Лунінец: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Odri Tiffani (размовы | уклад) →Вядомыя асобы: няма выявы |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 39: | Радок 39: | ||
|мова сайта 2 = |
|мова сайта 2 = |
||
}} |
}} |
||
'''Лу́нінец'''<ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Luniniec'') |
'''Лу́нінец'''<ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Luniniec'') — горад у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Лунінецкі раён|Лунінецкага раёна]]. Вузел чыгунак на [[Брэст]], [[Гомель]], [[Баранавічы]], [[Сарны]] і аўтадарог. За 240 км на ўсход ад Брэста. Насельніцтва 24 712 чалавек (2017)<ref name="2017-Estimate"/>. |
||
{{змест злева}} |
{{змест злева}} |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
⚫ | Вядомы з [[1449]] пад назвай '''Малы Лулін''', шляхецкае ўладанне. З [[1471]] года сяло '''Лулінец''' маёнтка [[Ішкалдзь]], належала [[Неміровічы| |
||
=== Вялікае Княства Літоўскае === |
|||
⚫ | Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай ([[1793]]) у складзе Расійскай імперыі. У [[1842]] маёнткі манастыра былі перададзеныя ў казну, а жыхары пераведзеныя ў катэгорыю дзяржаўных сялян. Развіццю Лунінца спрыяла будаўніцтва [[Палескія чыгункі|Палескіх чыгунак]]. З лістапада 1911 па люты 1912 тут жыў і працаваў [[Я. Колас]] |
||
⚫ | Вядомы з [[1449]] пад назвай '''Малы Лулін''', шляхецкае ўладанне. З [[1471]] года сяло '''Лулінец''' маёнтка [[Ішкалдзь]], належала [[Неміровічы|Неміровічам]]. У [[1552]] удава [[Я. П. Неміровіч]]а [[Ганна Сапяжанка]] перадала сяло свайму пасынку [[Полацкі ваявода|полацкаму ваяводзе]] [[Станіслаў Станіслававіч Давойна|С. С. Давойне]]. Потым сяло належала [[Друцкія-Любецкія|Друцкім-Любецкім]], Граўжышскім, [[Род Кунцэвічаў|Кунцэвічам]], Долматам. З [[1561]] года сяло завецца '''Лунінец'''. З [[1588]] года ў [[Новагародскі павет|Новагародскім павеце]] [[ВКЛ|Вялікага Княства Літоўскага]], 484 жыхары, 74 домы, [[вінакурня]]. У [[1622]] годзе Канстанцін Долмат падарыў Лунінец разам з сялянамі Дзятлавіцкаму мужчынскаму манастыру. |
||
=== У складзе Расійскай імперыі === |
|||
⚫ | Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай ([[1793]]) у складзе Расійскай імперыі. У [[1842]] маёнткі манастыра былі перададзеныя ў казну, а жыхары пераведзеныя ў катэгорыю дзяржаўных сялян. Развіццю Лунінца спрыяла будаўніцтва [[Палескія чыгункі|Палескіх чыгунак]]. З лістапада 1911 па люты 1912 тут жыў і працаваў [[Я. Колас]]. |
||
=== Найноўшы час === |
|||
[[25 сакавіка]] 1918 года згодна з [[Трэцяя Устаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Лунінецы абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. З [[1 студзеня]] 1919 года адпаведнасці з пастановай [[I з’езд КП(б)Б|І з’езда КП(б) Беларусі]] яна ўвайшла у склад [[Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусі|Савецкай Беларусі]]. |
|||
З [[1921]] у складзе Польшчы, горад, цэнтр павета. З 1939 у [[БССР]], з [[1940]] — цэнтр раёна. У гады Вялікай Айчыннай вайны ў Лунінцы і раёне акупанты знішчылі 16,6 тыс. чалавек, вывезлі ў Германію 2,3 тыс. чалавек. |
|||
== Насельніцтва == |
== Насельніцтва == |
||
Радок 80: | Радок 88: | ||
</div> |
</div> |
||
* '''[[16 стагоддзе|XVI стагоддзе]]''': [[1588]] |
* '''[[16 стагоддзе|XVI стагоддзе]]''': [[1588]] — 484 чал., 74 дамы́ |
||
* '''[[18 стагоддзе|XVIII стагоддзе]]''': [[1795]] |
