Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь

Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь

Камітэ́т дзяржа́ўнай бяспе́кі Рэспу́блікі Белару́сь (КДБ) — рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання, які ажыццяўляе ў межах сваіх паўнамоцтваў кіраванне ў сферы забеспячэння бяспекі асобы, грамадства і дзяржавы. Утвораны 23 кастрычніка 1991 года на аснове КДБ БССР.

Мэты і задачы

Мэтай дзейнасці Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь з'яўляецца:

забеспячэнне ў межах кампетэнцыі дзяржаўнай палітыкі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, ажыццяўленне рэгулявання і кіравання ў сферы забеспячэння бяспекi асобы, грамадства і дзяржавы ў межах сваіх паўнамоцтваў і каардынацыя дзейнасці ў гэтай сферы іншых рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, а таксама непасрэдна рэалізацыя асноўных напрамкаў забеспячэнне ў межах кампетэнцыі дзяржаўнай палітыкі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, ажыццяўленне рэгулявання і кіравання ў сферы забеспячэння бяспекi асобы, грамадства і дзяржавы ў межах сваіх паўнамоцтваў і каардынацыя дзейнасці ў гэтай сферы іншых рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, а таксама непасрэдна рэалізацыя асноўных напрамкаў дзейнасці і задач органаў дзяржаўнай бяспекі.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкул 3)

Асноўныя задачы КДБ Рэспублікі Беларусь

Абарона незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Беларусь, забеспячэнне нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь у палітычнай, эканамічнай, ваенна-стратэгічнай, навукова-тэхнічнай, абарона незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Беларусь, забеспячэнне нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь у палітычнай, эканамічнай, ваенна-стратэгічнай, навукова-тэхнічнай, інфармацыйнай, гуманітарнай і экалагічнай сферах;

Інфарміраванне Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь i па яго даручэнню адпаведных дзяржаўных органаў i iншых арганiзацый па пытаннях стану нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь;

Распрацоўка і ажыццяўленне мерапрыемстваў па аказанню садзейнічання дзяржаўным органам і іншым арганізацыям у рэалізацыі мер па палітычным, сацыяльна-эканамічнаму развіццю і навукова-тэхнічным прагрэсе Рэспублікі Беларусь;

Будынак КДБ РБ

Арганізацыя і ажыццяўленне ў межах сваёй кампетэнцыі знешняй разведкі;

Папярэджанне, выяўленне і спыненне разведвальнай i iншай дзейнасцi спецыяльных службаў і арганізацый замежных дзяржаў, а таксама асобных асоб, накіраванай на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь;

Барацьба ў межах сваёй кампетэнцыі з тэрарыстычнай і іншай экстрэмісцкай дзейнасцю, арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй, кантрабандай, незаконнай міграцыяй, незаконным абаротам наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў і іх прэкурсораў, зброі, ядзерных матэрыялаў і іх кампанентаў, а таксама іншых аб'ектаў экспартнага кантролю;

Папярэджанне, выяўленне, спыненне злачынстваў, дазнанне і папярэдняе следства па якiх заканадаўчымi актамi Рэспублiкi Беларусь аднесены да ведання органаў дзяржаўнай бяспекі;

Рэалізацыя прадугледжаных заканадаўствам Рэспублікі Беларусь паўнамоцтваў у сферы абароны дзяржаўных сакрэтаў;

Забеспячэнне дзяржаўных органаў i iншых арганiзацый урадавай i аператыўнай сувяззю, а таксама арганізацыя і забеспячэнне крыптаграфічнай і інжынерна-тэхнічнай бяспекі шыфраванай, засакрэчанай i кадзiраванай сувязі ў Рэспубліцы Беларусь і арганізацыях Рэспублікі Беларусь, якія знаходзяцца за яе межамі, ажыццяўленне дзяржаўнага кантролю за гэтай дзейнасцю.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкул 8)

Кантроль за дзейнасцю органаў дзяржаўнай бяспекі ажыццяўляюць:

Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь; Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь у межах паўнамоцтваў, дэлегаваных яму Прэзiдэнтам Рэспублiкi Беларусь. Нагляд за дакладным i аднолькавым выкананнем органамі дзяржаўнай бяспекі законаў i iншых актаў заканадаўства Рэспублікі Беларусь забяспечваюць: Генеральны пракурор Рэспублікі Беларусь; Пракуроры, падпарадкаваныя Генеральнаму пракурору, у межах іх кампетэнцыі.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкулы 26 - 27)

