Бітва за Алепа (2012—2016)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Бітва за Алепа
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Сірыі
Карта бітвы за Алепа.
Карта бітвы за Алепа.
Дата 19 ліпеня 2012 — 22 снежня 2016
Месца Сцяг Сірыі Алепа
Вынік Перамога ўрадавых войскаў і іх саюзнікаў
Праціўнікі
Сцяг Сірыі Урадавыя сілы
 Іран (з 2013)
 Расія (з 2015)
Саюзныя групоўкі:

і інш.

Свабодная армія Сірыі
Джыхад Ісламарадыкальныя групоўкі:

і інш.

YPG
SDF 		Ісламская дзяржава
Сілы бакоў
6 500—8500 чалавек[7][8][9] 6 000—17 000 чалавек
Страты
звыш за 2 000 забітых (на 2019 год) звыш за 2 000 забітых (на 2013 год)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Бітва за Алепа — узброенае супрацьстаянне за кантроль над горадам Алепа (Халеб) і яго наваколлем, якое развярнулася ў 2012—2016 гг. падчас грамадзянскай вайны ў Сірыі. Першапачаткова праходзіла пераважна паміж паўстанцамі ўмераных апазіцыйных груповак і ўрадавымі войскамі, а таксама курдскімі баевікамі з атрадаў народнай самаабароны. Паступова сярод антыўрадавых сіл вялікую ролю сталі гуляць радыкальныя ісламісцкія групоўкі, у тым ліку «Фронт ан-Нусра» і «Ісламская дзяржава», а ў вайну на баку ўрада ўступілі шматлікія саюзныя узброеныя групоўкі (у асноўным шыіцкія баевікі з Лівана, Ірака і Афганістана)[10], а таксама ваенныя саветнікі з Ірана. Пасля пачатку ў верасні 2015 года сваёй ваеннай аперацыі ў Сірыі, да падзей у Алепа далучылася Расія, якая распачала наносіць авіяцыйныя і ракетныя ўдары па паўстанцкім і тэрарыстычным групоўкам.

Бітва[правіць | правіць зыходнік]

2012[правіць | правіць зыходнік]

19 ліпеня адначасова ў некалькіх кварталах горада (Салах ад-Дзін, Акрам і Ард ас-Сабаг) пачаліся вулічныя баі[11]. 21 ліпеня паўстанцы (сярод якіх была брыгада «Ліва аль-Таўхід») усталявалі кантроль над раёнам Сакхур[12]. 23 ліпеня баі вяліся ў прадмесцях горада, але на паўночным кірунку атрадам апазіцыі ўдалося прабіцца ў межы гарадской рысы і пачаць штурм мясцовай штаб-кватэры органаў дзяржбяспекі. Акрамя таго, паўстанцы захапілі вайсковую вучэбную часць, размешчаную ў 10 км на поўнач ад Алепа[13]. 24 ліпеня з правінцыі Ідліб да Алепа былі накіраваны дадатковыя падраздзяленні сірыйскай арміі (у тым ліку бранятэхніка), а верталёты пачалі наносіць ракетныя ўдары па мэтам у горадзе[14]. 28 ліпеня ўрадавыя войскі пачалі атачэнне Алепа. У ходзе баявых дзеянняў баевікі ў гэтым раёне панеслі страты, а сірыйскія вайскоўцы захапілі вялікую колькасць зброі[15].

1 жніўня Місія ААН па назіранні ў Сірыі пацвердзіла, што паўстанцкая групоўка «Свабоднай сірыйскай арміі» у Алепа мела ў сваім распараджэнні цяжкую зброю, у тым ліку танкі[16].

Па стане на 3 кастрычніка, урадавыя сілы ўтрымлівалі тры чвэрці горада[17]. У далейшым баевікі здолелі перарэзаць стратэгічную шашу Дамаск—Алепа ў раёне Марэт-эн-Нума (60 км ад Алепа), за ўсталяванне кантролю над якім пачаліся баі[18].

