Лагішын

Лагішын
	Герб
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая
Раён	Пінскі
Каардынаты	52°20′ пн. ш. 25°59′ у. д.HGЯO
Першая згадка	1495
Плошча	3,5 км²;
Вышыня цэнтра	170 м
Насельніцтва	2,5 тыс. чалавек (2008)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 165
Паштовы індэкс	225740
Аўтамабільны код	1
СААТА	1254847906
	Лагішын на Вікісховішчы

Дагледжаная версія гэтай старонкі, зацверджаная 24 сакавіка 2015, была заснавана на гэтай версіі.

Лагішын — гарадскі пасёлак у Пінскім раёне Брэсцкай вобласці Беларусі, на аўтадарозе Пінск—Івацэвічы. У 28 км ад горада і чыгуначнай станцыі Пінск, у 203 км ад Брэста. Насельніцтва 2,6 тыс. чал. (2006).

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Лагішын датуецца 1495^[1]. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) мясціна ўвайшла ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства. У XVII стагоддзі дзяржаўная ўласнасць, пазней мястэчка зрабілася цэнтрам нагродавага староства ў валоданні Радзівілаў, пазней — Агінскіх, Любецкіх.

20 жніўня 1569 г. і 28 мая 1570 г. Лагішын атрымаў магдэбургскае права^[1]. 25 лютага 1633 кароль і вялікі князь Уладзіслаў Ваза пацвердзіў местачковы герб: «у блакітным полі воўк на ласіных нагах»^[2].

У 1634 тут збудавалі мураваны^[1] касцёл на сродкі старосты пінскага Альбрэхта Радзівіла, пазней пры ім утварылася місія езуітаў і шпіталь. У касцёле захоўваўся абраз Найсвяцейшай Дзевы Марыі, які лічыўся цудадзейным.

У сувязі з будаўніцтвам Каралеўскага канала Лагішын перададзены М. К. Агінскаму.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Лагішын апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе зрабіўся цэнтрам воласці Пінскага павета Мінскай губерні.

У XIX стагоддзі ў мястэчку дзейнічалі млыны Айзенберга, Хазана і Дубміскага, Марцінкевіча, Бунькевіча, алейня і млын Цыперштэйна, гарбарня Фрыдмана. Па здушэнне нацыянальна-вызвольнага паўстання ў 1863 расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі Лагішынскі касцёл на царкву Маскоўскага патрыярхата, у 1897 будынак згарэў; пазней на яго месцы ўзвялі Праабражэнскую царкву.

У 1874 г. у мястэчку адбыўся зямельны бунт местачкоўцаў супраць свавольства ўладаў, якое здушылі два батальёны пяхоты і сотня казакоў. Неўзабаве аднак лагішынцы здабылі поўнае апраўданне, а вінаватыя ў злоўжыванні панеслі пакаранне. У 1881 г. у мястэчку збудавалі мураваныя гандлёвыя рады.

У 1886 г. цэнтр воласці. Станам на 1886 існавалі школа, царква (з 1845), капліца, сінагога, 10 крамаў. У 1893 адкрылася яўрэйская малітоўная школа. У канцы XIX — пачатку XX стст. паблізу Лагішына знаходзіўся фальварак Сімановічаў. У 1919 у мястэчку выбухнула антыбальшавіцкае паўстанне.

У пачатку сакавіка 1919 года Група «Палессе» (руск.) (бел. войска II Рэчы Паспалітай (польск.) (бел. пад камандаваннем генерала Антонія Лістоўскага (руск.) (бел. выгнала з аколіц бальшавікоў і аблажыла Лагішын^[3].

Згодна з Рыжскай мірнай дамовай (1921) Лагішын апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабіўся цэнтрам гміны Лагішын (польск.) (бел. Пінскага павета Палескага ваяводства. 1 красавіка 1934 паселішча страціла статус горада^[4].

У 1939 Лагішын увайшоў у БССР, дзе 15 студзеня 1940 зрабіўся цэнтрам Лагішынскага раёна Пінскай вобласці. У Другую сусветную вайну з 27 чэрвеня 1941 да 15 ліпеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй, зау гэты час у Лагішынскім раёне загінула каля 2 000 чалавек.