* '''[[18 стагоддзе|XVIII стагоддзе]]''': [[1795]] — 624 чал., 75 дамоў |
||
* '''[[19 стагоддзе|XIX стагоддзе]]''': [[1897]] |
* '''[[19 стагоддзе|XIX стагоддзе]]''': [[1897]] — 3 167 чал., 855 двароў |
||
* '''[[20 стагоддзе|XX стагоддзе]]''': [[1939]] |
* '''[[20 стагоддзе|XX стагоддзе]]''': [[1939]] — 8,3 тыс. чал. |
||
* '''[[21 стагоддзе|XXI стагоддзе]]''': [[2006]] |
* '''[[21 стагоддзе|XXI стагоддзе]]''': [[2006]] — 23,8 тыс. чал.; [[2015]] — 24 220 чал.<ref name="2015-Estimate"/>; [[2016]] — 24 412 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]] — 24 712 чал.<ref name="2017-Estimate"/> |
||
== Эканоміка == |
== Эканоміка == |
||
Радок 98: | Радок 106: | ||
== СМІ == |
== СМІ == |
||
* Газета «Інформ-прагулка». Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад [[Аб'яднаныя Масмедыі|«Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы |
* Газета «Інформ-прагулка». Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад [[Аб'яднаныя Масмедыі|«Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы „Аб’яднаныя Масмедыі“»]]. |
||
* Газета «Лунінецкія навіны». Орган мясцовых улад. |
* Газета «Лунінецкія навіны». Орган мясцовых улад. |
||
Радок 104: | Радок 112: | ||
[[Файл:Лунінец. Касцёл (03).jpg|thumb|Касцёл Святога Іосіфа]] |
[[Файл:Лунінец. Касцёл (03).jpg|thumb|Касцёл Святога Іосіфа]] |
||
[[Файл:Лунінец. Свята-Крыжаўзвіжанская царква (03).jpg|thumb|Свята-Крыжаўзвіжанская царква]] |
[[Файл:Лунінец. Свята-Крыжаўзвіжанская царква (03).jpg|thumb|Свята-Крыжаўзвіжанская царква]] |
||
* [[Касцёл Святога |
* [[Касцёл Святога Юзафа (Лунінец)|Касцёл Св. Іосіфа]] ([[1931]]). |
||
* [[Свята-Крыжаўзвіжанская царква, Лунінец|Свята-Крыжаўзвіжанская царква]] ([[1912]]—[[1921]]). |
* [[Свята-Крыжаўзвіжанская царква, Лунінец|Свята-Крыжаўзвіжанская царква]] ([[1912]]—[[1921]]). |
||
* [[Курган Бессмяротнасці (Лунінец)|Курган Бессмяротнасці]] ([[1967]]) |
* [[Курган Бессмяротнасці (Лунінец)|Курган Бессмяротнасці]] ([[1967]]) |
||
'''Страчаная спадчына:''' |
'''Страчаная спадчына:''' |
||
* Сінагога. |
* [[Сінагога]]. |
||
== Вядомыя асобы == |
== Вядомыя асобы == |
||
* [[Аляксандр Васілевіч Петрушэўскі|А. |
* [[Аляксандр Васілевіч Петрушэўскі|А. В. Петрушэўскі]] (1898—1976), генерал-палкоўнік, Герой Савецкага Саюза |
||
* [[Мікалай Мікалаевіч Калінковіч|М. |
* [[Мікалай Мікалаевіч Калінковіч|М. М. Калінковіч]] (1950—1990), беларускі пісьменнік, гісторык |
||
* [[Аксана Спрынчан]] (нар. 1973), беларуская пісьменніца. |
* [[Аксана Спрынчан]] (нар. 1973), беларуская пісьменніца. |
||
* [[Ірына Хлюстава]], беларускі лёгкаатлет |
* [[Ірына Хлюстава]], беларускі лёгкаатлет |
||
Радок 131: | Радок 139: | ||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
* Беларуская энцыклапедыя. Т. 9. |
* Беларуская энцыклапедыя. Т. 9. — Мн., 1999. |
||
* Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 4. |
* Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 4. — Мн., 1997. |
||
* Белорусская ССР: крат. энцикл. Т. 1. |
* Белорусская ССР: крат. энцикл. Т. 1. — Мн., 1979. |
||
== Спасылкі == |
== Спасылкі == |
Версія ад 16:32, 5 кастрычніка 2019
Горад
Лунінец
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Лу́нінец[3] (афіц. транс.: Luniniec) — горад у Брэсцкай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Лунінецкага раёна. Вузел чыгунак на Брэст, Гомель, Баранавічы, Сарны і аўтадарог. За 240 км на ўсход ад Брэста. Насельніцтва 24 712 чалавек (2017)[2].
