Канфлікт у Сірыйскім Курдыстане

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Канфлікт у Сірыйскай Курдыстане
Асноўны канфлікт: грамадзянская вайна ў Сірыі
Сцяг Заходняга Курдыстана на блакпасце ў Афрыне.
Сцяг Заходняга Курдыстана на блакпасце ў Афрыне.
Дата з 19 ліпеня 2012 года
Месца Сірыя правінцыі Хасеке, Рака і Халеб
Праціўнікі
 Сірыя

Найвышэйшы курдскі савет (з 28 чэрвеня 2015 у саюзе з Сірыяй)

Сірыя НКСРАС (перамір’е з курдскімі паўстанцамі з лютага 2014 года)

Джыхад Радыкальныя ісламісты


Ісламская дзяржава


Турцыя Узброеныя сілы Турцыі

Камандуючыя
Сірыя Башар Асад

Саліх Муслім Мухамад

Турцыя Зэкай Аксакалы
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Канфлікт у Сірыйскім Курдыстане (курд.: Serhildana Rojavayê Kurdistanê) — частка грамадзянскай вайны ў Сірыі, звязаная з узброеным супрацівам сірыйскіх курдаў як урадавым войскам, так і ўзброенай апазіцыі з ісламістамі.

Актыўная фаза канфлікту пачалася ў ліпені 2012 года з утварэння Навышэйшага курдскага савета, які стаў фактычным органам кіравання курдскімі тэрыторыямі, і штурму горада Айн-эль-Араб (Кабані) курдскімі атрадамі народнай самаабароны. У цяперашні час Сірыйскі Курдыстан уяўляе сабой фактычна аўтаномны рэгіён са сваімі ўзброенымі сіламі і праваахоўнымі органамі, урадам і школамі з навучаннем на курдскай мове. Найбольш уплывовая палітычная сіла ў рэгіёне — партыя «Дэмакратычны саюз» (PYD), якая стаіць на пазіцыях рэгіяналізму і дэмакратычнага сацыялізму.

Пачатак канфлікту[правіць | правіць зыходнік]

На пачатку канфлікта паміж уладай і апазіцыяй у Сірыі курды ў асноўным заставаліся лаяльнымі да ўладаў з-за падтрымкі апазіцыі Турцыяй, а таксама боязі рэзкага пагаршэння стану нацыянальных і рэлігійных меншасцяў у Сірыі пасля прыходу апазіцыі да ўлады[1]. У прыватнасці, блок 12 курдскіх партый байкатаваў канферэнцыю сірыйскай апазіцыі ў Антальі 31 мая 2011 года. Паводле заявы Салеха, прадстаўніка Курдскай левай партыі: «Мы, сірыйскія курды, не давяраем Турцыі і яе палітыцы, і таму мы прынялі рашэнне байкатаваць гэты саміт»[2]. У наступнай канферэнцыі, якая адбылася ў жніўні 2011 года ў Стамбуле (тут быў сфармаваны апазіцыйны Сірыйскі нацыянальны пераходны савет), прынялі ўдзел толькі дзве курдскія партыі. На думку Саліх Мусліма, рашэнне курдскіх лідараў дыстанцыявацца ад канфлікту паміж уладамі і апазіцыяй было прынята з тактычнымі мэтамі, каб выйграць час на стварэнне структур самакіравання, у той час як улада і апазіцыя аслаблялі адзін аднаго сваім супрацьстаяннем[3].

7 кастрычніка 2011 года быў застрэлены вядомы курдскі актывіст Машал Там. На яго пахаванне ў Эль-Камышлы прыйшло каля 50 тысяч чалавек. Неўзабаве пахаванне пачало ператварацца ў беспарадкі, і паліцыя, адкрыўшы агонь па натоўпе, забіла як мінімум 14 чалавек[4]. Праз 2 тыдні іншы курдскі актывіст, Махмуд Валі, быў застрэлены пры аналагічных абставінах у Рас-эль-Айн[5].

Поўнамаштабны канфлікт паміж урадам Башара Асада і курдамі пачаўся пасля падпісання 12 ліпеня 2012 года ў Арбілі (Іракскі Курдыстан) пагаднення паміж дзвюма вядучымі палітычнымі сіламі сірыйскіх курдаў — «Дэмакратычным саюзам» і Курдскім нацыянальным саветам. Фактычна быў абвешчаны суверэнітэт Сірыйскага Курдыстана пад кіраваннем Найвышэйшага курдскага савета. 19 ліпеня атрады YPG узялі штурмам горад Айн-эль-Араб, неўзабаве пасля чаго ўрадавыя войскі пакінулі гарады Амуда, Афрын і Рас-эль-Айн без сур’ёзнага супраціўлення. 22 ліпеня пачаліся баі паміж YPG і ўрадавымі войскамі ў Эль-Камышлы.

