Баранавіцкі раён

З пляцоўкі Вікіпедыя
Баранавіцкі раён
Сцяг Герб
Сцяг Герб
Краіна Flag of Belarus.svg Беларусь
Статус раён
Уваходзіць у Брэсцкая вобласць
Адміністрацыйны цэнтр Баранавічы
Дата ўтварэння 8 красавіка 1957
Кіраўнік Міхаіл Мікалаевіч Палуян[d][1]
Афіцыйныя мовы Родная мова: беларуская 81,61 %, руская 16,59 %
Размаўляюць дома: беларуская 64,79 %, руская 32,77 %[2]
Насельніцтва
Плошча 2 202,32[3] км²
(6-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
 • Найвышэйшы пункт

 192 м
Баранавіцкі раён на карце
Часавы пояс UTC+2
Код аўтам. нумароў 1
Афіцыйны сайт
Commons-logo.svg Баранавіцкі раён на Вікісховішчы

Бара́навіцкі раё́н — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Брэсцкай вобласці Беларусі. Утвораны 15 студзеня 1940 года як Навамышскі, у 1957 годзе быў перайменаваны ў Баранавіцкі раён[5]. У сучасных межах існуе з 1962. Плошча 2,2 тыс. км². Працягласць з захаду на ўсход — 71 км, з поўначы на поўдзень — 100 км. Адміністрацыйны цэнтр — горад Баранавічы.

Адміністрацыйны падзел[правіць | правіць зыходнік]

Раён уключае г. п. Гарадзішча, 240 населеных пунктаў, 14 сельскіх саветаў: Велікалуцкі, Вольнаўскі, Гарадзішчанскі, Жамчужненскі, Крошынскі, Ляснянскі, Малахавецкі, Маўчадскі, Мілавідскі, Навамышскі, Падгорнаўскі, Палонкаўскі, Пачапаўскі і Сталовіцкі.

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Большая частка раёна размешчана на Баранавіцкай раўніне, паўночная частка — на схіле Навагрудскага ўзвышша. Паверхня ўзгорыста-раўнінная, пераважаюць вышыні 180—240 м. Самы высокі пункт раёна 267 м знаходзіцца каля в. Зялёная.

Найбольшая рака — Шчара з прытокамі Мышанка, Лахазва, Іса, на поўначы — р. Сэрвач, на паўночным захадзе — Моўчадзь. Створана вадасховішча Гаць. Ёсць азёры Калдычэўскае, Дамашэўскае, Грэнкі.

Лясы займаюць 33 % тэрыторыі. Пад балотамі 18,7 тыс. га, амаль усе нізінныя, часткова асушаныя.

На тэрыторыі раёна знаходзяцца частка біялагічнага заказніка Баранавіцкі, Моўчадскае насаджэнне еўрапейскай лістоўніцы. Ахоўваецца помнік прыроды Карчоўскія дубы-блізняты.

Агульная плошча сельска-гаспадарчых угоддзяў 117 тыс. га, з іх асушаных 18,6 тыс. га.

Пашыраны дзярнова-падзолістыя, дзярнова-падзолістыя забалочаныя і тарфяна-балотныя глебы.

Карысныя выкапні: торф, будаўнічыя пяскі, гліны, пясчана-жвіровы матэрыял.

Клімат[правіць | правіць зыходнік]

Сярэдняя тэмпература студзеня -6,1 °С, ліпеня 18 °С. Ападкаў 630 мм за год. Вегетацыйны перыяд 193 дні.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

8 красавіка 1957 года Навамышскі раён перайменаваны ў Баранавіцкі. 14 кастрычніка 1957 года да раёна далучаны Гавінавіцкі і Мілавідскі сельсаветы скасаванага Быценскага раёна. 17 лістапада 1959 года скасаваны Балабанавіцкі і Лотвіцкі сельсаветы. 22 сакавіка 1962 года Люшнеўскі сельсавет перайменаваны ў Перхавіцкі, скасаваны Лаўрынавіцкі сельсавет. 25 снежня 1962 года да раёна далучаны гарадскі пасёлак Гарадзішча, Велікасельскі, Вольнаўскі, Гірмантаўскі, Душкавецкі, Карчоўскі, Крошынскі, Маўчадскі, Мядзеневіцкі, Падлясейскі, Пачапаўскі, Савіцкі, Сталовіцкі сельсаветы скасаванага Гарадзішчанскага раёна. 1 жніўня 1964 года Гавінавіцкі сельсавет перайменаваны ў Падгорнаўскі, у 1965 годзе Чэшаўленскі сельсавет — у Цешаўлянскі. 19 студзеня 1965 года скасаваны Велікасельскі сельсавет. 21 студзеня 1971 года Душкавецкі сельсавет перайменаваны ў Зялёнаўскі. 17 лютага 1975 года скасаваны Гірмантаўскі сельсавет. 6 жніўня 1979 года Гірмантаўскі сельсавет утвораны зноў, а Зялёнаўскі сельсавет скасаваны. 18 сакавіка 1985 года ўтвораны Жамчужненскі сельсавет, скасаваны Перхавіцкі сельсавет. 15 сакавіка 1986 года Мядзеневіцкі сельсавет скасаваны. 21 ліпеня 1986 года Савіцкі сельсавет перайменаваны ў Петкавіцкі, утвораны Паланечкаўскі сельсавет. 19 студзеня 1987 года скасаваны Падлясейскі сельсавет, адноўлены Мядзеневіцкі сельсавет. 26 чэрвеня 2013 года скасаваны Гірмантаўскі, Карчоўскі, Каўпеніцкі, Мядзеневіцкі, Паланечкаўскі, Петкавіцкі, Уцёскі і Цешаўлянскі сельсаветы, Гарадзішчанскі пассавет рэарганізаваны ў Гарадзішчанскі сельсавет[6].

