Бітва за Дамаск (2012—2018)

Бітва за Дамаск
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Сірыі
Карта бітвы за Дамаск.
Дата	15 ліпеня 2012 — 23 мая 2018
Месца	Дамаск і яго наваколле
Вынік	перамога Сірыйскай арабскай арміі (САА)
Праціўнікі
САА Ліванскія добраахвотнікі Хезбала пры падтрымцы: Расія Іран Свабодная армія Сірыі Ізраіль (ВПС) Фронт аль-Нусра Ісламская дзяржава і іншыя радыкальныя групоўкі
Сілы бакоў
4-я бранятанкавая дывізія, 3-я бранятанкавая дывізія, Рэспубліканская гвардыя Сірыі у розны час ад 2 500 да 5 000 паўстанцаў і баевікоў
Страты
звыш 4 500 забітых звыш 7 000 забітых

Бітва за Дамаск — эпізод грамадзянскай вайны ў Сірыі, падчас якога ў 2012 годзе разгарнуліся баявыя дзеянні паміж урадавымі сіламі і ўзброенай апазіцыяй за кантроль над сталіцай Сірыі Дамаскам.

Папярэднія падзеі

16 лістапада 2011 года баевікі Свабоднай арміі Сірыі атакавалі ўрадавыя будынкі на ўскраіне Дамаска.

Напярэдадні баявых дзеянняў Дамаск патрэсла серыя тэрактаў: 23 снежня 2011 года, 6 студзеня 2012 года, 17 мая 2012 года.

Сілы бакоў

Колькасць баевікоў, якія прымалі ўдзел у летнім наступленні на Дамаск, ацэньваецца ў 300 чалавек. Паўстанцы былі аб’яднаны ў розныя групоўкі: Свабодная армія Сірыі, Фронт ан-Нусра, «Джэйш аль-Іслам», «Ліва аль-Іслам», ІД (з 2015 года).

Урадавыя сілы прадставіла элітная 4-я танкавая дывізія на чале з малодшым братам прэзідэнта Махерам Асадам.

Бітва

2012—2014

15 ліпеня 2012 года пачаліся баі ў Дамаску. Па словах прадстаўнікоў сірыйскай апазіцыі, войскі пры падтрымцы БТРаў увайшлі ў прыгарады для таго, каб выгнаць адтуль паўстанцаў. Да 16 ліпеня сутыкненні распаўсюдзіліся на розныя раёны Дамаска — Тадхамон, Джабар і Кфар Суса. Урадавымі войскамі была прыменена цяжкая бранятэхніка і авіяцыя. 17 ліпеня баявыя дзеянні перамясціліся ў цэнтральныя раёны горада, баі вяліся на вуліцы Багдад — цэнтральнай вуліцы горада. 19 ліпеня сутычкі пачаліся ў дамаскім квартале Іхлас, у якім размяшчаўся будынак Савета міністраў Сірыі. Акрамя комплексу ўрадавых будынкаў, у тым жа раёне знаходзіліся карпусы Дамаскага ўніверсітэта. 22 ліпеня ўрадавыя сілы ачысцілі ад баевікоў раёны Барзех і Мезех.

3 жніўня ўрадавыя войскі пачалі новае наступленне на баевікоў апазіцыі ў Дамаску. 4 жніўня сірыйская армія цалкам вызваліла Дамаск. Апошняй апорай мяцежнікаў быў раён Тадамун. 24 жніўня сірыйская армія выбіла паўстанцаў з паўднёва-заходняга прыгарада Дэрая.

14 снежня на паўднёвых ускраінах Дамаска мелі месца сутыкненні з паўстанцамі. У канцы 2012 года Свабодная армія Сірыі пры падтрымцы палесцінцаў заняла лагер Ярмук, якіх неўзабаве замянілі баевікі з Фронту ан-Нусра.

У жніўні 2013 года ў ваколіцах Дамаска мелі месца хімічныя атакі. Адначасна адбываліся сутыкненні паміж Свабоднай арміяй і Фронтам ан-Нусра.

У 2014 годзе баевікі і ўрадавыя сілы вялі пазіцыйныя баі. Паўстанцы («Джэбхат-ан-Нусра», «Джэйш аль-Іслам») на гэты момант кантралявалі аазіс Гута і раён Джабар.

2015—2017

У красавіку 2015 года баевікі ІДІЛ занялі лагер Ярмук на поўдні Дамаска, уступіўшы ў канфлікт са Свабоднай арміяй Сірыі. Улетку 2015 года працягваліся спробы атакаваць Дамаск з боку Гуты і Ярмука.