2 жніўня 2012 года Нацыянальны каардынацыйны камітэт за дэмакратычныя перамены абвясціў, што рэжым Асада скінуты ва ўсім Сірыйскім Курдыстане і што ўвесь рэгіён з гэтага часу знаходзіцца пад кантролем курдаў (акрамя горада Эль-Камышлы, дзе ўсё яшчэ заставалася нейкая колькасць урадавых войскаў, што не ўступалі ў канфлікт з курдамі і дазволілі ім падняць курдскі сцяг над горадам)[6][7]. 19 жніўня баевікамі Свабоднай сірыйскай арміі быў узарваны ўрадавы разведвальны цэнтр у Эль-Камышлы, што выклікала негатыўную рэакцыю курдаў[8].

Другая палова 2012 года[правіць | правіць зыходнік]

У Алепа курды жывуць у асноўным у паўночных раёнах Ашраф і Шэйх-Масуд. На пачатку баёў за Алепа жыхары гэтых раёнаў захоўвалі нейтралітэт, але 25 кастрычніка 2012 года туды ўвайшоў атрад баевікоў «Ліва аль-Таўхід» колькасцю каля 200 чалавек з намерам узяць пад свой кантроль магістраль, якая злучае цэнтр горада з яго паўночнымі кварталамі[9]. На наступны дзень у сутыкненні з курдамі было забіта як мінімум 16 паўстанцаў і 5 курдаў. Абодва бакі абвінавацілі адзін аднаго ў правакацыі канфлікту і парушэнні пагадненняў аб ненападзе паміж курдамі і Свабоднай сірыйскай арміяй (ССА)[10].

28-30 кастрычніка адбыліся ўзброеныя сутыкненні паміж курдамі і ССА за горад Эль-Кастана ў ваколіцах Алепа, падчас якіх быў забіты адзін з камандзіраў ССА, вядомы як Абу Ібрагім, і яшчэ 4 баевікі з яго атрада. Абу Ібрагім быў вядомы тым, што ў маі таго ж года захапіў у закладнікі 11 паломнікаў-шыітаў, якія вярталіся ў Ліван з Ірана[11]. У пачатку лістапада 2012 года YPG і ССА падпісалі мірнае пагадненне[12], у той час як баевікі Рабочай партыі Курдыстана заявілі, што гатовыя ўмяшацца ў канфлікт на баку курдаў і ў далейшым выкарыстоўваць Сірыйскі Курдыстан як плацдарм для аперацый супраць Турцыі[13].

8 лістапада аб’яднаныя сілы курдаў і ССА пачалі наступленне на горад Рас-эль-Айн паблізу турэцка-сірыйскай мяжы. Ужо 15 лістапада было абвешчана аб узяцці горада[14]. 19 лістапада баевікі ісламісцкага «Фронту аль-Нусра» атакавалі блакпост YPG у Рас-эль-Айн, што прывяло да маштабных сутыкненняў паміж паўстанцамі і курдамі, якія працягваліся да 22 лістапада. У сітуацыю быў вымушаны ўмяшацца Рыяд аль-Асад, пасля чаго бакам удалося дамовіцца аб спыненні агню[15]. У сутыкненнях было забіта як мінімум 4 курдаў і 14 паўстанцаў; па іншых звестках, страты маглі дасягаць 20-25 чалавек з кожнага боку[16].

3 снежня 2012 года, па звестках ад Rudaw, ВПС Сірыі нанеслі ўдар па раёне Махата ў Рас-эль-Айн, у выніку якога загінула 12 чалавек, з іх 6 курдаў (у тым ліку трое дзяцей). 22 студзеня 2013 года новыя сутыкненні паміж курдамі і ўзброенай апазіцыяй у ваколіцах Рас-эль-Айн забралі жыцці як мінімум 56 чалавек, 42 з якіх (у тым ліку жанчыны і дзеці) загінулі ў выніку выбуху бомбы ў горадзе Салам[17].