22 снежня 1959 паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу. З 1962 г. у Пінскім раёне.

10 мая 1997 у Лагішыне ўрачыста каранавалі абраз Маці Божай — Каралевы Палесся^[5]. 18 верасня 1998 адбылося афіцыйнае зацверджаньне гістарычнага гербу пасёлка.

Мястэчка на старых здымках
Асвячэньне касцёла
Царква, інтэр'ер
Каплічка
Капліца могілкавая

Насельніцтва

XIX стагоддзе: 1884 — 2,8 тыс. чал.^[6]
XX стагоддзе: 1909 — 3351 чал.; 1921 — 1984 чал.; 1959 — 3 тыс. чал.^[7]; 1996 — 3120 чал.^[8]
XXI стагоддзе: 2006 — 2,6 тыс. чал.; 2008 — 2,5 тыс. чал.

Эканоміка

Працуюць прадпрыемствы харчовай прамысловасці, механічны завод, лясніцтва і іншыя.

Культура

Дзейнічаюць дом культуры і 2 бібліятэкі, лагішынскі гісторыка-краязнаўчы музей^[9]. Таксама працуюць сярэдняя і музычная школы, 2 дашкольныя ўстановы.

У мястэчку маецца свая бейсбольная каманда «Лагішынскія ваўкі»^[10].

Славутасці

Гістарычная забудова (кан. ХІХ — пач. ХХ стст.; фрагменты)
Петра-Паўлаўскі касцёл (1907—1909)
Могілкі яўрэйскія
Спаса-Праабражэнская царква (кан. ХІХ ст.)

Вядомыя асобы

А. Нарушэвіч (1733—1796) — гісторык, паэт, перакладчык
М. А. Паўловіч (1789—1830) — геолаг

Зноскі

↑ ^а ^б ^в Лагішын // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 177
↑ Лагішын // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
↑ Lech Wyszczelski. Wstępna faza walk // Wojna polsko-rosyjska 1919–1920 (польск.). — 1. — Варшава: Bellona, 2010. — С. 65. — ISBN 978-83-11-11934-5.
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 stycznia 1934 r. o zniesieniu ustroju miejskiego w mieście Łohiszynie, w powiecie pińskim, województwie poleskiem, Dz.U. Nr 7, poz. 49 (польск.)
↑ Вячаслаў Ракіцкі. Лёс цудадзейных беларускіх абразоў // «Радыё Свабода», 1 чэрвеня 2006.
↑ Логишин (Лагишин Лагiшын Logishin) на Гербы Брестской области
↑ Grzegorz Rąkowski. Czar Polesia. — Pruszków: Rewasz, 2001.
↑ Лагішын // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — 432 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. 326.
↑ Логишин // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. — ISBN 978-985-11-0384-9.
↑ Логишинские волки (руск.)

Літаратура

Логишин // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. — ISBN 978-985-11-0384-9.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Дарашэнка Л. Пад шатамі Маці Божай Лагішынскай // «Ave Maria» № 5(133), 2006.
Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — 432 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
Łohiszyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce (польск.). — Warszawa, 1884. S. 682.

Спасылкі

[evkl-1] а ^б ^в Лагішын // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т.. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя. С. 177

[2] Лагішын // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.

[3] Lech Wyszczelski. Wstępna faza walk // Wojna polsko-rosyjska 1919–1920 (польск.). — 1. — Варшава: Bellona, 2010. — С. 65. — ISBN 978-83-11-11934-5.

[4] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 stycznia 1934 r. o zniesieniu ustroju miejskiego w mieście Łohiszynie, w powiecie pińskim, województwie poleskiem, Dz.U. Nr 7, poz. 49 (польск.)

[5] Вячаслаў Ракіцкі. Лёс цудадзейных беларускіх абразоў // «Радыё Свабода», 1 чэрвеня 2006.

[6] Логишин (Лагишин Лагiшын Logishin) на Гербы Брестской области

[7] Grzegorz Rąkowski. Czar Polesia. — Pruszków: Rewasz, 2001.

[8] Лагішын // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — 432 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2. С. 326.

[9] Логишин // к // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 648 с. — ISBN 978-985-11-0384-9.

[10] Логишинские волки (руск.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]