Ігар Яўгенавіч Там

Ігар Яўгенавіч Там
руск.: Игорь Евгеньевич Тамм
Дата нараджэння	8 ліпеня 1895(1895-07-08)[…]
Месца нараджэння	Уладзівасток, Расійская імперыя
Дата смерці	12 красавіка 1971(1971-04-12)[…] (75 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Новадзявочыя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Жонка	Nataliya Shuyskaya[d]
Дзеці	Evgeny Tamm[d]
Род дзейнасці	фізік-тэарэтык, вынаходнік, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	тэарэтычная фізіка
Месца працы	Фізічны інстытут імя П. М. Лебедзева РАН[d]
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	акадэмік АН СССР[d] (1953)
Альма-матар	Эдынбургскі ўніверсітэт фізічны факультэт МДУ[d] МДУ
Навуковы кіраўнік	Леанід Ісаакавіч Мандэльштам
Вядомыя вучні	Vladimir Kadyshevsky[d], Леанід Келдыш[d], Moisey Markov[d], Anri Rukhadze[d], Viktor Silin[d], Michail Leonovič Ter-Mikaėljan[d], Evgenii Feinberg[d], Semyon Shubin[d], Dmitry Blokhintsev[d], Віталь Гінзбург, Андрэй Дзмітрыевіч Сахараў і Alexander Davydov[d]
Член у	Леапальдзіна Расійская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Польская акадэмія навук
Прэміі
Узнагароды	Вялікі залаты медаль імя М. В. Ламаносава (1967)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

І́гар Яўге́навіч Там (26 чэрвеня (8 ліпеня) 1895, Уладзівасток, Расія — 12 красавіка 1971, Масква) — савецкі фізік-тэарэтык; заснавальнік навуковай школы па тэарэтычнай фізіцы. Акадэмік АН СССР (1953, член-карэспандэнт 1933). Замежны член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1961) і АН іншых краін. Герой Сацыялістычнай Працы (1953). Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (сумесна з П. А. Чаранковым і І. М. Франкам, 1958)

Біяграфія

Скончыў Маскоўскі ўніверсітэт (1918). Выкладаў у ВНУ Сімферопаля і Адэсы. У 1924—1941 і 1954—1957 гадах у Маскоўскім універсітэце (з 1930 года прафесар, загадчык кафедры). З 1934 года ў Фізічным інстытуце АН СССР (загадчык аддзела). У 1948—1953 гадах удзельнічаў у стварэнні першай вадароднай бомбы ў СССР.

Навуковы ўклад

Навуковыя працы па квантавай механіцы, тэорыі цвёрдага цела, ядзернай фізіцы, фізіцы элементарных часціц і касмічных прамянёў і інш.

Стварыў квантавую тэорыю рассеяння святла ў крышталях (1930). Заклаў асновы квантава-механічнай тэорыі фотаэфекту ў металах (1931; з С. П. Шубіным). Прадказаў існаванне звязаных энергетычных станаў электрона на паверхні крышталя (узроўні Тама; 1932). Заклаў асновы палявой тэорыі парных ядзерных сіл (1934; адначасова з Д. Д. Іваненкам). Прадказаў наяўнасць у нейтрона магнітнага моманту (1934; з С. А. Альтшулерам). Стварыў тэорыю выпрамянення Чаранкова—Вавілава (1937; з І. М. Франкам). Даказаў суадносіны невызначальнасці «энергія—час» у нерэлятывісцкай квантавай механіцы (1945; з Л. І. Мандэльштамам). Распрацаваў тэорыю магнітнага тэрмаядзернага рэактара (1950; з А. Д. Сахаравым).

Узнагароды

• Нобелеўская прэмія 1958 года (разам з І. М. Франкам, П. А. Чаранковым).
• Сталінская прэмія (1946, 1953).
• Герой Сацыялістычнай Працы (1953)
• 4 ордэны Леніна (1953, 1954, 1956, 1965)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1945)
• Вялікі залаты медаль імя М. В. Ламаносава АН СССР (1967)
• Медалі

Публікацыі

• Нобелевские лекции. М., 1960 (разам з П. А. Чаранковым, І. М. Франкам).
• Собр. научных трудов. Т. 1—2. М., 1975.
• Основы теории электричества. 10 изд. М., 1989.

Літаратура

• Касцюковіч М. М. Там Ігар Яўгенавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 410. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Тамм Игорь Евгеньевич / Гинзбург В. Л. // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 246. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Воспоминания о И. Е. Тамме. 2 изд. — М., 1986. (руск.)
• Фейнберг Е. Л. И. Е. Тамм // Успехи физ. наук. 1995. Т. 165, вып. 7. (руск.)
• Капица. Тамм. Семенов: В очерках и письмах. — М., 1998. (руск.)

Спасылкі

• Профіль Ігар Яўгенавіч Там на афіцыйным сайце РАН
• Игорь Евгеньевич Тамм (руск.) // Біяграфія на сайце ХРОНОС