2013—2015 гады[правіць | правіць зыходнік]

2013 год у Сірыйскай Курдыстане пачаўся з узброеных сутыкненняў арабаў і курдаў у Хасеке. Падставай паслужыў расстрэл урадавымі войскамі дэманстрацыі арабаў у падтрымку ССА 28 снежня 2012 года, пасля чаго курды з ліку прыхільнікаў PYD былі абвінавачаны ў супрацоўніцтве з урадам. У ходзе сутыкненняў былі забіты тры арабы[18].

4 студзеня 2013 года ў многіх гарадах на паўночным усходзе Сірыі прайшлі шматтысячныя антыўрадавыя дэманстрацыі, арганізаваныя PYD, курдскім нацыянальным саветам і іншымі курдскімі партыямі. Мэтай PYD было сабраць да 100 тысяч дэманстрантаў, але гэта ім не ўдалося[19].

У той жа час пачаўся канфлікт паміж PYD і іншымі курдскімі партыямі — у прыватнасці, з партыяй Yekîtî Kurdistan і яе толькі ўтвораным баявым крылом Jiwan Qatna, якое PYD западозрыла ў падтрымцы ісламістаў[20][21]. У пачатку лютага 2013 гады адбылося яшчэ адно сутыкненне падобнага роду, у гэты раз паміж YPG і прыхільнікамі ўрада Іракскага Курдыстана Масуда Барзані, з якім прыхільнікі PYD знаходзяцца не ў лепшых адносінах[22].

У сувязі з распачатым у студзені 2014 года такім чынам паўнавартасным канфліктам паміж ІДІЛ і больш умеранымі паўстанцкімі групоўкамі, колькасць ахвяр якога ўжо да сярэдзіны месяца перавысіла 1000 чалавек[23], атрады YPG у мухафазе Рака (у асноўным кантраляванай ІДІЛ) прынялі рашэнне прыпыніць наступленне на Эт-Тэль-эль-Аб’яд. У мухафазе Хасеке атрады ІДІЛ па-ранейшаму дзейнічалі ў саюзе з больш памяркоўнымі ісламістамі; іх аб’яднаныя сілы прымусілі YPG адступіць з Тэль-Брак і Тэль-Хаміс (наваколлі Эль-Камышлы). Страты YPG у гэтым рэгіёне за перыяд з канца снежня 2013 года па 7 студзеня 2014 года склалі 39 чалавек (паводле SOHR). 15 студзеня YPG абвінавацілі НКСРАС у падтрымцы ІДІЛ супраць курдаў у Хасеке.

У сувязі з маштабным наступленнем ІДІЛ у Паўночным Іраку ў чэрвені 2014 года абвастрылася сітуацыя і на поўначы Сірыі. SOHR паведамляў пра сутыкненні паміж YPG і ІДІЛ у мухафазах Рака і Алепа, у тым ліку ў ваколіцах горада Айн-эль-Араб[24][25]. У сеціве з’явіліся фатаграфіі, з якіх відаць, што як мінімум 2 палонныя курды былі пакараны смерцю ІДІЛ праз распяцце[26][27].

Да 20 верасня 2014 года «Ісламская дзяржава» настолькі ўзмацнілася ў Рацы, што заняла практычна ўсю тэрыторыю мухафазы, у тым ліку каля 60 вёсак у ваколіцах горада Айн-эль-Араб (Кабані)[28]. На дапамогу заблакаванай у гэтым горадзе малой групоўцы YPG накіравалася некалькі сотняў курдскіх баевікоў з Турцыі. Тым часам ля турэцкай граніцы ў гэтым рэгіёне сабралася да 4 тысяч курдскіх бежанцаў[29].

6 кастрычніка 2014 года тры замініраваныя аўтамабілі падарваліся ля блокпастоў YPG у мухафазе Хасеке, у выніку чаго загінула не менш за 30 чалавек, яшчэ некалькі дзясяткаў атрымалі раненні. У той жа час у 260 кіламетрах адтуль прадоўжыўся штурм Айн-эль-Араб, баевікі ІДІЛ паспрабавалі ўвайсці ў горад з трох бакоў. На адным з будынкаў на ўсходняй ўскраіне горада быў заўважаны чорны сцяг, які нагадвае сцяг ІД[30].

