Лунінец

Лунінец
Сцяг	Герб
Краіна	Беларусь
Вобласць	Брэсцкая
Раён	Лунінецкі
Каардынаты	52°15′00″ пн. ш. 26°48′40″ у. д.HGЯO
Горад з	1940
Насельніцтва	24 712 чалавек (2017)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1647
Паштовы індэкс	225642 (43,44)
Аўтамабільны код	1
Афіцыйны сайт	http://luninets.info/ (руск.)
	Лунінец на Вікісховішчы

Лу́нінец^[2] (афіц. транс.: Luniniec) — горад у Брэсцкай вобласці Беларусі, адміністрацыйны цэнтр Лунінецкага раёна. Вузел чыгунак на Брэст, Гомель, Баранавічы, Сарны і аўтадарог. За 240 км на ўсход ад Брэста. Насельніцтва 24 712 чалавек (2017)^[1].

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Вялікае Княства Літоўскае[правіць | правіць зыходнік]

Вядомы з 1449 пад назвай Малы Лулін, шляхецкае ўладанне. З 1471 года сяло Лулінец маёнтка Ішкалдзь, належала Неміровічам. У 1552 удава Я. П. Неміровіча Ганна Сапяжанка перадала сяло свайму пасынку полацкаму ваяводзе С. С. Давойне. Потым сяло належала Друцкім-Любецкім, Граўжышскім, Кунцэвічам, Долматам. З 1561 года сяло завецца Лунінец. З 1588 года ў Новагародскім павеце Вялікага Княства Літоўскага, 484 жыхары, 74 домы, вінакурня. У 1622 годзе Канстанцін Долмат падарыў Лунінец разам з сялянамі Дзятлавіцкаму мужчынскаму манастыру.

У складзе Расійскай імперыі[правіць | правіць зыходнік]

Пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай (1793) у складзе Расійскай імперыі. У 1842 маёнткі манастыра былі перададзеныя ў казну, а жыхары пераведзеныя ў катэгорыю дзяржаўных сялян. Развіццю Лунінца спрыяла будаўніцтва Палескіх чыгунак. З лістапада 1911 па люты 1912 тут жыў і працаваў Я. Колас.

Найноўшы час[правіць | правіць зыходнік]

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Лунінец абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. З 1 студзеня 1919 года ў адпаведнасці з пастановай І з’езда КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Савецкай Беларусі.

З 1921 у складзе Польшчы, горад, цэнтр павета. З 1939 у БССР, з 1940 — цэнтр раёна. У гады Вялікай Айчыннай вайны ў Лунінцы і раёне акупанты знішчылі 16,6 тыс. чалавек, вывезлі ў Германію 2,3 тыс. чалавек.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

XVI стагоддзе: 1588 — 484 чал., 74 дамы́
XVIII стагоддзе: 1795 — 624 чал., 75 дамоў
XIX стагоддзе: 1897 — 3 167 чал., 855 двароў
XX стагоддзе: 1939 — 8,3 тыс. чал.
XXI стагоддзе: 2006 — 23,8 тыс. чал.; 2015 — 24 220 чал.^[3]; 2016 — 24 412 чал.^[4]; 2017 — 24 712 чал.^[1]

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Прадпрыемствы машынабудавання, будаўнічых матэрыялаў, дрэваапрацоўчай і харчовай прамысловасці. Гасцініца «Юбілейная».

РУВП «Лунінецкі рамонтна-механічны завод»
Філіял «Нарыхтоўча-вытворчы камбінат „Палессе“» Лунінецкага раённага спажывецкага таварыства
ААТ «Лунінецкі малочны завод»
ААТ «Лунінецлес»
Філіял «Лунінецкі хлебазавод» РУВП «Брэстхлебпрам»

Культура[правіць | правіць зыходнік]

Лунінецкі краязнаўчы музей.

СМІ[правіць | правіць зыходнік]

Газета «Інформ-прагулка». Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад «Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы „Аб’яднаныя Масмедыі“».
Газета «Лунінецкія навіны». Орган мясцовых улад.

Спорт[правіць | правіць зыходнік]

У 2011 годзе ў горадзе адкрыты лядовы палац — аналаг арэн, пабудаваных раней у Пружанах і Кобрыне^[5] Маецца плавальны басейн (адкрыты ў 2012 годзе). Апроч гэтага ў горадзе існаваў мотабольны клуб «Лунінец», неаднаразова які перамагаў у першынстве Еўропы па даным відзе спорту. У першынстве Беларусі па футболе гулялі футбольныя клубы «Лунінец»^[en]^[6] і «Палессе»^[7].

Лядовы палац
Плавальны басейн
Матадром

Славутасці[правіць | правіць зыходнік]

Касцёл Святога Іосіфа

Свята-Крыжаўзвіжанская царква

Страчаная спадчына:

Сінагога.

Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

Аляксандр Васільевіч Петрушэўскі (1898—1976) — генерал-палкоўнік, Герой Савецкага Саюза (1944).
Веніямін (Тупека) (нар. 1968) — Мітрапаліт Мінскі і Заслаўскі, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі (з 2020).
Макс Корж (нар. 1988) — беларускі спявак.
Аксана Спрынчан (нар. 1973) — беларуская пісьменніца.
Ірына Мікалаеўна Хлюстава (нар. 1978) — беларускі лёгкаатлет.
Іван Рыгоравіч Рабкавец (нар. 1975) — беларускі палітык.
Ніна Васільеўна Дударга (нар. 1964) — беларускі палітык.