Францішак Караў

Францішак Караў
Францішак Караў
Род дзейнасці	vicar general, архітэктар
Дата нараджэння	10 снежня 1731 ці 10 (21) снежня 1731
Месца нараджэння	Орша, Аршанскі павет, Віцебскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Дата смерці	11 жніўня 1802 (70 гадоў) ці 30 ліпеня (11 жніўня) 1802 (70 гадоў)
Месца смерці	Полацк, Полацкі павет, Расійская імперыя;
Грамадзянства	Беларусь; Рэч Паспалітая;
Веравызнанне	каталіцтва
Месца працы	Полацкі езуіцкі калегіум; Аршанскі езуіцкі калегіум;
Альма-матар	Аршанскі езуіцкі калегіум; Пінскі езуіцкі калегіум;

Францішак Ксаверый Ка́раў (польск.: Franciszek Ksawery Kareu (Karü), лац.: Franciscus Xaverius Kareu; 10 снежня 1731, цяпер Аршанскі раён, Віцебская вобласць, Беларусь — 30 ліпеня 1802) — беларускі архітэктар, прадстаўнік архітэктуры барока; педагог. Прафесар архітэктуры^[1]. Генеральны вікарый Таварыства Ісуса (1799-1802).

Біяграфія

Нарадзіўся ў англійскай сям'і, якая асела ў Беларусі. У 1754 г. уступіў у ордэн езуітаў. Вучыўся ў езуіцкіх калегіумах Оршы і Пінска (тут у 1762 г. быў высвечаны на ксяндза), а потым ў Полацку пад кіраўніцтвам прафесара Габрыэля Лянкевіча вывучаў архітэктуру. Місіянер у Мінску і Фашчаўцы (1763–1765), Слуцку (1767–1768), быў прэфектам будаўніцтва ў Нясвіжскім езуіцкім калегіуме (1765–1768)^[2].

У 1768 г. пачаў выкладаць у Полацкім езуіцкім калегіуме спачатку як прафесар філасофіі і матэматыкі і прэфект будаўніцтва (1768–1772), а потым як прафесар архітэктуры (1772–1773) і тэалогіі (1775–1778). У вырашальныя для Таварыства Ісуса гады пасля выдання касацыйнага брэвэ Dominus ac Redemptor (1773) працаваў пад кіраўніцтвам Станіслава Чарневіча і Габрыэля Лянкевіча дзеля захавання Ордэна^[2].

З 1779 г. - віцэрэктар, а з 1782 г. – рэктар Аршанскага езуіцкага калегіума і адначасова правінцыял Беларусі^[1]. З 1785 г. – асістэнт генеральнага вікарыя Габрыэля Лянкевіча. 1 кастрычніка 1785 г. быў старшынёй камісіі (увайшлі таксама Геранім Віхерт, Міхал Бароўскі і Габрыэль Грубер), абранай ІІ Полацкай генеральнай кангрэгацыяй, для правядзення школьнай рэформы ў калегіумах езуітаў. За год быў распрацаваны «План вучэбных заняткаў»”(Ratio Studiorum), які пашыраў об’ём выкладання дакладных навук і сучасных моў у гэтых адукацыйных установах ^[3].

У 1786-1799 гг. – рэктар Полацкага калегіума^[4]. У час яго рэктарства пры калегіуме пачала працаваць друкарня, якая адыграла важную ролю ў выдавецкай дзейнасці беларускіх езуітаў^[2]^[5].

Пасля скону ў лістападзе 1798 г. Габрыэля Лянкевіча з дазволу імператара Паўла І Ф.Караў склікаў ІІІ Полацкую генеральную кангрэгацыю, якая адзінагалосна абрала яго генеральным вікарыем^[6]. Пасля зацявярджэння езуіцкага ордэна ў Расійскай імперыі папам Піям VII у сакавіку 1801 г. (брэвэ Catholicae fidei) стаў Генералам Таварыства Ісуса ў Расіі. Пры яго актыўным удзеле езуіты атрымалі касцёл Св. Кацярыны ў Пецярбургу (1800) і адкрылі ў сталіцы публічныя школы (1801) і канвікт (1802).