13 кастрычніка ўрадавыя сілы пачалі наступленне на ўсходні прыгарад Дамаска Джабар. 16 лістапада вяліся баі за верталётную базу ў раёне Марш А-Султан. У правінцыі Дамаск ВПС Сірыі нанеслі ўдары па пазіцыях і тэхніцы ССА. 30 лістапада армія Сірыі знішчыла падземныя ўмацаванні апазіцыянераў у Джабары. 5 снежня баевікі абстралялі з мінамётаў хрысціянскі квартал Баб-Тума ў гістарычнай частцы Дамаска. Чатыры мірных жыхара атрымалі раненні. 14 снежня сірыйская армія вярнула кантроль над авіябазу Мардж-аль-Султан. 15 снежня баевікі розных антыўрадавых груповак, якія дзейнічалі ва ўсходнім прыгарадзе Дамаска Усходняя Гута, заявілі аб стварэнні аб’яднання «Новы аператыўны пункт». 20 снежня ізраільскія ВПС нанеслі авіяўдар па пазіцыях ліванскага шыіцкага руху Хезбала ва ўсходнім прыгарадзе Дамаска. У выніку авіяўдару загінуў адзін з лідараў Хезбалы Самір Кунтар.

25 снежня ва Усходняй Гуце ў выніку авіяўдару сірыйскіх ВПС быў знішчаны верхавод тэрарыстычнай арганізацыі «Джэйш аль-Іслам» Захран Алуш. У гэты ж дзень баевікі ІД пачалі здаваць зброю ўрадавым войскам Сірыі ў раёне палесцінскага лагера «Ярмук» у паўднёвым прыгарадзе Дамаска. Станам на 25 снежня 2015 года ўрадавыя войскі Сірыі працягвалі звужаць кальцо акружэння бандфармаванняў пад Дамаскам на напрамках Нашабія, Нула, Дума, Зібдын. 26 снежня ўрадавыя сілы Сірыі знішчылі ў правінцыі Дамаск лідара паўстанцаў з «Фронту рэвалюцыянераў Сірыі» Ліда Мухамад аль Масаальма.

Станам на 11 студзеня 2016 года ўрадавыя войскі Сірыі працягвалі наступленне ў прыгарадах Дамаска. Вялася зачыстка кварталаў Усходняй Гуты. Найбольшае прасоўванне сірыйскай арміі адзначалася ў напрамках Блалія, Нашабія і Хаўш-Харабу. 31 сакавіка ў школе ў сірыйскім населеным пункце Дэйр аль-Асафір у прыгарадзе Дамаска быў нанесены авіяўдар. Загінула больш за 20 чалавек. Краіны Захаду абвінавацілі ў нанясенні авіяўдару сірыйскі ўрад. 9 снежня 2017 года ўрадавая армія ўзяла пад агнявы кантроль горад Мугр Аль-Мір на паўднёвым захадзе ад Дамаска. 25 снежня баевікі ў раёне горада Бейт Джын на паўднёвым захадзе ад Дамаска капітулявалі.

2018

2 студзеня 2018 года ўрадавыя войскі САР паставілі дзяржаўныя сцягі на стратэгічнай вышыні Тулюл аль-Хумуру ў знак паспяховага завяршэння баявой аперацыі супраць апазіцыянераў у заходняй частцы паўднёва-заходняга прыгарада Дамаска. 6 студзеня на паўночным усходзе сталіцы каля населенага пункта Хараста зноў разгарнуліся жорсткія баі паміж урадавымі сіламі і атрадамі фарміраванняў «Тахрыр Аш-Шам» і «Ахрар Аш-Шам». 8 студзеня ўрадавыя войскі Сірыі занялі акружаную баевікамі тэрыторыю вайсковай базы бранятэхнікі ў горадзе Хараста ва ўсходнім прыгарадзе Дамаска. 22 студзеня баевікі правялі абстрэл раёна Баб Тума на ўсходзе Дамаска. У выніку дзевяць чалавек загінулі, яшчэ 21 былі паранены. 26 студзеня на паўночным усходзе Дамаска працягваліся сутыкненні паміж ісламісцкімі групоўкамі і часткамі Сірыйскай арабскай арміі (САА).

1 лютага пад абстрэл трапіў раён Дамаска Эш-Эль-Вурур. У выніку гэтай атакі загінула каля 9 чалавек, яшчэ каля 15 атрымалі раненні рознай ступені цяжкасці. 12 лютага баевікі 20 разоў абстралялі Дамаск. 16 лютага баевікі з Усходняй Гуты абстралялі жылыя кварталы Дамаска, адзін сірыйскі вайсковец загінуў, двое мірных жыхароў паранены. 18 лютага ўрадавымі сіламі была пачата Аперацыя «Дамаская Сталь».

