Баранавіцкі раён

Баранавіцкі раён
Краіна	Беларусь
Уваходзіць у	Брэсцкая вобласць
Адміністрацыйны цэнтр	Баранавічы
Афіцыйныя мовы	Родная мова: беларуская 81,61 %, руская 16,59 % Размаўляюць дома: беларуская 64,79 %, руская 32,77 %
Насельніцтва (2009)	41 902 чал, (10-е месца)
Шчыльнасць	19,01 чал./км² (12-е месца)
Нацыянальны склад	беларусы — 86,91 %, палякі — 5,9 %, рускія — 5,21 %, украінцы — 1,12 %, іншыя — 0,86 %
Плошча	2 202.32 км² (6-е месца)
Часавы пояс	UTC+2
Афіцыйны сайт
Баранавіцкі раён на Вікісховішчы
53.127778, 25.978611

Бара́навіцкі раё́н — раён у складзе Брэсцкай вобласці. Утвораны 15 студзеня 1940 года як Навамышскі, у 1957 годзе быў перайменаваны ў Баранавіцкі раён. У сучасных межах існуе з 1962. Плошча 2,2 тыс. км². Працягласць з захаду на ўсход — 71 км, з поўначы на поўдзень — 100 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Баранавічы.

Адміністрацыйны падзел

Раён уключае г.п. Гарадзішча, 243 населеныя пункты, 21 сельскі савет: Вялікалуцкі, Вольнаўскі, Гірмантаўскі, Жамчужненскі, Карчоўскі, Каўпеніцкі, Крошынскі, Ляснянскі, Малахавецкі, Мілавідскі, Моўчадскі, Мядзеневіцкі, Навамышскі, Падгорнаўскі, Паланэчкаўскі, Палонкаўскі, Пачапаўскі, Петкавіцкі, Сталовіцкі, Уцёскі, Цешаўлянскі, а таксама Гарадзішчанскі пасялковы савет.

Геаграфія

Большая частка раёна размешчана на Баранавіцкай раўніне, паўночная частка — на схіле Навагрудскага ўзвышша. Паверхня ўзгорыста-раўнінная, пераважаюць вышыні 180—240 м. Самы высокі пункт раёна 267 м знаходзіцца каля в. Зялёная.

Найбольшая рака — Шчара з прытокамі Мышанка, Лахазва, Іса, на поўначы — р. Сэрвач, на паўночным захадзе — Моўчадзь. Створана вадасховішча Гаць. Ёсць азёры Калдычэўскае і Дамашэўскае.

Лясы займаюць 33 % тэрыторыі. Пад балотамі 18,7 тыс. га, амаль усе нізінныя, часткова асушаныя.

На тэрыторыі раёна знаходзяцца частка біялагічнага заказніка Баранавіцкі, Моўчадскае насаджэнне еўрапейскай лістоўніцы. Ахоўваецца помнік прыроды Карчоўскія дубы-блізняты.

Агульная плошча сельска-гаспадарчых угоддзяў 117 тыс. га, з іх асушаных 18,6 тыс. га.

Пашыраны дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя і тарфяна-балотныя глебы.

Карысныя выкапні: торф, будаўнічыя пяскі, гліны, пясчана-жвіровы матэрыял.

Клімат

Сярэдняя тэмпература студзеня -6,1 °С, ліпеня 18 °С. Ападкаў 630 мм за год. Вегетацыйны перыяд 193 дні.

Насельніцтва

Колькасць насельніцтва:

• 55,4 тыс. чал. (1990)
• 52,8 тыс. чал. (1995)
• 47,8 тыс. чал. (2003)

На працягу 1990-х гг. колькасць насельніцтва скарачалася.

Нацыянальны склад насельніцтва (1999): беларусы — 83,1 %, палякі — 9,0 %, рускія — 6,0 %, іншыя — 1,9 %.

Эканоміка

Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля (буйная рагатая жывёла, свінагадоўля, авечкагадоўля), птушкагадоўля, бульбаводства. Вырошчваюць цукровыя буракі, збожжавыя культуры, лён, агародніну.

Прамысловасць раёна прадстаўлена прадпрыемствамі паліўнай (брыкет), дрэваапрацоўчай (піламатэрыялы, зрубы садовых домікаў), харчовай галіны.

Інфраструктура

У сістэме адукацыі раёна 19 дашкольных устаноў, 20 сярэднеагульнаадукацыйных школ, 10 базавых школ, дзіцячая спартыўная школа. Дзейнічаюць тэхналагічны тэхнмкум і тэхнікум лёгкай прамысловасці, медыцынскае, педагагічнае і музычнае вучылішчы, ПТВ.

