П’ер Жыль дэ Жэн

П’ер Жыль дэ Жэн
фр.: Pierre-Gilles de Gennes
Дата нараджэння	24 кастрычніка 1932(1932-10-24)[…]
Месца нараджэння	XVI акруга Парыжа, Парыж, дэпартамент Сена, Францыя
Дата смерці	18 мая 2007(2007-05-18)[…] (74 гады)
Месца смерці	Арсэ[d], дэпартамент Эсон, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Месца пахавання	Cimetière de Montrouge[d]
Грамадзянства	Францыя
Дзеці	Claire Wyart[d], Matthieu Wyart[d], Marc de Gennes[d], Christian de Gennes[d] і Marie-Christine Picard de Gennes[d]
Род дзейнасці	фізік
Навуковая сфера	фізіка
Месца працы	Калеж дэ Франс Каліфарнійскі ўніверсітэт у Берклі Лейдэнскі ўніверсітэт Універсітэт Парыж-Поўдзень Лейдэнскі ўніверсітэт Curie Institute[d] Вышэйшая школа прамысловай фізікі і хіміі горада Парыж[d]
Альма-матар	Lycée Claude-Bernard[d] Вышэйшая нармальная школа[d] Ліцэй Сент-Луі[d] École de Physique des Houches[d]
Навуковы кіраўнік	Charles Kittel[d], Francis Perrin[d] і André Herpin[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Французская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Нацыянальная акадэмія навук Украіны Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Акадэмія навук Аўстраліі[d] Бразільская акадэмія навук[d] Нідэрландская каралеўская акадэмія навук
Узнагароды	залаты медаль CNRS[d] (1980) Нобелеўская прэмія па фізіцы (1991) Wolfgang Ostwald prize[d] (1991) прэмія Хольвека[d] (1968) медаль Лорэнца (1990) прэмія Вольфа па фізіцы (1990) прэмія Харві (1988) прэмія Гей-Люсака — Гумбальта[d] (1983) медаль Матэўчы[d] (1987) Prize Louis Ancel[d] (1959) медаль Онсагера[d] стыпендыя Аляксандра фон Гумбальта[d] прэмія Ампера[d] (1977) медаль Эрынгена[d] (1998) ганаровы доктар Шэрбрукскага ўніверсітэта[d] (1988) ганаровы доктар Яўрэйскага ўніверсітэта ў Іерусаліме[d] ганаровы доктар Універсітэта Лаваля[d] (1995) прэмія Гумбальта Fellow of the Australian Academy of Science[d] (1996) honorary doctorate of the University of Vigo[d] (1997) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (28 чэрвеня 1984) медаль Ф. А. Котана[d] (1997) Bourke Award[d] (1976) Polymer Physics Prize[d] (1982) ACS Award in Polymer Chemistry[d] (1988)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

П’ер Жыль дэ Жэн (фр.: Pierre-Gilles de Gennes; 24 кастрычніка 1932, Парыж, Францыя — 18 мая 2007, Арсэ, Іль-дэ-Франс, Францыя) — выдатны французскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1991) «за выяўленне таго, што метады, развітыя для вывучэння з’яў спарадкаванасці ў простых сістэмах, могуць быць абагульнены на вадкія крышталі і палімеры». Дэ Жэн вядомы перш за ўсё тым, што адкрыў структуру, якая легла ў аснову вытворчасці ВК-дысплеяў. За мноства фундаментальных адкрыццяў многія ў навуковай супольнасці называюць дэ Жэна «Ньютанам нашага часу».

Біяграфія

Нарадзіўся 24 кастрычніка 1932 ў сям’і ўрача, які мае дваранскія карані, маці паходзіла з уплывовай сям’і фінансістаў. Да 12 гадоў атрымліваў хатнюю адукацыю. Пасля навучаўся ў École Normale Supérieure, дзе пазнаёміўся з Альфрэдам Кастлерам. Пасля заканчэння школы ў 1955 г. паступае на працу ў даследчы цэнтр камісіі па атамнай энергіі Saclay. Працуе ў асноўным над рассейваннем нейтронаў і магнетызмам, пад кіраўніцтвам А. Абрагама і Дж. Фрыдэля. Атрымлівае ступень доктара ў 1957 г.

У 1959 г. працуе постдокам ва Універсітэце Берклі, сумесна з Чарльзам Кітэлем. Пасля гэтага служыць па прызыву 27 месяцаў на французскім флоце. У 1961 г. становіцца памочнікам прафесара ва ўніверсітэце Орсэ, дзе займаецца распрацоўкамі ваеннай тэматыкі і неўзабаве засноўвае ў Орсэ групу вывучэння звышправоднасці. У 1968 г. пераходзіць на даследаванні вадкіх крышталёў.

У 1971 г. становіцца прафесарам у Калеж дэ Франс, дзе ўзначальвае кафедру фізікі кандэнсаваных рэчываў і ўдзельнічае ў STRASCOL — сумесным праекце Страсбурга, Saclay і Collège de France па фізіцы палімераў, З 1980 г. пачынае цікавіцца праблемамі памежных эфектаў: дынамікай змочвання і адгезіі, таксама працягвае працаваць над палімерамі і калоіднымі сістэмамі.

У 1977 г. дэ Жэн заканчвае напісанне кнігі «Фізіка вадкіх крышталёў», дзе ён зарэкамендаваў сябе як бліскучы тэарэтык. Кніга і па сённяшні дзень з’яўляецца базавым дапаможнікам для спецыялістаў у гэтай галіне.

У 1979 г. становіцца членам Французскай Акадэміі Навук. Вучоны да таго часу ўжо з’яўляецца піянерам у галіне даследаванняў фізікі мяккіх рэчываў і палімераў. У 1980 г. дэ Жэн удастоены залатога медаля CNRS.

У 1988 годзе Жэн узнагароджаны прэміяй Харві (Ізраіль). У 1990 г. узнагароджаны медалем Лорэнца і прэміяй Вольфа. У 1991 г. атрымлівае Нобелеўскую прэмію па фізіцы за адкрыццё мноства падобных з’яў фізікі цвёрдай матэрыі і фізікі кандэнсаванага стану. Пасля гэтага становіцца дырэктарам вышэйшай школы прамысловай фізікі і хіміі горада Парыжа — ESPCI і застаецца на гэтай пасадзе да 2002 года.

У апошнія гады жыцця цалкам пераключыўся на даследаванне біялагічных сістэм і працаваў над гранулярнымі рэчывамі і прыродай памяццю ў мозгу. Памёр пасля працяглай хваробы 18 мая 2007 года. Пахаваны ў Парыжы на могілках Монруж.

Літаратура

• Pierre-Gilles de Gennes. Simple Views on Condensed Matter. — World Scientific Publishing Co., 1992.
• Pierre-Gilles de Gennes. Petit Point: A Candid Portrait on the Aberrations of Science. — Le Pommier, 2002.

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)
• Entretien avec Pierre-Gilles de Gennes (20/10/91) (фр.)