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Колькасць насельніцтва:

  • 55,4 тыс. чал. (1990)
  • 52,8 тыс. чал. (1995)
  • 47,8 тыс. чал. (2003)

На працягу 1990-х гг. колькасць насельніцтва скарачалася.

Нацыянальны склад насельніцтва (1999): беларусы — 83,1 %, палякі — 9,0 %, рускія — 6,0 %, іншыя — 1,9 %.

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Асноўныя галіны сельскай гаспадаркі — мяса-малочная жывёлагадоўля (буйная рагатая жывёла, свінагадоўля, авечкагадоўля), птушкагадоўля, бульбаводства. Вырошчваюць цукровыя буракі, збожжавыя культуры, лён, агародніну.

Прамысловасць раёна прадстаўлена прадпрыемствамі паліўнай (брыкет), дрэваапрацоўчай (піламатэрыялы, зрубы садовых домікаў), харчовай галіны.

Інфраструктура[правіць | правіць зыходнік]

У сістэме адукацыі раёна 19 дашкольных устаноў, 20 сярэднеагульнаадукацыйных школ, 10 базавых школ, дзіцячая спартыўная школа. Дзейнічаюць тэхналагічны тэхнмкум і тэхнікум лёгкай прамысловасці, медыцынскае, педагагічнае і музычнае вучылішчы, ПТВ.

Працуюць 67 бібліятэк, 5 бальніц.

Зоны адпачынку:

  • турбаза «Лясное возера»
  • дзіцячы аздараўленчы цэнтр «Дружба»

Транспарт[правіць | правіць зыходнік]

Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгункі Масква — Мінск — Брэст, Вільнюс — Лунінец, Магілёў — Ваўкавыск — Асіповічы, аўтамабільныя дарогі Масква — Брэст, Кобрын — Івацэвічы — Стоўбцы, Баранавічы — Слонім — Гродна, Баранавічы — Палонка — Слонім, з Баранавічаў на Навагрудак, Ляхавічы, Нясвіж.

Памятныя мясціны[правіць | правіць зыходнік]

Помнікі прыроды[правіць | правіць зыходнік]

Помнікі архітэктуры[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Баранавіцкага раёна
  • Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў г.п. Гарадзішча

    Свята-Крыжаўзвіжанская царква ў г.п. Гарадзішча

  • Праабражэнскі касцёл у в. Новая Мыш

    Праабражэнскі касцёл у в. Новая Мыш

  • Царква Праабражэння Гасподня ў в. Новая Мыш

    Царква Праабражэння Гасподня ў в. Новая Мыш

  • Юр'еўскі касцёл у в. Паланечка

    Юр'еўскі касцёл у в. Паланечка

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары[правіць | правіць зыходнік]

Старшыня Баранавіцкага раённага выканаўчага камітэта[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ http://baranovichi.brest-region.gov.by/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=85&lang=ru
  2. ↑ Вынікі перапісу 2009 года
  3. ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
  4. ↑ Численность населения на 1 января 2022 г. и среднегодовая численность населения за 2021 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2022.
  5. ↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР Аб перайменаванні Новамышскага раёна, Брэсцкай вобласці, у Баранавіцкі раён ад 8 красавіка 1957 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1957, № 4.
  6. ↑ Решение Брестского областного Совета депутатов от 26 июня 2013 г. № 286 Об изменениях в административно-территориальном устройстве Барановичского района Брестской области Архівавана 14 чэрвеня 2021.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — 480 с. іл.
  • Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя ў 15 тамах. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / пад навук. рэд. А. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X.
  • Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / С.Д. Гриневич и др. — Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Т. 2: (1944―1980 гг.). — Минск: «Беларусь», 1987. — 283 с.
  • Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Баранавіцкі_раён&oldid=4276770"