Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь

Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
	Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь
Краіна	Беларусь;
Створана	23 кастрычніка 1991
Юрысдыкцыя	Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь
Штаб-кватэра	Мінск;
Папярэднік	Камітэт дзяржаўнай бяспекі Беларускай ССР
Кіраўніцтва
Кіраўнік	Вадзім Юр'евіч Зайцаў і Іван Станіслававіч Тэртэль
Сайт	kgb.by
	Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь на Вікісховішчы

Камітэ́т дзяржа́ўнай бяспе́кі Рэспу́блікі Белару́сь (КДБ) — рэспубліканскі орган дзяржаўнага кіравання, які ажыццяўляе ў межах сваіх паўнамоцтваў кіраванне ў сферы забеспячэння бяспекі асобы, грамадства і дзяржавы. Утвораны 23 кастрычніка 1991 года на аснове КДБ БССР.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

З абвяшчэннем палітычнга і эканамічнага суверэнітэту Беларусі Вярхоўны Савет Беларускай ССР XII-га скліканння прыняў 25 жніўня 1991 года закон «Аб некаторых зменах у сістэме органаў дзяржаўнага кіравання Беларускай ССР», якім ператварыў саюзна-рэспубліканскі Камітэт дзяржаўнай бяспекі Беларускай ССР у рэспубліканскі КДБ. У кастрычніку 1991 года Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь XII-га скліканння прыняў закон «Аб змяненні ў сістэме органаў дзяржаўнага кіравання Рэспублікі Беларусь», якім падпарадкаваў КДБ Вярхоўнаму Савету^[1]. Былі перагледжаны функцыянальныя накірункі яго дзейнасці, скасавана служба палітычнага вышуку. Прайшлі карэнная рэарганізацыя і ўмацаванне інфармацыйна-аналітычнай службы. Было створана новае для органаў дзяржаўнай бяспекі падраздзяленне грамадскіх сувязей. У кадравым забеспячэнні стаўка рабілася на прафесіяналаў, была асуджана практыка, калі на службу ў органы дзяржбяспекі накіроўваліся партыйныя і камсамольскія работнікі^[2].

Міжнародныя санкцыі[правіць | правіць зыходнік]

Пасля выбараў і пратэстаў 2020 года кіраўніцтва КДБ трапіла пад міжнародныя санкцыі. Так, Еўрапейскі саюз 2 кастрычніка 2020 года ўключыў у свой санкцыйны спіс былога старшыню КДБ Валерыя Вакульчыка, яго першага намесніка Сяргея Церабава, а таксама намеснікаў — Дзмітрыя Равуцкага, Алега Чарнышова і былога намесніка — Уладзіміра Калача^[3]^[4], а 6 лістапада — і новага старшыню Івана Тэртэля^[5]^[6]. Супраць гэтых асобаў таксама ўвялі санкцыі Вялікабрытанія^[7], Канада^[8] і Швейцарыя^[9]. Акрамя таго, 21 чэрвеня 2021 года Тэртэль і само КДБ былі ўключаныя ў спіс спецыяльна прызначаных грамадзян і заблакіраваных асоб ЗША^[10].

Мэты і задачы[правіць | правіць зыходнік]

Мэтай дзейнасці Камітэта дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь з'яўляецца:

забеспячэнне ў межах кампетэнцыі дзяржаўнай палітыкі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, ажыццяўленне рэгулявання і кіравання ў сферы забеспячэння бяспекi асобы, грамадства і дзяржавы ў межах сваіх паўнамоцтваў і каардынацыя дзейнасці ў гэтай сферы іншых рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, а таксама непасрэдна рэалізацыя асноўных напрамкаў забеспячэнне ў межах кампетэнцыі дзяржаўнай палітыкі ў сферы забеспячэння нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь, ажыццяўленне рэгулявання і кіравання ў сферы забеспячэння бяспекi асобы, грамадства і дзяржавы ў межах сваіх паўнамоцтваў і каардынацыя дзейнасці ў гэтай сферы іншых рэспубліканскіх органаў дзяржаўнага кіравання, а таксама непасрэдна рэалізацыя асноўных напрамкаў дзейнасці і задач органаў дзяржаўнай бяспекі.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкул 3)

Асноўныя задачы КДБ Рэспублікі Беларусь[правіць | правіць зыходнік]