Працуюць 67 бібліятэк, 5 бальніц.

Зоны адпачынку:

• турбаза «Лясное возера»
• дзіцячы аздараўленчы цэнтр «Дружба»

Транспарт

Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгункі Масква — Мінск — Брэст, Вільнюс — Лунінец, Магілёў — Ваўкавыск — Асіповічы, аўтамабільныя дарогі Масква — Брэст, Кобрын — Івацэвічы — Стоўбцы, Баранавічы — Слонім — Гродна, Баранавічы — Палонка — Слонім, з Баранавічаў на Навагрудак, Ляхавічы, Нясвіж.

Памятныя мясціны

Помнікі прыроды

• Карчоўскія дубы-блізняты
• Камень філарэтаў

Помнікі архітэктуры

• Свята-Троіцкая царква у в. Вольна
• Свята-Троіцкая царква ў в. Вялікая Сваротва
• Свята-Георгіеўская царква ў в. Вялікія Лукі
• Крыжаўзвіжанская царква і Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі Ружанцовай (18 ст.) у г.п. Гарадзішча
• Троіцкі касцёл ў в. Ішкалдзь
• Свята-Успенская царква ў в. Люшнева
• Мемарыяльная капліца на месцы Мілавідскай бітвы 1863 каля в. Мілавіды
• Паштовая станцыя ў в. Мілавіды
• Царква ў імя святога прападобнага Сергія Раданежскага ў в. Мілавіды
• Свята-Петра-Паўлаўская царква Ў в. Моўчадзь
• Праабражэнскі касцёл (пач. 19 ст.) і Праабражэнская царква (сярэдзіна 19 ст.) у в. Новая Мыш
• Свята-Антоніеўская царква ў в. Падгорная
• Палац кн. Канстанціна Радзівіла (канец 18 ст. — пач. 19 ст.) і Юр'еўскі касцёл (19 ст.) у в. Паланечка
• Свята-Мікалаеўская царква ў в. Палонка
• Свята-Пакроўская царква ў в. Паручын
• Свята-Пакроўская царква ў в. Пачапава
• Палацава-паркавы комплекс Лашкевічаў у в. Стайкі
• Касцёл Сэрца Ісуса (19—20 ст.) і царква Іаана Хрысціцеля (18 ст.) у в. Сталовічы
• Царква Святой велікамучаніцы Параскевы Пятніцы ў в. Чэрніхава
• Сядзібна-паркавы комплекс Катлубаяў у в. Ястрамбель

• 

  Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў г.п. Гарадзішча

• 

  Праабражэнскі касцёл у в. Новая Мыш

• 

  Царква Праабражэння Гасподня ў в. Новая Мыш

• 

  Юр'еўскі касцёл у в. Паланечка

• 

  Палац Лашкевічаў (19 ст.) у вёсцы Стайкі

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Міхаіл Ігнатавіч Аверын, дзяржаўны дзеяч БССР
• Аляксандр Бабко (Дуброўна), Герой Сацыялістычнай Працы
• Паўлюк Багрым, паэт
• Багуслаў Багданавіч Вільчкоўскі, Герой Сацыялістычнай Працы
• Мікалай Лявонцьевіч Вяленка, Герой Сацыялістычнай Працы,
• Уладзіслаў Галубок, драматург, празаік, рэжысёр, акцёр, мастак. Народны артыст БССР (1928)
• Аляксандр Андрэевіч Данілевіч, педагог, матэматык,
• Алесь Жамойцін, паэт,
• Расціслаў Афанасьевіч Жмойдзяк, беларускі географ, картограф,
• Ніна Сымонаўна Загорская, беларуская паэтэса,
• Іван Канстанцінавіч Кабушкін, Герой Савецкага Саюза,
• Анатоль Клышка, пісьменнік,
• Іван Платонавіч Крэнь, беларускі гісторык
• Адам Міцкевіч, паэт
• Андрэй Рымша, вялікалітоўскі паэт

Гл. таксама

• Вёска Завоссе
• Сядзіба Міцкевічаў, Завоссе
• Вёска Новыя Войкавічы
• Вёска Бараціна
• Свята-Ільінская царква, Адахаўшчына
• Свята-Іаана-Прадцечанская царква, Вялікая Каўпеніца
• Свята-Мікалаеўская царква, Малахоўцы
• Туганавіцкі парк

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — 480 с. іл.
• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя ў 15 тамах. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / пад навук. рэд. А. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X.

Спасылкі

• INTEX-PRESS Online — Навіны Баранавіцкага рэгіёна
• Адметнасці Баранавіцкага раёну ў здымках на Radzima.org