2013[правіць | правіць зыходнік]

15 студзеня 2013 года на тэрыторыі ўніверсітэта ў Алепа прагрымелі магутныя выбухі. У выніку выбуху загінулі 80 і былі паранены каля 150 чалавек, сярод якіх былі студэнты і бежанцы (размешчаныя на тэрыторыі універсітэта), абрынуліся сцены трох паверхаў аднаго з універсітэцкіх інтэрнатаў, быў нанесены значны ўрон будынку факультэта прыгожых мастацтваў і архітэктуры.

Па паведамленнях ўрадавага агенцтва SANA, 19 сакавіка ў раёне Алепа баевікі ўжылі хімічную зброю, выпусціўшы з раёна Нейраб ракету з хімічным рэчывам па раёне Хан аль-Асаль[19]. У сваю чаргу, паўстанцы абвінавацілі ў хімічнай атацы ўрадавыя войскі[20]. У выніку гэтай атакі загінулі 15 чалавек, большасць з якіх — мірныя жыхары[21]. У далейшым колькасць загінулых павялічылася да 16 чалавек, каля 100 пацярпелі[22]. Тып атрутнага рэчыва не ўзгадваўся, аднак пры ўдыханні яно выклікала удушша, канвульсіі і смерць. Паколькі прадстаўнікі апазіцыі абвінавацілі ва ўжыванні хімічнай зброі ўрад Сірыі, то ўлады звярнулася да ААН з просьбай правесці расследаванне гэтага выпадку, аднак міжнародная арганізацыя запатрабавала для сваіх экспертаў неабмежаваны доступ у любую кропку краіны, уключаючы ваенныя і сакрэтныя аб’екты, і права на апытанне сведак па сваім меркаванні. На 6 красавіка ўрад Сірыі на такія ўмовы не пагадзіўся[22][23]. У канцы сакавіка газета Sunday Times паведаміла, што па выніках аналізу пробаў глебы, кантрабандна вывезеным з Алепа, «прычынай прычынай трагедыі ... стаў найноўшы слёзатачывы газ»[24]. У чэрвені 2013 «Иностранное военное обозрение», паведаміла пра расследаванне, падчас якога было ўстаноўлена, што баевікі ўжылі зарын[25].

Тым часам баі працягваліся ў раёне Сахур, а таксама на поўнач ад Алепа. Утрымоўваная мяцежнікамі частка горада апынулася пад абстрэлам балістычных ракетам «СКАД». Апазіцыйныя крыніцы паведамілі, што ў выніку абстрэлу «цалкам знесены дзясяткі жылых дамоў». Колькасць загінулых пры абстрэле дакладна не ўстаноўлена. Паведамлялася таксама пра тое, што сірыйская армія выпальвае палі на поўнач ад Алепа[26].

1 лістапада ўрадавыя войскі авалодалі горадам Сафіра на паўднёвы ўсход ад Алепа, выцесніўшы адтуль атрады паўстанцкай Свабоднай сірыйскай Арміі[27]. 11 лістапада ўрадавыя войскі занялі гарады Тэль-Хасель і Тэль-Аран (паміж Алепа і Сафірай)[28].

2014[правіць | правіць зыходнік]

У 2014 годзе ўзброеныя вылазкі і абстрэлы заходняй частцы Алепа рушылі ўслед за паспяховымі аперацыямі ўрадавых сіл па атачэнню апазіцыйных фарміраванняў на поўначы і ўсходзе мегаполіса. Вулічныя баі разгарнуліся ў квартале Масакін-Хананэі. Войскі наступалі ў кірунку плошчы Джандуль і прыгарада Кастыла. На захадзе горада атацы баевікоў падвергліся пасты ў раёне Рашыдын. Ад ракетна-мінамётных абстрэлаў пацярпелі кварталы Эз-Захра, Мейсалун, Хамід, Масакін-Сабіль, вуліца Ніл і муніцыпальны палац у старадаўняй частцы горада. Баевікі ўзарвалі выкапаны пад гандлёвымі шэрагамі ў квартале Хан-эш-Шуна замініраваны тунэль. У выніку абрынуліся сцены мячэці султанаў — унікальнага архітэктурнага помніка XIII стагоддзя[29].

2015[правіць | правіць зыходнік]

17 лютага ўрадавыя войскі прарвалі блакаду гарадоў Нуболь і Аль-Захра, размешчаных да 30 км на поўнач ад Алепа. Асноўная групоўка высунулася з вёскі Сафат ў бок Хардэтніна, Ратыана і Башкоя[30].