Абарона незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Беларусь, забеспячэнне нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь у палітычнай, эканамічнай, ваенна-стратэгічнай, навукова-тэхнічнай, абарона незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Беларусь, забеспячэнне нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь у палітычнай, эканамічнай, ваенна-стратэгічнай, навукова-тэхнічнай, інфармацыйнай, гуманітарнай і экалагічнай сферах;

Інфарміраванне Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь i па яго даручэнню адпаведных дзяржаўных органаў i iншых арганiзацый па пытаннях стану нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь;

Распрацоўка і ажыццяўленне мерапрыемстваў па аказанню садзейнічання дзяржаўным органам і іншым арганізацыям у рэалізацыі мер па палітычным, сацыяльна-эканамічнаму развіццю і навукова-тэхнічным прагрэсе Рэспублікі Беларусь;

Будынак КДБ РБ

Арганізацыя і ажыццяўленне ў межах сваёй кампетэнцыі знешняй разведкі;

Папярэджанне, выяўленне і спыненне разведвальнай i iншай дзейнасцi спецыяльных службаў і арганізацый замежных дзяржаў, а таксама асобных асоб, накіраванай на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь;

Барацьба ў межах сваёй кампетэнцыі з тэрарыстычнай і іншай экстрэмісцкай дзейнасцю, арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй, кантрабандай, незаконнай міграцыяй, незаконным абаротам наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў і іх прэкурсораў, зброі, ядзерных матэрыялаў і іх кампанентаў, а таксама іншых аб'ектаў экспартнага кантролю;

Папярэджанне, выяўленне, спыненне злачынстваў, дазнанне і папярэдняе следства па якiх заканадаўчымi актамi Рэспублiкi Беларусь аднесены да ведання органаў дзяржаўнай бяспекі;

Рэалізацыя прадугледжаных заканадаўствам Рэспублікі Беларусь паўнамоцтваў у сферы абароны дзяржаўных сакрэтаў;

Забеспячэнне дзяржаўных органаў i iншых арганiзацый урадавай i аператыўнай сувяззю, а таксама арганізацыя і забеспячэнне крыптаграфічнай і інжынерна-тэхнічнай бяспекі шыфраванай, засакрэчанай i кадзiраванай сувязі ў Рэспубліцы Беларусь і арганізацыях Рэспублікі Беларусь, якія знаходзяцца за яе межамі, ажыццяўленне дзяржаўнага кантролю за гэтай дзейнасцю.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкул 8)

Кантроль за дзейнасцю органаў дзяржаўнай бяспекі ажыццяўляюць:

Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь;

Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь у межах паўнамоцтваў, дэлегаваных яму Прэзiдэнтам Рэспублiкi Беларусь.

Нагляд за дакладным i аднолькавым выкананнем органамі дзяржаўнай бяспекі законаў i iншых актаў заканадаўства Рэспублікі Беларусь забяспечваюць:

Генеральны пракурор Рэспублікі Беларусь;

Пракуроры, падпарадкаваныя Генеральнаму пракурору, у межах іх кампетэнцыі.

(Закон Рэспублікі Беларусь «Аб органах дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь» № 102-З ад 3 снежня 1997, Артыкулы 26 - 27)

Будынак[правіць | правіць зыходнік]

Будынак КДБ

Будынак па пр. Незалежнасці, 17 (вул. Камсамольская, 30), у якім размяшчаецца Камітэт дзяржаўнай бяспекі, трох- і чатырохпавярховы з цокальным паверхам, складанай аб'ёмна-прасторавай кампазіцыі. Цэнтральная частка з уваходам вылучана рызалітам з масіўным чатырохкалонным порцікам карынфскага ордара, завершаным трохвугольным франтонам. Крыло з боку праспекта прымыкае да суседняга будынка. У месцы злучэння двух аб'ёмаў – праезная брама, фланкіраваная калонамі карынфскага ордара, якія падтрымліваюць паўкруглы раскрапаваны франтон. Другое крыло, арыентаванае бакавым фасадам па вул. Камсамольскай, у вуглавой частцы ўвянчана васьмігранным тро'ярусным бельведэрам, т.з. вежай Цанавы. Фасадныя плоскасці апрацаваны пілястрамі, завершаны масіўным карнізам і глухім парапетам. Прамавугольныя аконныя праёмы на трэцім паверсе маюць абрамленні з сандрыкамі^[11].