Будынак

Будынак КДБ

Будынак па пр. Незалежнасці, 17 (вул. Камсамольская, 30), у якім размяшчаецца Камітэт дзяржаўнай бяспекі, трох- і чатырохпавярховы з цокальным паверхам, складанай аб'ёмна-прасторавай кампазіцыі. Цэнтральная частка з уваходам вылучана рызалітам з масіўным чатырохкалонным порцікам карынфскага ордара, завершаным трохвугольным франтонам. Крыло з боку праспекта прымыкае да суседняга будынка. У месцы злучэння двух аб'ёмаў – праезная брама, фланкіраваная калонамі карынфскага ордара, якія падтрымліваюць паўкруглы раскрапаваны франтон. Другое крыло, арыентаванае бакавым фасадам па вул. Камсамольскай, у вуглавой частцы ўвянчана васьмігранным тро'ярусным бельведэрам, т.з. вежай Цанавы. Фасадныя плоскасці апрацаваны пілястрамі, завершаны масіўным карнізам і глухім парапетам. Прамавугольныя аконныя праёмы на трэцім паверсе маюць абрамленні з сандрыкамі.

Старшыні

Старшыні ЧК БССР

• Віктар Іванавіч Яркін (1918-1919)
• Аляксандр Іосіфавіч Ротэнберг (1920-1921)
• Ян Калікставіч Ольскі (1921-1922)

Старшыні ДПУ БССР

• Ян Калікставіч Ольскі (1922-1923)
• Станіслаў Францавіч Пінталь (1923-1924)
• Піліп Дзям'янавіч Мядзведзь (1924-1925)
• Раман Аляксандравіч Піляр (1925-1929)
• Рыгор Якаўлевіч Рапапорт (1929-1931)
• Станіслаў Францавіч Рэдэнс (сакавік-жнівень 1931)
• Герман Пятровіч Матсон (1931-1932)
• Леанід Міхайлавіч Закоўскі (1932-1934)

Наркамы НКУС і Міністры МДБ БССР

• Леанід Міхайлавіч Закоўскі (ліпень-снежань 1934)
• Ізраіль Майсеевіч Ляплеўскі (1934-1936)
• Георгій Андрэевіч Малчанаў (1936-1937)
• Барыс Давыдавіч Берман (1937-1938)
• Аляксей Аляксеевіч Наседкін (1938)
• Лаўрэнцій Фаміч Цанава (1938-41, 1943-1951)
• Міхаіл Іванавіч Баскакаў (1952-1954)

Старшыні КДБ БССР

• Аляксандр Іванавіч Перапяліцын (1954-1959)
• Васіль Іванавіч Пятроў, старшыня КДБ БССР (13 кастрычніка 1959 - 10 жніўня 1970)
• Якаў Пракопавіч Нікулкін (1970-1980)
• Веніямін Георгіевіч Балуеў (1980-1990)

Старшыні КДБ Рэспублікі Беларусь

• Эдуард Шыркоўскі (1990—1994)
• Генадзь Лавіцкі (22 лютага 1994 — 23 ліпеня 1994)
• Уладзімір Ягораў (1994—1995)
• Уладзімір Аляксандравіч Мацкевіч (20 снежня 1995 — 27 лістапада 2000)
• Леанід Ціханавіч Ерын (27 лістапада 2000 — 18 лістапада 2004)
• Сцяпан Мікалаевіч Сухарэнка (20 студзеня 2005 — 17 ліпеня 2007)
• Юрый Віктаравіч Жадобін (17 ліпеня 2007 — 15 ліпеня 2008)
• Вадзім Юр'евіч Зайцаў (15 ліпеня 2008 — 16 лістапада 2012)
• Валерый Паўлавіч Вакульчык (з 16 лістапада 2012)

Спасылкі

• Афіцыйны сайт КДБ Рэспублікі Беларусь

Літаратура

• Генералы органов государственной безопастности Беларуси: краткий биографический справочник (1918-2001)/ Авт.-сост. И.З. Юркин и др. — Мн.: Арнелла, 2001. — 104 с.
• Надтачаев В.Н. Военная контрразведка Беларуси: Судьбы, трагедии, победы. — Мн., "Кавалер", 2008, ISBN 978-985-6053-36-1