Хоць асноўныя падзеі другой паловы 2014 года ў Сірыйским Курдыстане разгортваліся ў горадзе Кабані (Айн-эль-Араб) і яго ваколіцах, сутыкненні працягваліся і ў іншых рэгіёнах, населеных курдамі. У прыватнасці, 25 снежня ў ходзе баёў за вёску Кас на паўночным усходзе Сірыі курдамі было знішчана не менш за 30 ісламістаў. У той жа дзень у ходзе контрнаступлення курдаў на пазіцыі ІД у Кабані было ліквідавана яшчэ 14 баевікоў[31].

20 сакавіка 2015 года ў выніку падвойнага тэракту ў горадзе Хасеке на ўсходзе Сірыйскага Курдыстана загінула 20 чалавек[32].

Пасля паспяховага адбіцця нападу на Кабані курды пачалі далейшае наступленне на тэрыторыі, захопленыя ІД, пры падтрымцы сіл антыіділаўскай кааліцыі ў рамках аперацыі «Буркан аль-Фірат». У сярэдзіне чэрвеня 2015 года яны ўсталявалі кантроль над стратэгічна важным горадам Гэт-Тэль-эль-Аб’яд на турэцка-сірыйскай мяжы[33]. У выніку гэтай аперацыі была ўзята пад кантроль важная для ІД траса Гэт-Тэль-эль-Абьяд — Рака, а таксама нарэшце былі аб’яднаны тэрыторыі двух з трох курдскіх анклаваў у Сірыі. У далейшым працягнулася наступленне ў кірунку Ракі — «сталіцы» ІД. Так, 23 чэрвеня 2015 года курдамі было абвешчана аб узяцці пад свой кантроль горада Айн-Іса, які знаходзіцца ўсяго за 50 км ад Ракі[34][35].

25 чэрвеня 2015 атрад баевікоў ІД прарваўся ў Кабані з боку турэцка-сірыйскай мяжы, з прычыны чаго ў горадзе зноў пачаліся вулічныя баі[36]. У той жа дзень стала вядома, што ісламісты захапілі два жылыя кварталы ў горадзе Хасеке ва ўсходняй частцы Сірыйскага Курдыстана, выцесніўшы адтуль сірыйскія войскі, лаяльныя Башару Асаду[37].

2016 год[правіць | правіць зыходнік]

16 сакавіка партыя «Дэмакратычны саюз» абвясціла аб стварэнні на кантраляванай тэрыторыі федэратыўнай рэгіёну — Федэрацыі Паўночная Сірыя (Рожава))[38][39].

24 мая «Сірыйскія дэмакратычныя сілы», у якія ўваходзяць курдскія атрады народнай самаабароны (YPG), сірыйскія апазіцыйныя групоўкі, а таксама асірыйскія, армянскія і туркменскія атрады, абвясцілі пра пачатак наступлення на Раку — «сталіцу» ІД. Аперацыя СДС пачалася праз тры дні пасля таго, як кіраўнік Цэнтральнага камандавання ўзброеных сіл ЗША генерал Джозэф Вотэл 21 мая таемна пабываў на поўначы Сірыі, у раёнах, якія кантраляваліся «Дэмакратычным саюзам». Гэты візіт быў выстаўлены амерыканскай адміністрацыяй як пачатак наступлення на Раку, якое ажыццяўлялася курдамі пры падтрымцы амерыканскага спецпрызну[40].

30 мая турэцкія ўлады, раней аказаўшы падтрымку ІД дзеля ліквідацыі курдскага руху, прапанавалі ЗША правесці сумесную аперацыю супраць ІД на поўначы Сірыі — пры ўмове, што ў ёй не будуць удзельнічаць курды. Гэтая прапанова не прывяла да якіх-небудзь вынікаў[40]

У ноч на 3 чэрвеня наступленне на Раку разгарнула і Сірыйская арабская армія, прасунуўшыся на некалькі км углыб аднайменнай правінцыі[40].