Старшыні[правіць | правіць зыходнік]

Старшыні КДБ Рэспублікі Беларусь[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

↑ Ведамасці Вярхоўнага Савета Беларускай ССР. — 1991. — № 32. — С. 15, 16.
↑ Гісторыя Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (галоўны рэдактар) [i інш.]. Т. 6: Беларусь у 1946—2009 гг. / [Н. Васілеўская і інш.; рэдактар тома У. Навіцкі]. — Мінск: Современная школа: Экоперспектива, 2011. — 727 с.: іл., партр. — С. 593. — ISBN 978-985-469-337-8.
↑ Council Implementing Regulation (EU) 2021/339 of 25 February 2021 implementing Article 8a of Regulation (EC) No 765/2006 concerning restrictive measures in respect of Belarus(англ.) (26 лютага 2021). Праверана 24 ліпеня 2021.
↑ 40 беларускіх чыноўнікаў, якія трапілі пад санкцыі Эўразьвязу. Сьпіс(бел. (тар.)) . Беларуская служба Радыё «Свабода» (2 кастрычніка 2020). Праверана 13 верасня 2021.
↑ Евросоюз ввел санкции против Лукашенко и ряда белорусских чиновников(руск.) . naviny.by (6 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2021. Праверана 19 верасня 2021.
↑ EUR-Lex - 02012D0642-20210621 - EN - EUR-Lex(англ.) . EUR-Lex(англ.) бел..
↑ Consolidated List of Financial Sanctions Targets in the UK(англ.) . Office of Financial Sanctions Implementation HM Treasury (25 чэрвеня 2021). Праверана 19 верасня 2021.
↑ Belarus sanctions(англ.) . Міністэрства міжнародных спраў Канады (15 кастрычніка 2020). Праверана 19 верасня 2021.
↑ Searching for subjects of sanctions
↑ Treasury and International Partners Condemn Ongoing Human Rights Abuses and Erosion of Democracy in Belarus(англ.) . Міністэрства фінансаў ЗША (21 чэрвеня 2021). Праверана 18 верасня 2021.
↑ Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Генералы органов государственной безопасности Беларуси: краткий биографический справочник (1918-2001) / Авт.-сост. И.З. Юркин и др. — Мн.: Арнелла, 2001. — 104 с.
Надтачаев В.Н. Военная контрразведка Беларуси: Судьбы, трагедии, победы. — Мн., "Кавалер", 2008, ISBN 978-985-6053-36-1

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Афіцыйны сайт КДБ Рэспублікі Беларусь

[1] Ведамасці Вярхоўнага Савета Беларускай ССР. — 1991. — № 32. — С. 15, 16.

[2] Гісторыя Беларусі: у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (галоўны рэдактар) [i інш.]. Т. 6: Беларусь у 1946—2009 гг. / [Н. Васілеўская і інш.; рэдактар тома У. Навіцкі]. — Мінск: Современная школа: Экоперспектива, 2011. — 727 с.: іл., партр. — С. 593. — ISBN 978-985-469-337-8.

[3] Council Implementing Regulation (EU) 2021/339 of 25 February 2021 implementing Article 8a of Regulation (EC) No 765/2006 concerning restrictive measures in respect of Belarus(англ.) (26 лютага 2021). Праверана 24 ліпеня 2021.

[4] 40 беларускіх чыноўнікаў, якія трапілі пад санкцыі Эўразьвязу. Сьпіс(бел. (тар.)) . Беларуская служба Радыё «Свабода» (2 кастрычніка 2020). Праверана 13 верасня 2021.

[5] Евросоюз ввел санкции против Лукашенко и ряда белорусских чиновников(руск.) . naviny.by (6 лістапада 2020). Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2021. Праверана 19 верасня 2021.

[6] EUR-Lex - 02012D0642-20210621 - EN - EUR-Lex(англ.) . EUR-Lex(англ.) бел..

[7] Consolidated List of Financial Sanctions Targets in the UK(англ.) . Office of Financial Sanctions Implementation HM Treasury (25 чэрвеня 2021). Праверана 19 верасня 2021.

[8] Belarus sanctions(англ.) . Міністэрства міжнародных спраў Канады (15 кастрычніка 2020). Праверана 19 верасня 2021.

[9] Searching for subjects of sanctions

[10] Treasury and International Partners Condemn Ongoing Human Rights Abuses and Erosion of Democracy in Belarus(англ.) . Міністэрства фінансаў ЗША (21 чэрвеня 2021). Праверана 18 верасня 2021.

[11] Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]