Гісторыя
Вялікае Княства Літоўскае
Вядомы з 1449 пад назвай Малы Лулін, шляхецкае ўладанне. З 1471 года сяло Лулінец маёнтка Ішкалдзь, належала Неміровічам. У 1552 удава Я. П. Неміровіча Ганна Сапяжанка перадала сяло свайму пасынку полацкаму ваяводзе С. С. Давойне. Потым сяло належала Друцкім-Любецкім, Граўжышскім, Кунцэвічам, Долматам. З 1561 года сяло завецца Лунінец. З 1588 года ў Новагародскім павеце Вялікага Княства Літоўскага, 484 жыхары, 74 домы, вінакурня. У 1622 годзе Канстанцін Долмат падарыў Лунінец разам з сялянамі Дзятлавіцкаму мужчынскаму манастыру.
У складзе Расійскай імперыі
Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расійскай імперыі. У 1842 маёнткі манастыра былі перададзеныя ў казну, а жыхары пераведзеныя ў катэгорыю дзяржаўных сялян. Развіццю Лунінца спрыяла будаўніцтва Палескіх чыгунак. З лістапада 1911 па люты 1912 тут жыў і працаваў Я. Колас.
Найноўшы час
25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лунінецы абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі яна ўвайшла у склад Савецкай Беларусі.
З 1921 у складзе Польшчы, горад, цэнтр павета. З 1939 у БССР, з 1940 — цэнтр раёна. У гады Вялікай Айчыннай вайны ў Лунінцы і раёне акупанты знішчылі 16,6 тыс. чалавек, вывезлі ў Германію 2,3 тыс. чалавек.
Насельніцтва
- XVI стагоддзе: 1588 — 484 чал., 74 дамы́
- XVIII стагоддзе: 1795 — 624 чал., 75 дамоў
- XIX стагоддзе: 1897 — 3 167 чал., 855 двароў
- XX стагоддзе: 1939 — 8,3 тыс. чал.
- XXI стагоддзе: 2006 — 23,8 тыс. чал.; 2015 — 24 220 чал.[4]; 2016 — 24 412 чал.[5]; 2017 — 24 712 чал.[2]
Эканоміка
Прадпрыемствы машынабудавання, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай і харчовай прамысловасці. Гасцініца «Юбілейная».
- РУВП «Лунінецкі рамонтна-механічны завод»
- Філіял «Нарыхтоўча-вытворчы камбінат „Палессе“» Лунінецкага раённага спажывецкага таварыства
- ААТ «Лунінецкі малочны завод»
- ААТ «Лунінецлес»
- Філіял «Лунінецкі хлебазавод» РУВП «Брэстхлебпрам»
Культура
СМІ
- Газета «Інформ-прагулка». Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад «Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы „Аб’яднаныя Масмедыі“».
- Газета «Лунінецкія навіны». Орган мясцовых улад.
Славутасці
Страчаная спадчына:
Вядомыя асобы
- А. В. Петрушэўскі (1898—1976), генерал-палкоўнік, Герой Савецкага Саюза
- М. М. Калінковіч (1950—1990), беларускі пісьменнік, гісторык
- Аксана Спрынчан (нар. 1973), беларуская пісьменніца.
- Ірына Хлюстава, беларускі лёгкаатлет
- Макс Корж, беларускі спявак
Гл. таксама
Зноскі
- ↑ GeoNames — 2005. Праверана 9 ліпеня 2017.
- ↑ а б в Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2017 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2016 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (29 сакавіка 2017). Праверана 3 красавіка 2017.
- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. ISBN 978-985-458-198-9. (DJVU)
- ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2015 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2014 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (31 сакавіка 2015). Праверана 3 красавіка 2017.
- ↑ Колькасць насельніцтва на 1 студзеня 2016 г. і сярэднегадавая колькасць насельніцтва за 2015 год па Рэспубліцы Беларусь у разрэзе абласцей, раёнаў, гарадоў і пасёлкаў гарадскога тыпу (руск.). Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь (30 сакавіка 2016). Праверана 3 красавіка 2017.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя. Т. 9. — Мн., 1999.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 4. — Мн., 1997.
- Белорусская ССР: крат. энцикл. Т. 1. — Мн., 1979.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лунінец
- Геаграфічныя звесткі па тэме Лунінец на OpenStreetMap
- Афіцыйная старонка горада
- Сайт пра горад. Гісторыя, прырода…
- Сайт Лунінецкага выканкама