14 красавіка Усходняя Гута вызвалена ад апазіцыі. Новыя падмацаванні Сірыйскай арабскай арміі (САА) працягвалі прыбываць у паўднёвыя раёны Дамаска ў рамках падрыхтоўкі да наступлення на радыкалаў «Ісламскай дзяржавы», якія базаваліся ў раёне лагера «Ярмук» (раёны Ярмук, Аль-Хаджар Аль-Асвад і Аль-Кадам). 19 красавіка байцам «Ісламскай дзяржавы» быў перададзены ўльтыматум сірыйскага ўрада. У выпадку, калі баевікі не пагодзяцца прыняць умовы перамір’я на працягу сутак, САА і яе саюзнікі пачнуць поўнамаштабны наступленне ў дадзеным раёне. 20 красавіка пасля таго як паўстанцы «Ісламскага дзяржавы» на поўдзень ад Дамаска адмовіліся прыняць умовы сірыйскіх уладаў, сірыйскія войскі аднавілі баявыя дзеянні пад прыкрыццём ПКС РФ. Узброеныя сутычкі адзначаліся ў раёнах Аль-Кадам, Ат-Тадамун і Хаджар Аль-Асвад, а таксама ў лагера бежанцаў «Ярмук». 22 красавіка ў ходзе аперацыі Сірыйскай арабскай арміі па вызваленні паўднёвай ўскраіны Дамаска ад атрадаў «Ісламскай дзяржавы» ўрадавым войскам атрымалася ўсталяваць кантроль над мікрараёнам Аль-Джура. 23 красавіка пасля таго як ІДІЛаўцы на поўдзень ад Дамаска адмовіліся выконваць умовы мірнага пагаднення з сірыйскімі ўладамі, Сірыйская арабская армія аднавіла абстрэлы пазіцый мяцежнікаў. 24 красавіка Сірыйская арабская армія працягнула баі супраць «Ісламскай дзяржавы» на паўднёвай ўскраіне Дамаска — у раёнах Аль-Хаджар Аль-Асвад, Шэйх Зазі, Ярмук. У выніку амаль бесперапыннага агнявога ўздзеяння сірыйскіх войскаў па аб’ектах праціўніка групоўка страціла каля 150 баевікоў забітымі і параненымі. 25 красавіка авіяцыя і артылерыя САА працягвалі нанесла ўдары па сілам «Ісламскай дзяржавы» ў раёне Ярмук.

29 красавіка сірыйскія ўрадавыя войскі, узяўшы пад кантроль раёны Кадам і Аль-Маданія на поўдзень ад Дамаска, працягнулі наступленне на пазіцыі баевікоў «Ісламскай дзяржавы», якія яшчэ ўтрымлівалі раёны Ярмук, Шэйх-Зазі і Хаджар аль-Асвад. У ходзе баёў загінуў генерал Акела Алі Захір, які ваяваў на баку сірыйскага ўрада ў складзе «Арміі вызвалення Палесціны». Акрамя яе, у штурме Ярмука ўдзельнічалі і іншыя палесцінскія фарміраванні: «Ліва аль-Кудс», «Фатх аль-інтыфады», «Кават аль-Джаліль» і «Народны фронт па вызваленні Палесцінскай генерал-камандавання». Урадавыя войскі пад прыкрыццём расійскай авіяцыі выбілі радыкальных ісламістаў з тэрыторыі фермы Казія. Раней САА вызваліла ад ІДІЛ кварталы Аль-Асалі і Аль-Джура і раён Аль-Кадам.

1 мая першыя аўтобусы з баевікамі з раёна Ярмука выехалі ў кірунку Ідліб у адпаведнасці з умовамі мірнага пагаднення з ўрадам САР. 2 мая ў ходзе баёў у раёне на поўдзень ад Дамаска ўрадавым войскам удалося ўзяць пад кантроль раёны Аль-Алаф і Аль-Басель на паўночны захад ад Хаджар Аль-Асвада. 3 мая ў выніку жорсткіх баёў паміж урадавымі сіламі і атрадамі «Ісламскай дзяржавы» анклаў групоўкі на поўдзень ад Дамаска быў рассечён на дзве часткі — Паўднёвы Ярмук і Хаджар-аль-Асвад. 5 мая пасля таго, як паўднёвая частка раёна Хаджар Аль-Асвад перайшла пад кантроль Сірыйскай арабскай арміі, войскі прыступілі да зачыстцы яго паўночнай часткі. 11 мая падраздзяленні САА працягвалі штурм апошніх рубяжоў абароны баевікоў у лагеры Ярмук на поўдні Дамаска. 19 мая ІД губляе пазіцыі ў Хаджар аль-Асвада. 20 мая баевікі групоўкі «Ісламская дзяржава» пагадзіліся пакінуць паўднёвы Дамаск. Паведамлялася, што напярэдадні было заключана пагадненне аб тым, што мяцежнікі пакінуць пазіцыі ў лагеры Ярмук і Хаджар Аль-Асвада і будуць перавезены ў Бадыю ва ўсходняй частцы Сірыі. Адначасна дзесяткі аўтобусаў прыбылі ў Ярмук для перавозкі баевікоў. Сірыйскія ўлады аднавілі кантроль над усходнімі кварталамі раёна.

23 мая Сірыйская армія ўзяла Дамаск пад поўны кантроль.