Мяцежнікі прывялі ў дзеянне выбухоўку ў тунэлі, размешчаным пад будынкам спецслужбы. Загінула больш за 30 чалавек[31].

5 красавіка сірыйская апазіцыя збіла Су-22 урадавых войскаў на поўдзень ад Алепа[32].

14 кастрычніка ПКС Расіі (Су-34) уразілі мэты (рамонтныя майстэрні паўстанцаў) у 13 км ад Алепа[33]. Атака расійскай авіяцыі пачалася з наступлення ўрадавых войскаў у раёне Алепа. На баку Асада ў гэтай аперацыі прынялі ўдзел экспедыцыйныя фарміраванні з Ірана (Корпус Вартавых Ісламскай рэвалюцыі) і Лівана (Хезбала)[34]. 16 кастрычніка прыхільнікам Асада атрымалася ўсталяваць кантроль над населенымі пунктамі ў 15 км на поўдзень ад Алепа: Эль-Хадэру, Хан-Туман, Абтын і Кадар[35].

25 кастрычніка ўрадавыя войскі пачалі наступленне на заблакаваны ІДІЛ аэрапорт Квайрэс (за 45 км на ўсход ад Алепа)[36]. 11 лістапада ўрадавыя войскі Сірыі пры падтрымцы ПКС Расіі выйшла на Квайрэс[37].

30 лістапада ўсходні фронт сірыйскай арміі наблізіўся да населенага пункта Дэйр-Хафыр (пад кантролем ІДІЛ). Баявыя дзеянні таксама вяліся ў раёне Хан-Туману (паўднёвы прыгарад Алепа), а таксама ў межах горада (кварталы Шэйх-Максуд на поўначы і Рамус на паўднёвым захадзе)[38].

2016[правіць | правіць зыходнік]

У лютым 2016 года сірыйская армія ў ходзе паспяховага наступлення акружыла Алепа з поўначы, адрэзаўшы баевікоў у горадзе ад забеспячэння з боку турэцкай мяжы[39][40].

4 чэрвеня баевікі з груповак «Фронт ан-Нусра» і «Ахрар аш-Шам» атакавалі курдскі раён Шэйх-Максуд на поўначы горада. У ходзе баёў загінула да 40 чалавек[41]. Улетку 2016 года ўрадавыя сілы засяродзіліся на атачэнні паўстанцаў, якія аселі ва ўсходнім Алепа; у выніку 26 ліпеня ўрадавыя войскі замкнулі кальцо вакол групоўкі паўстанцаў ва ўсходняй частцы горада, заняўшы прамзону Ларамун[42]][43].

28 ліпеня сірыйская армія заняла лагер палесцінскіх бежанцаў «Хандарат» на поўначы ад горада[44].

З 12 верасня па 19 верасня ў краіне працягвалася перамір’е. Увечары 19 верасня адбыўся абстрэл гуманітарнага канвою пад Алепа — ахвярамі сталі 21 чалавек. Абвінаваціўшы ў эскалацыі канфлікту апазіцыю, 22 верасня ўрадавая армія пачала маштабнае наступленне ў горадзе.

21 кастрычніка — гуманітарная паўза з 08:00 да 19:00 па мясцовым часе (паветраныя ўдары былі спынены за два дні да гэтага).

У ходзе наступлення 26—28 лістапада Сірыйская Арабская армія захапіла раён Сакхур і бліжэйшыя раёны, тым самым скараціўшы кантраляваную апазіцыянерамі ва Усходнім Алепа тэрыторыю на траціну[45]. 29 лістапада Сірыйская арабская армія (САА) вярнула кантроль над паўночна-ўсходняй часткай Алепа. 3 снежня баевікі збілі ў небе над усходнім Алеппо ўрадавы самалёт L-39[46].

5 снежня быў абстраляны мабільны шпіталь Мінабароны РФ у Алепа. Загінулі дзве медсёстры, быў цяжка паранены галоўны педыятр Мінабароны Расіі. 7 снежня ў Алепа загінуў расійскі ваенны саветнік, палкоўнік Руслан Галіцкі.