24 жніўня Турцыя абвясціла аб пачатку на сірыйскай тэрыторыі сумеснай з фарміраваннямі Свабоднай сірыйскай арміі аперацыі «Шчыт Еўфрата» супраць баевікоў ІД з мэтай зачысткі тэрыторыі 5 тыс. км², вызвалення ад тэрарыстаў гарадоў Джэраблус і Эль-Баб і стварэння на гэтай тэрыторыі зоны бяспекі для размяшчэння бежанцаў. Акрамя таго, Турцыя мела на мэце не дапусціць аб’яднання курдскіх кантонаў Афрын і Манбідж на поўначы Сірыі[41][42]. У сакавіку 2017 года турэцкае кіраўніцтва заявіла пра дасягненне пастаўленых мэтаў у Сірыі і пачало выводзіць свае войскі. Акрамя гэтага, Турцыя інфармавала сваіх саюзнікаў па міжнароднай антытэрарыстычнай кааліцыі, якую ўзначальвалі ЗША, пра намеры прыняць удзел у вызваленні гарадоў Манбідж і Эр-Рака ад баевікоў «Ісламскай дзяржавы». Аднак прыцягненне ЗША да аперацыі атрадаў курдскага апалчэння, якія склалі аснову Сірыйскіх дэмакратычных сіл, выклікала рэзка негатыўную рэакцыю ў Анкары, і Турцыя адмовілася адпраўляць свае войскі, заявіўшы, што «ніколі не будзе праводзіць сумесных аперацый з тэрарыстамі»[41]

2017 год[правіць | правіць зыходнік]

2018 год[правіць | правіць зыходнік]

20 студзеня генштаб УС Турцыі абвясціў пра пачатак ваеннай аперацыі «Аліўкавая галіна» ў сірыйскім раёне Афрын «у мэтах забеспячэння стабільнасці і бяспекі на паўночным захадзе Сірыі». Ваенныя дзеянні пачаліся а 17:00. У гэты дзень над прыгранічнай з Сірыяй турэцкай правінцыяй Хатай з’явіліся самалёты ВПС Турцыі, якія перасеклі мяжу і нанеслі ўдары па пазіцыях курдскіх атрадаў народнай самаабароны (YPG). ВПС Турцыі атакавалі апорныя пункты YPG і склады зброі ў ваколіцах прыгранічных населеных пунктаў і аэрадрома «Менах»[43]. Па заяве генштаба УС Турцыі, за першы дзень у авіаналётах былі задзейнічаны 72 самалёты, якія паразілі 108 з 113 намечаных цэляў[44].

У гэты ж дзень наступленне на курдаў пачала «Свабодная сірыйская армія» (ССА), скаардынаваўшы свае дзеянні з Анкарой[45]. Турэцкія СМІ паведамілі, што ССА захапіла паселішча Маарназ. Баі паміж пратурэцкімі групоўкамі і байцамі курдскіх атрадаў ішлі таксама ў раёне горада Аазаз[46]. Паведамлялася, што да аперацыі супраць курдскіх узброеных фармаванняў далучылася яшчэ адна сірыйская апазіцыйная ўзброеная групоўка —"Файлак аш-Шам", баевікі якой прыбылі ў раён баявых дзеянняў вечарам 20 студзеня[47].