Кіраваў будаўніцтвам езуіцкага касцёла ў Полацку^[1]. У 1763–1764 гг. удзельнічаў у манументальна-дэкаратыўным аздабленні касцёла езуітаў у Мінску^[7]. Аднавіў аршанскі касцёл і пабудаваў для мясцовых езуітаў асабняк для адпачынку. У полацкім прадмесці пабудаваў для вернікаў касцёл Труны Гасподняй^[2].

Зноскі

↑ ^а ^б ^в Караў Францішак. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
↑ ^а ^б ^в ^г Grzebień, L. (Ed.), Encyklopedia Wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1996.
↑ Załęski, S. Jezuici w Polsce porozbiorowej 1773–1905. Cz. 1 : 1773–1820 / S. Załęski – Kraków : W.L. Anczyc i sp, 1907. – s. 208-209.
↑ Giżycki, J.M. Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. – Kraków : Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. – s. 133.
↑ Баўтовіч, М. Кнігадрук у Полацку ад . да . / М. Баўтовіч // Кнігадрук у Полацку (1774 – 1829): Бібліяграфічнае выданне / укладальнік М. Баўтовiч. – Полацк: Выдавецкая ініцыятыва “Полацкая ляда”, 2018. – С. 11–22.
↑ Блинова, Т.Б. Иезуиты в Беларуси. Роль иезуитов в организации образования и просвещения / Т.Б. Блинова. – Гродно : ГрГУ, 2002. – С. 136.
↑ Тамара Габрусь. Наша «езуіцкае» барока

Літаратура

Блинова, Т.Б. Иезуиты в Беларуси. Роль иезуитов в организации образования и просвещения / Т.Б. Блинова. – Гродно : ГрГУ, 2002. – 427 с.
Инглот, М. Общество Иисуса в Российской Империи (1772–1820 гг.) и его роль в повсеместном восстановлении Ордена во всем мире / М. Инглот ; пер. А.Н. Коваля. – М. : Институт философии,теологии и истории св. Фомы, 2004. – 632 с. ISBN 5-94242-010-6.
Караў Францішак. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
Giżycki, J.M. Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. – Kraków : Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. – 288 s.
Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995 / oprac. L. Grzebień. – Kraków : Wyd-wo WAM, 1996. – 882 s.
Załęski, S. Jezuici w Polsce porozbiorowej 1773–1905. Cz. 1 : 1773–1820 / S. Załęski – Kraków : W.L. Anczyc i sp, 1907. – 517 s.

[БЭ-1] а ^б ^в Караў Францішак. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).

[:0-2] а ^б ^в ^г Grzebień, L. (Ed.), Encyklopedia Wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1996.

[3] Załęski, S. Jezuici w Polsce porozbiorowej 1773–1905. Cz. 1 : 1773–1820 / S. Załęski – Kraków : W.L. Anczyc i sp, 1907. – s. 208-209.

[4] Giżycki, J.M. Materyały do dziejów Akademii Połockiej i szkół odniej zależnych / J.M. Giżycki. – Kraków : Druk. W. Anczyca i spółki, 1905. – s. 133.

[5] Баўтовіч, М. Кнігадрук у Полацку ад . да . / М. Баўтовіч // Кнігадрук у Полацку (1774 – 1829): Бібліяграфічнае выданне / укладальнік М. Баўтовiч. – Полацк: Выдавецкая ініцыятыва “Полацкая ляда”, 2018. – С. 11–22.

[6] Блинова, Т.Б. Иезуиты в Беларуси. Роль иезуитов в организации образования и просвещения / Т.Б. Блинова. – Гродно : ГрГУ, 2002. – С. 136.

[7] Тамара Габрусь. Наша «езуіцкае» барока

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]