15 лістапада 2016 года, пры падтрымцы масіраваных расійскіх авіяцыйных і ракетных удараў, сірыйская армія пачала фінальнае наступленне па захопу пакінутай (усходняй) частцы горада, праз месяц якое прывяло да калапсу абароны баевікоў і пераходу горада пад кантроль ўрада.

11 снежня стала вядома, што пад кантролем урада Сірыі знаходзіцца 96% тэрыторыі Алепа. 12 снежня 2016 года сірыйская армія прыступіла да падаўлення апошніх ачагоў супраціву ў Алепа. 13 снежня 2016 года DW са спасылкай на Reuters паведаміла аб капітуляцыі паўстанцаў ва ўсходнім Алепа[47].

15 снежня 2016 года Алепа быў цалкам заняты Сірыйскай Арабскай Арміяй[48][49], аднак спарадычныя баі ў межах горада працягваліся[50]. Толькі да вечара 22 снежня горад быў канчаткова вызвалены ад баевікоў[51]. У той жа час раён Шэйх-Максуд застаўся пад кантролем курдскіх фармаванняў. Да 22 снежня прадстаўнікі паўстанцкіх груповак былі эвакуіраваны па ўзгадненні з урадам.

Зноскі

  1. ↑ а б в 'Aleppo must not fall': US allies to flood city with anti-aircraft missiles. Middle East Eye. 28 September 2016
  2. ↑ Saudi support to rebels slows Assad attacks: pro-Damascus sources // Reuters, 6 November 2015
  3. ↑ а б Syrian rebels say they receive more weapons for Aleppo battle // Reuters, 19 October 2015
  4. ↑ Solomon, Erika. Outside help behind rebel advances in Aleppo (8 жніўня 2016). Праверана 26 August 2016.
  5. ↑ France funding Syrian rebels in new push to oust Assad" // The Guardian, 7 December 2012
  6. ↑ Syrian army source: rebels make heavy use of TOW missiles // Reuters, 25 November 2015
  7. ↑ Syria army to retake Aleppo within 10 days. HaaveruOnline (4 верасня 2012). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2013. Праверана 7 сакавіка 2013.
  8. ↑ Syria: Battle for Aleppo - live updates. The Guardian (29 ліпеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2013. Праверана 29 ліпеня 2012.
  9. ↑ Morris, Loveday. In Syria, Hezbollah forces appear ready to attack rebels in city of Aleppo - Washington Post. Articles.washingtonpost.com (2 чэрвеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2013. Праверана 6 ліпеня 2013.
    Matthew Weaver. Syrian rebels fight Hezbollah in Lebanon - Monday 3 June | World news | guardian.co.uk. Guardian (3 чэрвеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2013. Праверана 6 ліпеня 2013.
    4,000 Hezbollah fighters reach rebel-held Aleppo: FSA | News , Politics. The Daily Star. Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2013. Праверана 6 ліпеня 2013.
  10. ↑ Philip Smyth. The Shiite Jihad in Syria and Its Regional Effects(недаступная спасылка). The Washington Institute for Near East Studies (1 лютага 2015). Архівавана з першакрыніцы 2 красавіка 2015. Праверана 13 March 2015.
  11. ↑ Fierce fighting in Syria’s Aleppo: activists Архівавана 29 верасня 2018. // «The Daily Star», от 20 июля 2012
  12. ↑ Алеппо — сражение за «сирийский Бенгази»
  13. ↑ Сирийские повстанцы начали наступление на Алеппо // LENTA.RU от 23 июля 2012
  14. ↑ Khaled Yacoub Oweis, Erika Solomon. Syria sends armored column to Aleppo, strikes from air Архівавана 24 кастрычніка 2014. // REUTERS от 24 июля 2012
  15. ↑ Обобщение: В Сирии продолжаются столкновения, часть стран закрыла в Сирии свои посольства Архівавана 5 лютага 2016. // «Синьхуа», 29 июля 2012
