэтак жа, як і ўсе астатнія члены СФ) за выдачу дазволу Прэзідэнту Расіі выкарыстаць пры патрэбе Узброеныя сілы на тэрыторыі Украіны. Пры гэтым у сваім выступе так ацаніў падзеі:

Падзеі ва Украіне — гэта сапраўдны бунт. Карычневая чума захапіла ўладу[24]

17 сакавіка таго ж года трапіў пад санкцыі Еўрасаюза[25].

Памёр 27 лютага 2024 года.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Nikolaj I. Ryschkow // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ US designates additional individuals and Russian bank under Ukraine-related sanctions and issues third Executive Order targeting sectors of Russian economy — 2014.
  3. ↑ United States: Crisis In The Crimea: Sanctions Update 3 — Mondaq, 2014.
  4. ↑ Умер глава перестроечного правительства СССР Николай Рыжков — Коммерсантъ, 2024. Праверана 28 лютага 2024.
  5. ↑ Матвиенко сообщила о смерти бывшего премьера СССР Николая Рыжкова — Lenta.ru, 2024. Праверана 28 лютага 2024.
  6. ↑ Czech National Authority Database Праверана 10 сакавіка 2024.
  7. ↑ Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва
  8. ↑ «Известия». 1 стр. Суббота, 10 июня 1989 года. Николай Иванович Рыжков.
  9. ↑ а б Н.РЫЖКОВ: «Я ХОТЕЛ ИЗБЕЖАТЬ ПОТРЯСЕНИЙ» // Издательский Дом «Новый Взгляд»
  10. ↑ Рыжков Н. И. Главный свидетель. М., 2009. С. 12.
  11. ↑ Биография: Рыжков Николай Иванович — Правители России и Советского Союза
  12. ↑ Кара-Мурза Сергей Георгиевич/Белая книга. Экономические реформы в России(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 7 верасня 2017. Праверана 4 красавіка 2017.
  13. ↑ «Красная дюжина. Крах СССР: они были против» ISBN 978-5-470-00173-3, стр. 101—108
  14. ↑ ТХ ТРАНСШЕЛЬФ(недаступная спасылка). — Карточка судна. Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2012. Праверана 30 снежня 2011.
  15. ↑ PowWeb
  16. ↑ ЕЁ ЗВАЛИ НЕ «Китай» Архівавана 31 мая 2006. // НГ
  17. ↑ Явлинский Григорий Алексеевич. Документы. Были люди… Архівавана 15 лютага 2012.
  18. ↑ Егор Лигачев: «Мы хотели быстро избавить народ от пьянства. Но мы заблуждались!» // KP.RU
  19. ↑ Постановление Верховного Совета СССР от 15 января 1991 г. N 1907-I «О пенсионном и материально-бытовом обеспечении тов. Рыжкова Н. И.»
  20. ↑ Борис Немцов, Исповедь бунтаря, 2007, с. 12
  21. ↑ Рыжков: реформы обсуждались еще до прихода Горбачева Архівавана 31 сакавіка 2017.
  22. ↑ Из истории создания Конституции Российской Федерации. Конституционная комиссия: стенограммы, материалы, документы (1990—1993 гг.) Т. 6: Дополнительные, мемуарные, справочные материалы, стр. 543—552. М., Фонд конституционных реформ. 2010. ISBN 978-5-9901889-2-1
  23. ↑ ЭКС-Премьер СССР Николай Рыжков: ИНИЦИАТОРОМ ПЕРЕСТРОЙКИ БЫЛ АНДРОПОВ(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2014. Праверана 9 красавіка 2013.
  24. ↑ Совет Федерации единодушно проголосовал за введение войск в Украину, позволив Путину действовать «в легитимном поле» Архівавана 12 жніўня 2014. // Новая газета, март 2014
  25. ↑ COUNCIL DECISION 2014/145/CFSP // Official Journal of the European Union, 17.3.2014

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мікалай_Іванавіч_Рыжкоў&oldid=4830603"