24 сакавіка Генштаб Турцыі заявіў, што раён Афрын цалкам ачышчаны ад членаў груповак YPG/РПК.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Ariel Zirulnick «Who backs Syria’s Assad? Top 4 sources of support». Christian Science Monitor, 10/05/2011. (англ.)
  2. Syrian Kurdish Parties Boycott Syrian Opposition Conference in Antalya, Turkey. Monthly Review, 01/06/2011. (англ.)
  3. Eric Bruneau «Kurdish Leader: We Oppose Foreign Intervention in Syria». Rudaw, 13/11/2011. (англ.)
  4. Syria security forces open fire at Kurd’s funeral. BBC News, 8 октября 2011 года. (англ.)
  5. Prominent Kurdish activist Mahmoud Wali, known as Abu Ghandi, gunned down in northeast Syria, activists say Архівавана 3 сакавіка 2016.. Al Jazeera, 21 сентября 2011 года.
  6. PYD Press Release: A call for support and protection of the peaceful establishment, the self-governed Syrian Kurdish region Архівавана 15 верасня 2012 года. (англ.)
  7. Kurds take control in Syria’s northeast(недаступная спасылка). Al Jazeera, 12 августа 2012 года. (англ.)
  8. Naila Bozo «Explosion at intelligence center in Qamishli, Syrian Kurdistan Архівавана 22 верасня 2018.». Kurd Net, 19 августа 2012 года. (англ.)
  9. Syria violence flares ahead of possible truce. Al Jazeera, 25 октября 2012 года. (англ.)
  10. Ivan Watson, Shiyar Sayed Mohammed, Ammar Cheikh Omar Syria rebels, Kurdish militia discuss cease-fire. CNN, 30 октября 2012 года. (англ.)
  11. Abductor of Lebanese pilgrims in Syria killed. Xinhua, 30 октября 2012 года. (англ.)
  12. Wladimir van Wilgenburg Syrian Rebels and Kurdish Group Sign Truce. Rudaw, 5 ноября 2012 года. (англ.)
  13. Daniel Brode Will Syria’s rebels face a Kurdish front?. Hurriyet, 13 ноября 2012 года. (англ.)
  14. David Enders Rebels capture Ras al Ayn, 1st town to fall in Syria’s Kurdish region. McClatchy Newspapers, 15 ноября 2012 года. (англ.)
  15. Wladimir van Wilgenburg, Adib Abdulmajid «Syrian Rebel Commanders Killed in Clashes with Kurdish Fighters». Rudaw, 20 ноября 2012 года.
  16. Ivan Watson, Ammar Cheikh Omar «Dozens dead after clashes in Syrian border town». CNN, 21 ноября 2012 года. (англ.)
  17. Alexander Dziadosz, Kevin Liffey «Syrian rebels clash with Kurds in northeast Архівавана 24 верасня 2015.». Reuters, 22 января 2013 года. (англ.)
  18. «Al-Hasakah: Deadly clashes between Arab tribes and PYD». KurdWatch, 9 января 2013 года. (англ.)
  19. «Al-Qamishli: PYD fails in attempt to mobilize one hundred thousand demonstrators». KurdWatch, 10 января 2013 года. (англ.)
  20. «Ad-Darbasiyah: YPG abducts armed Yekîtî members». KurdWatch, 15 января 2013 года. (англ.)
  21. «Al-Qamishli: YPG storms Yekîtî military drill ground». KurdWatch, 20 января 2013 года. (англ.)
  22. «Al-Malikiyah: YPG ends siege of Kahf al‑Assad». KurdWatch, 11 февраля 2013 года. (англ.)
  23. Потери сирийских повстанцев от междоусобицы превысили тысячу человек
  24. https://www.facebook.com/syriahroe/posts/551464934961849
  25. https://www.facebook.com/syriahroe/posts/551464578295218
  26. https://www.facebook.com/syriahroe/posts/551286444979698
  27. Twitter / Account Suspended
  28. Исламисты захватили 60 деревень на севере Сирии
  29. Сирийские курды бегут в Турцию Архівавана 26 чэрвеня 2020.
  30. Около 30 человек погибли в результате теракта в городе аль-Хасака
  31. СМИ: курды ликвидировали 30 боевиков ИГ на северо-востоке Сирии
  32. В Сирии при теракте погибли 20 человек
  33. Курды заявили, что полностью отбили у боевиков ИГ сирийский Тель-Абьяд
  34. Курды захватили город в 50 километрах от столицы ИГ
  35. Курды взяли Тель-Абьяд и Айн-Исса в сирийской провинции Ракка
  36. СМИ сообщили о прорыве боевиков «Исламского государства» в Кобани
  37. Ещё одно достижение «Исламского государства» в Сирии: Хасеке может пасть
  38. Курды в Сирии объявили о создании федеративного региона // Интерфакс, 17 марта 2016
  39. Курды делят Сирию // Газета.ru, 17 марта 2016
  40. а б в Наступление на Ракку: чем завершится гонка за овладение городом? // Международный дискуссионный клуб «Валдай», 08.06.2016
  41. а б Турция готова провести военную операцию в Сирии. Анкара обвиняет сирийских курдов в новых артиллерийских обстрелах // «Коммерсантъ», 28.06.2017
  42. Турция предъявила Сирии «Щит». Военная операция Анкары нашла понимание в Вашингтоне и не нашла — в Москве // «Коммерсантъ», 25.08.2016
  43. Турецкие самолеты нанесли удары по 108 целям в Африне. Праверана 20 студзеня 2018.
  44. Керстен Книпп, Ирина Филатова. Зачем Турции «Оливковая ветвь»? // Deutsche Welle, 22.01.2018
  45. Турция нанесла авиаудары по объектам курдов в сирийском Африне // РБК, 20.01.2018
  46. Сирия итоги за сутки на 21 января 06.00 // ФАН (Федеральное агентство новостей) Архівавана 22 студзеня 2018.
  47. Сирия новости 21 января 07.00 // Федеральное агентство новостей Архівавана 22 студзеня 2018.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

https://web.archive.org/web/20130803163236/http://pydinfo.com/news-feed Лента новостей от PYD] (англ.)