  16. ↑ Сирийская оппозиция располагает тяжелым оружием — миссия ООН по наблюдению в Сирии Архівавана 5 лютага 2016. // «Синьхуа», 1 августа 2012
  17. ↑ Несколько взрывов прогремели в сирийском городе Алеппо, сообщают СМИ // РИА «Новости», 3 октября 2012
  18. ↑ Виктор Ручкин. Идут ожесточённые бои Архівавана 24 жніўня 2019. // «Красная звезда» от 18 октября 2012
  19. ↑ Дамаск обвинил повстанцев в использовании химоружия
  20. ↑ Alleged chemical attack kills 25 in northern Syria Архівавана 22 кастрычніка 2014. // REUTERS от 19 марта 2013
  21. ↑ Боевики применили химическое оружие в районе сирийской провинции Алеппо, погибли 15 человек // ИТАР-ТАСС от 19 марта 2013
  22. ↑ а б МИД РФ осудил применение сирийской оппозицией химоружия в Алеппо // «Российская газета» от 19 марта 2013
  23. ↑ ООН срывает расследование химической атаки в Алеппо Архівавана 8 красавіка 2013. // ИноТВ от 6 апреля 2013
  24. ↑ Sunday Times: в Сирии применили не ОМП, а сильный слезоточивый газ // NewsRu.co.il, 24 марта 2013 г
  25. ↑ О применении химического оружия боевиками к Сирии // «Зарубежное военное обозрение», № 6 (795), июнь 2013. стр. 102
  26. ↑ Алеппо обстрелян СКАДами. Архівавана з першакрыніцы 9 чэрвеня 2013. Праверана 9 чэрвеня 2013.
  27. ↑ Сирийская армия освободила пригород Алеппо Ас-Сафира
  28. ↑ Сирийская армия освободила большую часть селений Тель-Хассель и Ан-Накарин в окрестностях Алеппо
  29. ↑ В Алеппо идут ожесточенные бои
  30. ↑ Битва при Алеппо: удастся ли переломить ход гражданской войны в Сирии
  31. ↑ Вести. Ru: Взрыв у здания разведки ВВС в Алеппо: есть жертвы
  32. ↑ Самолет Су-22 ВВС Сирии сбит к югу от Алеппо
  33. ↑ Российские ВКС уничтожили мастерские террористов-смертников близ Алеппо
  34. ↑ СМИ сообщили о подготовке наступления сирийской армии в Алеппо
  35. ↑ Минимум 43 мирных сирийца погибли при наступлении Асада и ВВС России
  36. ↑ Сирийский командир: армия Сирии и Хезболла сжимают петлю вокруг аэродрома Кувейрес Архівавана 18 кастрычніка 2016.
  37. ↑ Российская авиация помогла сирийцам разблокировать аэродром Квайрес
  38. ↑ Оперативная сводка по Сирии за 29 ноября 2015
  39. ↑ "Backed By Russian Jets, Syrian Army Closes In On Aleppo". Reuters. 4 February 2016. Праверана 5 February 2016.
  40. ↑ "Syrian government forces in north choke opposition supply lines". The Guardian. 5 February 2016. Праверана 5 February 2016.
  41. ↑ В боях за квартал Шейх-Максуд в Алеппо погибли 40 человек
  42. ↑ Сирийская армия замкнула кольцо вокруг боевиков в восточном Алеппо
  43. ↑ Syrian army seizes only road into rebel-held Aleppo // Reuters, 17.07.2016
  44. ↑ Сирийская армия освободила лагерь палестинских беженцев Хандарат
  45. ↑ bigmir)net. [/world/1041733-Siriiskaya-armiya-zahvatila-strategicheskii-kvartal-v-Aleppo---SMI "Сирийская армия захватила стратегический квартал в Алеппо - СМИ"]. Праверана 2016-11-28. {{cite news}}: Праверце значэнне |url= (даведка)
  46. ↑ Боевики сбили сирийский самолет над Алеппо
  47. ↑ Повстанцы договорились с правительством Сирии о сдаче восточного Алеппо // DW
  48. ↑ Освобождение Алеппо: теперь стреляют только вверх // РИА Новости, 15 декабря 2016
  49. ↑ Асад прокомментировал освобождение Алеппо Росбалт, 15 декабря 2016
  50. ↑ Алеппо: боевики ушли недалеко, Газета.ru, 16 декабря 2016
  51. ↑ Власти Сирии заявили о полном уходе боевиков из Алеппо
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Бітва_за_Алепа_(2012—2016)&oldid=4559293"